Ospa
Ospa, osip, egzantem (od grč. ἐξάνθημα [exanthema] — „izbiti spolja“) akutna je generalizovana dermatoza sa eflorescencijama različitog izgleda koje mogu zahvatiti jedan deo ili celokupnu površinu kože tela.[1] Bilo da se koristi od strane pacijenata ili lekara, reč ospa (egzantem) nema precizno značenja, i ne odnosi se samo na određene bolesti ili vrste poremećaja, već je ospa (egzantem) opšti naziv koji označava „izbijanje“, jedne za drugom promena na telu koje menjaju izgled osećaj i stanje kože. Zato se zbog način na koji se koristi izraz ospa (egzantem), ona može odnositi na mnoga različita stanja generalizovanih i lokalnih promena na koži.[2]
| Ospa | |
|---|---|
| Latinski | Exantema |
 | |
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| Specijalnost | family medicine |
| MKB-10 | A38, B05-B09 |
| MKB-9-CM | 034, 055-057, 782.1 |
| DiseasesDB | 25831 |
| MeSH | D005076 |
Ospa (egzantem) se najčešće javlja kod dece ali i kod odraslih osoba obolelih od nekih virusnih i bakterijski zaraznih bolesti (npr. morbili, rubeola, šarlah pegavi tifus). Ospa (egzantem) može biti uzrokovana i dejstvom toksina (otrova) ili lekova, nekih mikroorganizama, ali i kao posledica poremećaja u organizmu kod nekih autoimunih bolesti (npr. lupusa, reumatske groznice itd)[3]
Karakteristike
uredi- Ospa nije specifična dijagnoza već jedan od simptoma neke bolesti (iako se ponekad javlja i kao nezavisna promena).
- Ospa je opšti naziv kojim se označava „izbijanje“, jedne za drugom promena (eflorescencija) na telu koje menjaju izgled osećaj i stanje kože.
- Svaka promena na koži koja utiče na njen izgled ili teksturu može da bude ospa.
- Osipi se mogu razlikovati po boji, gustini, rasprostranjenosti i lokalizociji (na jednom delu ili po celoj površini kože).
- Polimorfnost kliničkog izgleda i lokalizacije ospe zavisi od vrste i prirode poremećaja kojim je on izazvan.
- Ospa na koži može da izazove promenu njene boje, defekte (ulceracije), suvoću, pukotine (ragade) ili plikove.
- Prema izgledu eflorescencija, postoje različiti tipovi ospe: makulozna, papulozna, makulo-papulozna, vezikulozna, polimorfna.
- Ospa može biti praćen bolovima, osećajem svraba, otokom i osećajem toplote.
- Ospa obično ne traje duže od nekoliko dana i razlog njene pojava mora da bude dijagnostikovan od strane lekara.
- Uobičajena ospa je ekcem, lekovima ili hranom izazvana urtikarija (koprivljača), kao i toskinima, toplotom (sunčevim zracima), i drugim nadražajnim sredstvima izazvan ospa.
- Ospa može biti izazvana (naročito kod dece) mikroorganizmima u toku; gljivičnih, bakterijskih, ili virusnih infekcija.
- Ospa je i čest prateći simptom autoimunih bolesti.
- Pelenama izazvan osip u obliku blagog crvenila, na delovima kože koje dodiruju pelene (često ovlažene mokraćom znojem i stolicom) je veoma čest oblik ospe kod male dece.
Terapija
urediTerapija se u načelu sprovodi u dve faze — pre i posle postavljanja dijagnoze ili uzroka ospe.
- Terapija pre dijagnoze
Nakon pojave ospe, prvih nekoliko dana, do utvrđivanja uzroka, koji je doveo do njene pojave, primenom lokalnih dermatika, leče se promene na koži, kao što su svrab i/ili suvoća kože i sekundarne infekcije kože.
- Terapija nakon dijagnoze
Po utvrđivanju konačne dijagnoze bolesti koja je dovela do pojave ospe, primarnom (etiološkom) terapije leče se osnovni uzroci pojave ospe: iritacija (nadražaj) kože, trovanja ili bolesti (npr osipne groznice) u kojima je ospa samo prateći simptom.[4]
- Ostale terapijske mere
Kod osipa izazvanih infektivnim bolestima, lečenje se sprovodi uz obaveznu izolaciju bolesnika i sprovođenje svih procedura za sprečavanje širenja zaraženog materijala iz osipnih vezikula.[4]
Tok bolesti
urediVećina osipa, iako ponekad deluje „zastaršujuće“, nije „opasna“ (kontagiozna, zarazna) za lice ili ljude u njihovoj blizini (osim ako se ne radi o osipu nekih zaraznih bolesti, kao što su boginje, kod kojih sadržaj osipnih vezikula može biti infektivan).[5]
Mnoge osipi posle određenog vreme iščezavaju spontano bez ikakvog lečenja.
Galerija osipnih promena na koži
uredi-
![Ospa na licu u obliku „leptira“ karakteristična za lupus[6]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Butterflyrash.jpg/101px-Butterflyrash.jpg)
-
Ospa kod koprivnjače (urtikarije); alergijskog oboljenje kože. -
Ospa na trupu kod rozeole -
Ospa kod neurodermatitisa -
-
Ospa kod herpes zostera -
Ospa kod infektivnog eritema (tzv. pete bolesti) -
Ospa na leđima i rukama kod psorijaze -
Ospa na glavi kod seboroičnog dermatitisa -
Ospa na leđima kod varičele u stadijumu kraste (5 dan od početka bolesti)
![Ospa na licu u obliku „leptira“ karakteristična za lupus[6]](/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Butterflyrash.jpg)
.jpg)
.jpg)
Izvori
uredi- ^ (jezik: srpski) Egzantem vokabular, Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ (jezik: engleski) Alan Rockoff Rash 101: Introduction to Common Skin Rashes medicinenet, Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ Matić B. Dermatovenerološka propedevtika, III preštampano izdanje (Medicinski fakultet Novi Sad). 1992. ISBN 978-86-7197-076-1.
- ^ a b Marin M, Broder KR, Temte JL, Snider DE, Seward JF. Use of combination measles, mumps, rubella, and varicella vaccine: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep. May 7 2010;59:1-12.
- ^ Dowell SF, Bresee JS. Severe varicella associated with steroid use. Pediatrics. Aug 1993;92(2):223-8.
- ^ „Lupus”. Arhivirano iz originala 13. 7. 2010. g.
Spoljašnje veze
uredi- (jezik: engleski) Overview Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. septembar 2005) at About.com
- (jezik: engleski) Definition at MedTerms Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2013)
- (jezik: engleski) Dermatology Quiz Includes photo,diagnosis, and treatment of unilateral laterothoracic exanthem (ULE).
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
