Петровац (биљка)
Petrovac[1] ili ranjenik, trava celog sveta, sitni čičak, mali čičak, čičak, mart, ruričica, turica,[1] džigeričnjak (lat. Agrimonia eupatoria), biljka je iz porodice ruža (Rosaceae).
| Petrovac | |
|---|---|
| |
| Agrimonia eupatoria | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Carstvo: | Plantae |
| Kladus: | Tracheophytes |
| Kladus: | Angiospermae |
| Kladus: | Eudicotidae |
| Kladus: | Rosids |
| Red: | Rosales |
| Porodica: | Rosaceae |
| Rod: | Agrimonia |
| Vrsta: | A. eupatoria
|
| Binomno ime | |
| Agrimonia eupatoria | |
Naučno ime (binomijalna nomenklatura) dato je:
- za rod od grčke reči agros = polje i mone ili meno što znači mesto, stanište;
- za vrstu od grčke eupatorium u čast Mitridata Eupatora, pontskog vladara koji se u I veku p. n. e. bavio izučavanjem lekovitih biljaka.
- Sinonimi:
- Agrimonia procera Wallr.
- Agrimonia odorata auct. non Mill.
Opis biljke uredi
Stabljika je negranata, izrasta iz prizemnih listova koji obrazuju rozetu i dostiže visinu do 1m. Ostali listovi na stablu su naizmenično perasti i po obodu grubo nazubljeni. Čitava biljka je pokrivena dlačicama. Cvetovi su petodelni i sakupljeni na vrhu stabla u guste, klasolike grozdove žute boje. Biljka cveta od VI do IX meseca.
Stanište uredi
Petrovac je veoma rasprostranjena biljka u Evropi i na Balkanu i najčešće se može naći u brdsko-pretplaninskim predelima. Pogoduju joj suva i osunčana mesta kakva su ona pored listopadnih šuma, na međama, pored šibljaka ili na livadama, poljima i slično.
Hemijski sastav leka uredi
Kao lek se koristi ceo nadzemni deo biljke u cvetu (Agrimoniae herba) koji se sakuplja na samom početku cvetanja.
Sadrži najviše tanina (do 21%) pa se smatra tipičnom taninskom biljkom. Pored toga biljka je bogata još i:
- organskim kiselinama: nikotinskom, palmitinskom, stearinskom i kremenom;
- vitaminima: C, B1 i K
- flavonoidima: apigeninom, kvercetinom i dr.
- triterpene
- gorkim materijama;
- etarskim uljem (oko 2%) i dr.
Upotreba uredi
Kao tipična taninska biljka upotrebljava se kod dijareje, unutrašnjih krvarenja i za spravljanje dekokta za ispiranje usta i grla. Osim toga dobra je i za smirivanje crevnih kolika, a pomaže i kod upale mokraćnih puteva i uopšte kod problema u mokrenju. neki narodi je koriste za lečenje različitih kožnih bolesti kakve su npr. alergijske reakcije, mladalački dermatitis i dr.
Eksperimenti na životinjama su dokazali antitumorsku sposobnost petrovca pa se u narodnoj medicini primenjuje za lečenje crevnih polipa, kao i različitih oblika ginekoloških bolesti (miomi, ranice, tumori).
Izvori uredi
- ^ a b „Biološka raznovrsnost Srbije”. bioras.petnica.rs. Arhivirano iz originala 12. 08. 2020. g. Pristupljeno 29. 04. 2019.
Literatura uredi
- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistočne Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
