Pavle Branović
Pavle (grč. Παυλος) je bio srpski knez iz dinastije Vlastimirovića, koja je u Kneževini Srbiji vladala od 7. do 10. veka. Pravo na srpski prestol polagao je kao unuk kneza Mutimira. Na vlast je došao oko 917/918. godine, uz podršku bugarskog cara Simeona (893—927). Potom je obnovio dobre odnose sa Vizantijom, usled čega je došao u sukob sa bugarskim carem. Vlast je izgubio oko 921/924. godine, a nasledio ga je rođak Zaharija Pribislavljević.[1]
| Pavle Branović | |
|---|---|
.png) Stilizovano znamenje sa pečata kneza Strojimira iz 9. veka | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. vek |
| Datum smrti | nakon 924. |
| Porodica | |
| Roditelji | Bran Mutimirović |
| Dinastija | Vlastimirovići |
| Period | 917/918—921/924 |
| Prethodnik | Petar Gojniković |
| Naslednik | Zaharija Pribislavljević |
Poreklo i porodica
urediPavle je rođen tokom osme decenije IX veka,[2] najverovatnije između 870. i 874. godine, kada se uzima da su rođeni prvi srpski prinčevi, koji nose hrišćanska imena (Stefan, Pavle i Petar).[3] Njegov otac Bran, bio je srednji sin kneza Mutimira, najstarijeg sina kneza Vlastimira. U borbama oko vlasti, koji su zahvatili Srbiju posle Mutimirove smrti 891/892. godine, Pavlov otac Bran je 895/896. godine[1] pokušao da iz Hrvatske osvoji vlast. On je u sukobu sa Petrom Gojnikovićem poražen i zarobljen, nakon čega je oslepljen.[4]
Vladavina
uredi
Konstantin Porfirogenit kao titulu kneza Pavla i drugih pripadnika dinastije Vlastimirovića koristi antičkogrčki termin arhont, za koji se smatra da u slučaju srpskih vladara odgovara tituli kneza.[1][5] Bugarsko-vizantijski sukobi početkom X veka, uticali su i na političke prilike u tadašnjoj Srbiji. Bugarski car Simeon Veliki je zbacio 917/918. godine svog kuma Petra Gojnikovića sa vlasti, zbog njegovih navodnih veza sa Vizantijom i na njegovo mesto postavio Pavla Branovića, u pokušaju da osigura svoj uticaj u Srbiji. Vizantijski car Roman Lakapin (919—949) je poslao 921. godine vojsku predvođenu Zaharijom Pribislavljevićem, Pavlovim bratom od strica i sinom Mutimirovog najstarijeg sina i naslednika Pribislava da svrgnu Pavla sa vlasti. U borbama koja su usledile, Zaharijine trupe su poražene, a on sam je zarobljen i poslan u Bugarsku, kao zarobljenik.[1]
Međutim, političke prilike na Balkanu, navele su Pavla da promeni svoju politiku i približi se Vizantiji. Ovaj njegov potez, primorao je Simeona da ponovo vojno interveniše u Srbiji i ponovo izvrši promenu na srpskom prestolu. Na čelu bugarske vojske, on je 921/924. godine[6] poslao nekadašnjeg vizantijskog štićenika Zahariju, koji se nalazio u bugarskoj tamnici. Nije poznato da li je do borbe uopšte došlo, ali je izvesno da je Zaharija uspeo da preuzeo vlast, dok dalja Pavlova sudbina nije poznata.
Reference
uredi- ^ a b v g Ferjančić 1959.
- ^ Živković 2006.
- ^ Veselinović & Ljušić 2008.
- ^ Ćirković 1981. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFĆirković1981 (help)
- ^ U „Letopisu Popa Dukljanina“ se navodi da su srpski vladari tog doba nosili titulu kralja, ali istoričari odbacuju taj podatak kao izmišljen.
- ^ Istoričari različito tumače značenje Porfirogenitovih reči, pošto on dva puta pominje da je prošlo tri godine, ne pojašnjavajući da li je u pitanju jedan isti period ili dva različita.
Izvori i literatura
urediIzvori
uredi- Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
- Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98.
Literatura
uredi- Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Bubalo, Đorđe (2008). „Vlastimirovići”. Enciklopedija srpskog naroda. Beograd: Zavod za udžbenike. str. 187—189.
- Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2008). Srpske dinastije (2. izd.). Beograd: Službeni glasnik.
- Živković, Tibor (2002). Južni Sloveni pod vizantijskom vlašću (600-1025). Beograd: Istorijski institut SANU, Službeni glasnik.
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX-XII vek). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Živković, Tibor (2012). „O takozvanoj "Hronici srpskih vladara" iz spisa De administrando Imperio cara Konstantina VII Porfirogenita”. Vizantijski svet na Balkanu (PDF). 2. Beograd: Vizantološki institut SANU. str. 313—332. Arhivirano iz originala (PDF) 09. 12. 2017. g. Pristupljeno 23. 07. 2018.
- Komatina, Predrag (2015). „O srpsko-bugarskoj granici u IX i X veku”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 52: 31—42.
- Ostrogorski, Georgije (1949). „Porfirogenitova hronika srpskih vladara i njeni hronološki podaci”. Istoriski časopis. 1 (1948): 24—29.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Ostrogorski, Georgije (1970). Vizantija i Sloveni. Beograd: Prosveta.
- Ćirković, Sima (1981). „Obrazovanje srpske države”. Istorija srpskog naroda. knj. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 141—155.
- Ćirković, Sima (1981). „Srbija između Vizantijskog carstva i Bugarske”. Istorija srpskog naroda. knj. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 156—169.
- Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
- Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
Vikizvornik
uredi
