Pavle Kovačević
Pavle Kovačević (Grahovo, kod Nikšića, 8. avgust 1905 – Bojišta, kod Nevesinja, 25. jul 1942) bio je revolucionar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.
| pavle kovačević | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 8. avgust 1905. |
| Mesto rođenja | Grahovo, kod Nikšića, Knjaževina Crna Gora |
| Datum smrti | 25. jul 1942. (36 god.) |
| Mesto smrti | Bojišta, kod Nevesinja, Kraljevina Jugoslavija (dejure) NDH (defakto) |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1924. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
Biografija uredi
Rođen je 8. avgusta 1905. godine u selu Grahovu, kod Nikšića. Poticao je iz mnogočlane porodice Petra Kovačevića, koji je bio plemenski kapetan. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a nižu gimnaziju u Nikšiću. Potom je otišao u Beograd, gde je završio Srednju tehničku školu.[1]
U toku školovanja u Beogradu, priključio se omladinskom revolucionarnom pokretu i 1924. godine postao član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). Iste godine postao je i član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Bio je veoma partijski aktivan, pa je jedno vreme obavljao dužnost sekretara Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Srbiju i bio je član Centralnog komiteta SKOJ-a. Zbog svoje partijske aktivnosti bio je uhapšen 18. oktobra 1927. godine u Beogradu. Zajedno sa grupom komunista, među kojima su bili Nikola Kotur i Josip Cazi, bio je 13. februara 1928. osuđen na pet godina zatvora.[1]
Posle izlaska iz zatvora, nastavio je sa partijskim radom, najpre u Beogradu, a potom je prešao u Zagreb, gde je 1935. godine bio uhapšen i proteran u rodno Grahovo, gde je bio član Mesnog komiteta KPJ. U toku 1937. godine je ponovo bio u istražnom zatvoru u Sarajevu i Beogradu, jer se protiv njega vodio sudski postupak, ali je bio oslobođen.[1]
Pred početak Drugog svetskog rata, 1941. godine, vratio se u Crnu Goru, gde je postao član Okružnog komiteta KPJ za Nikšić. Posle okupacije Jugoslavije, bio je jedan od organizatora Trinaestojulskog ustanka u nikšićkom srezu i njegov aktivni učesnik. Posle je prešao u Hercegovinu, gde je obavljao dužnost pomoćnika političkog komesara Operativnog štaba NOP odreda Hercegovine Mire Popare. Maja 1942. godine je bio uključen u članstvo Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu.[1]
Početkom juna 1942. godine, jakom četničkom ofanzivom u istočnoj Hercegovini bio je razbijen Operativni štab, a Pavle se potom zajedno sa Mirom Poparom, usled četničkih potera, sakrivao u selima u okolini Nevesinja. Prilkom pokušaja uspostavljanja veze za prebacivanje na Zelengoru, Pavlov kurir Marko Rulj ih je izdao četnicima, koji su ih 18. jula 1942. godine zarobili u blizini sela Grabovica, kod Nevesinja. Četnici su ih odmah potom predali Italijanim u Nevesinju, koji su ih posle višednevnog mučenja, streljali 25. jula 1942. godine u selu Bojišta, kod Nevesinja. Prilikom streljanja, nad iskopanom rakom, obojica su klicali Partiji i oslobodilačkoj borbi.[2][3]
Kontroverze uredi
Zajedno sa ostalim članovima Operativnog štaba NOP odreda za Hercegovinu — Mirom Poparom i Petrom Drapšinom, Pavle Kovačević je početkom 1942. godine aktivno učestvovao u tzv „lijevim skretanjima“, tokom kojih su učinjene mnoge greške u razvoju Narodnooslobodilačke borbe u Hercegovine i izvršeni određeni zločini, u cilju sprovođenja socijalističke revolucije.[2]
Pre ovoga, Pavle je kao sekretar Sreskog komiteta KPJ za Nikšić učestvovao u sličnim akcijama i na prostoru Nikšićkog sreza. Kao jedno od ubistava za koje se tereti Pavle Kovačević, bilo je i ubistvo njegovog oca Petra Kovačevića, koji je ranije bio oficir Crnogorske vojske i plemenski kapetan. Ovo je dovelo do veoma loših posledica po Narodnooslobodilački pokret u ovim krajevima. što su veoma povoljno iskoristili četnici i veoma lako preovladali u ovim oblastima.
Kada je Centralni komitet KPJ dobio izveštaj o događajima u Hercegovini, 19. juna 1942. godine je smenio čitav Operativni štab za Hercegovinu, a njegove rukovodioce partijski kaznio.[2]
Pored Pavla Kovačevića, u Narodnooslobodilačkom ratu, borila su se još šestorica njegove braće, od kojih su Vasilije, Vojo i Mirko proglašeni za narodne heroje.[3]
Reference uredi
Literatura uredi
- Enciklopedija Jugoslavije. Beograd. 1962.
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
- Hercegovina u Narodnooslobodilačkoj borbi. Beograd. 1986.
