Pavle Rovinski
Pavel Apolonovič Rovinski (rus. Па́вел Аполло́нович Ровинский; 1831 — 1916) bio je ruski istoričar, etnolog, antropolog, geograf, istoričar književnosti, filolog, arheolog, botaničar, revolucionar, nihilista, idealista, član ruskog revolucionarnog društva Zemlja i volja i blizak prijatelj Černiševskog.
| Pavle Rovinski | |
|---|---|
 Rovinski (oko 1890) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 6. mart 1831. |
| Mesto rođenja | Gusevka, Ruska Imperija |
| Datum smrti | 28. januar 1916. (84 god.) |
| Mesto smrti | Petrograd, Ruska Imperija |
Biografija uredi
Rovinski je rođen u selu Gusevka- Ruska Imperija, 6. mart (po starom kalendaru 22. februar) 1831. godine a umro u Petrogradu- Ruska Imperija, 28. januar (po starom kalendaru 15. januar) 1916. godine u imućnoj plemićkoj porodici. Naslijedijo je imanje sa 55 kmetova, što mu je, omogućilo povoljne uslove za školovanje.[1]
1842. godine završava saratovsku gimnaziju sa odličnim uspjehom. Ova škola uživa veliki ugled tako da su njeni svršeni učenici stupali na univerzitet bez prijemnih ispita. Upisuje studije filozofskog fakulteta Kazanskog univerziteta. Studira slavistiku kod čuvenog ruskog filozofa Grigoroviča. Bio je izvranredan student i mnogo je obećavao. Dodjeljena mu je zlatna medalja i po završetku studija zadržan je na fakultetu na katedri ruske slavistike. 1856. Rovinski zasniva porodicu. Jedno vrijeme se bavi poljoprivredom gajeći duvan i cvijeće, ali za kratko. Ubrzo je okončao i poslediplomske studije i krajem 1857. godine dobija titulu magistra nauka. Potom prijavljuje doktorsku disertaciju „Drevni period ruskog jezika“. 1904. Godine stiče titulu doktora slovenske filozofije i sprema se za profesora univerziteta u Kazanu. Poslije velike reforme u Rusiji 1861. godine mali dio svoje zemlje ostavlja sebi a svu ostalu zemlju dijeli seljacima.
Rano je postao član konspirativne revolucionarne političke organizacije „Zemlja i volja“. Za etnografiju se opredjeljuje radi efikasnijeg i efektnijeg kontakta i proučavanja narodnog života.
Bio je „po prirodi“ strastveni putnik, čovjek žedan znanja o narodima i njihovim običajima, altruista, demokrata, građanin svijeta. Bavio se kulturom kao čovjekovom konačnom mjerom. Prvo njegovo putovanje bile su zemlje Češke. Uskoro stvara „Plan putovanja po slovenskim zemljama“.
Zbog svog revolucionarnog djelovanja (tajna štamparija), biva prognan u Sibir. I na tim, po sebe opasnim mjestima, plijenio je simpatijama, tako da su mu omogućili da pobjegne u Mongoliju. Iz Mongolije odlazi na Aljasku. Sa Aljaske odlazi u Ameriku. Uskoro se vraća u Evropu. Izvjesno vrijeme je proveo u Švajcarskoj gdje je živio velki broj njegovih istomišljenika. U proljeće 1878. godine Rovinski dobija šansu da ponovo službeno otputuje na Balkan. Redakcija „Novog vremna“ ga je uputila kao svog dopisnika u Bosnu. U Bosni ostaje kratko. Odlazi u Srbiju. 1867. godine, po sopstvenim riječima, kako kaže Tomanović, prisustvuje jednom tajnom sastanku na kome se, samo godinu dana prije ubistva Kneza Mihajla, govorilo o potrebi izvršenja ovog atentata. Nije poznato da li je i sam pripadao toj zavjereničkoj grupi. Početkom maja 1879. godine, Rovinski se našao u Crnoj Gori, gdje će, s manjim prekidima, provesti blizu 27 godina. Rovinski je u Crnoj Gori poznat pod imenom Pavle Rus. Sa Crnogorcima živi i radi u najboljim mogućim uzajamnim odnosima koji prerastaju u najjaču emotivnu vezu.
Crna Gora, njena slobodarska istorija, njen srpski narod, njena priroda, postaju njegova druga otadžbina. Naučno i strasno se bavi crnogorskom istorijom. Piše i objavljuje. Prokrstario je Crnu Goru uglavnom pješke u narodnoj crnogorskoj nošnji. Upoznao je na samom izvoru narodne običaje i njene protagoniste. I sam visoko moralan čovjek lako je u časnim Crnogorcima našao najbliže saveznike. A o njemu su Crnogorci govorili: „to može samo Pavle Rus.“ Bio je drag i dobrodošao u svakoj kući u Crnoj Gori. Toliko je bio domaći i omiljen u Crnoj Gori, da su ga nadležni odredili pa je dočekivao strane delegacije, i pratio strane naučnike prilikom njihovog proučavanja Crne Gore. Na plemenskim sudovima u sporovima među drčnim Crnogorcima, imao je riječ arbitra i konačne istine.
Rovinski je umro 28. januara 1916. godine u Petrogradu gdje je i sahranjen.[1]
Naučni rad uredi
Djelo Rovinskog je kapitalno i od ogromne koristi za srpsku nacionalnu kulturu Crne Gore („Crna Gora u prošlosti i sadašnjosti“). Značajno i sistematski je proučio kulturu i istoriju Crne Gore. Dao je i originalnu periodizaciju njenog istorijskog razvitka i objavio ih u mnogobrojnim srpskim naučnim publikacijama. Prije date periodizacije Rovinski se kritički osvrnuo na arhivske izvore i literaturu, na osnovu kojih se do njega proučavala i obrađivala istorija Crne Gore. Njegovu „Istoriju Crne Gore“ Milaković smatra djelom kojim je najcjelovitije i najnaučnije obrađena Crna Gora. Rovinski se u ovim naučnim opservacijama od prethodnika razlikuje po opreznosti korištenja izvora, kako arhivskih tako i literarnih, i što je najvažnije, u pogledu na svijet. Smatra da istorija Crne Gore istorija mučeništva jednog naroda u borbi za slobodu. Rovinski istoriju Crne Gore dijeli na dva perioda: period Zete, koja se ranije zvala Diokleja i Prevalitanija; i Crne Gore kao dijela Zete koja postoji kao geografski pojam i u vrijeme zetske države. U prvom periodu je društvena organizacija plemenska. Drugi period karakteriše vladavina mitropolita ili vladika koji sjedinjuju u svojoj vlasti svjetovnu i duhovnu vlast. Ogromno je zadužio naučnu i nacionalnu istinu dajući svoj sud o jednom od najumnijih srpskih državnika i intelektualaca iz Crne Gore Petru II Petroviću Njegošu. On govori o vladici gospodaru svjetovne i duhovne vlasti, o vladici filozofu i pjesniku, o čovjeku progresivnih evropskih ideja na vjetrovnom i uvijek trusnom Balkanu. Smatra da su Njegoš i njegovo djelo najinteresantniji u crnogorskoj ali i cjelokupnoj srpskoj nacionalnoj istoriji. Rovinski je bio i svojevrstan bibliograf. Pratio je i poznavao bibliografska djela o Crnoj Gori. Nije to bilo puko citiranje, već uvijek poučan i kritički određen argumentovan lični stav. Rovinski misli da je „Srpsko ogledalo“ neiscrpan izvor za proučavanje pastirsko-vojničkog života Crne Gore. Pamti imena ljudi i njihova djela i daje sliku ondašnjeg društvenog života. Spisak više od trista imena je podijelio po plemenima i bratstvima. Smatra da „Srpsko ogledalo“ nije potpun zbornik srpskih narodnih pjesama iz Crne Gore i da ga treba dopunjavati iz svih krajeva Crne Gore. O svim djelima Petra II Petrovića Njegoša ima i kaže svoje kompetentno mišljenje. Posebno, i sam filozof, odaje priznanje „Luči mikrokozmi“. Oduševljen je Njegoševom jednostavnošću „do koje treba narasti“ kada sabrano tumači ili se zapita nad odgovorima najkoplikovanijih pitanja univerzuma, života, smrti, ljubavi, patriotizma... Rovinski, plemić, aristokrata i ratnik istine, ostao je vječno zbunjen i zadivljen Njegoševom poezijom.[1]
Zanimljivost uredi
Lični odnos Rovinskog prema svakom Crnogorcu je za njega bio toliko obavezujući da je po dolasku iz Petrograda na Cetinje 6. aprila 1886. godine preko „Glasa Crnogoraca“, da nikoga od Crnogoraca ne bi preskočio pozdravom, svakog ponaosob pozdravio riječima: „Pozdravlja te Pavle iz Rusije...“[1]
Nikšićki list „Onogošt” iz 1900.g. broj 11, opisuje proslavu Rovinskog u Petrogradu od strane Srba, zbog njegovog velikog doprinosa srpstvu u Crnoj Gori. O Crnoj Gori je zapisao da je nakon istrage poturica, Crna Gora bila zemlja čisto srpska, pravoslavna.[2]
Izabrana djela uredi
- Dva meseca u Srbiji
- Glavne tačke u istoriji češkog naroda
- Česi u 1848. i 1849.
- Beograd, njegova struktura i društveni život
- Moje putovanje do Mongolije
- Skice istočnog Sibira
- Sećanja iz posete Srbiji u 1867
- Srpske Morave. Sećanja iz putovanja u Srbiju
- Njeguši
- Materijali za istoriju bogumila y srpskim zemljama
- U novom domenu Crne Gore (Eseji sa putovanja)
- Odnosi između Rusije i Crne Gore
- Usklađivanje crnogorskog naroda
- Umir krvi y Grbljy na obali južnog Jadrana 27. avgusta 1890.
- Petar II (Rade) Petrović Njegoš , vladika Crne Gore, 1830-1851
- Obodska štamparija na Rijeci Crnojevića u Crnoj Gori i njen značaj na slovenskom jugu
- Crna Gora u svojoj prošlosti i sadašnjosti
- Zapisi o Srbiji, 1868-1869: Iz Putnikovih Beležaka
Izvori uredi
Literatura uredi
- Apolonovič Rovinski, Pavel (1998). Etnografija Crne Gore, tom I. CID - Podgorica.
