Poreč
Poreč (ital. Parenzo, lat. Parens/Parentium) je grad u Hrvatskoj, u Istarskoj županiji. Smešten je na zapadnoj obali poluostrva Istre. Prema prvim rezultatima popisa iz 2011. u gradu je živelo 16.696 stanovnika, a u samom naselju je živelo 9.684 stanovnika.[1]
| Poreč | |
|---|---|
 Porečka riva | |
 Zastava | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Hrvatska |
| Županija | Istarska |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 9.684 |
| Aglomeracija (2011.) | 16.696 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 13′ 38″ S; 13° 35′ 43″ I / 45.22733523191733° S; 13.59533286368286° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
  Poreč Poreč na karti Hrvatske | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Loris Peršurić |
| Poštanski broj | 52440 |
| Pozivni broj | +385 52 |
| Registarska oznaka | PU |
| Veb-sajt | |
| www.porec.hr | |
Geografija uredi
Poreč se nalazi na 45.227 stepeni seeverne širine i 13.595 stepeni istočne dužine. Leži na nadmorskoj visini od 29 m.
Grad, koji je star gotovo dve hiljade godina, nalazi se u luci koju od mora štiti ostrvce Sveti Nikola. Od oko 10.500 stanovnika grada, većina živi u predgrađima. Porečka opština ima ukupno 20.000 stanovnika. Porečka regija ili Poreština pokriva 142 km², s obalom dugom 37 km, od reke Mirne kod Novigrada na severu do Funtane i Vrsara na jugu.
Klima je vrlo blaga, bez letnih sparina. Avgust je najtopliji mesec s prosečno 30 °C i niskom vlagom, a januar najhladniji, s prosečno 5 °C. Grad ima više od 3.850 sunčanih sati u godini, što je u proseku više od 10 sati sunca na dan. Temperatura mora može se podići do 28 °C, što je više od temperatura u južnoj Hrvatskoj. Prosečne godišnje padavine od 920 mm ravnomerno su raspoređene tokom godine. U Poreču duva bura sa severa i zimi donosi hladno i sunčano vreme, jugo, topli vetar koji s juga donosi kišu, i maestral, letnji povetarac koji duva s mora na kopno.
U blizini se nalazi špilja Baredine, jedini otvoreni geološki spomenik u Istri. Limski kanal je morski zaliv poput fjorda koji ulazi u unutrašnjost 12 km, a nastao je zbog delovanja reke Pazinčice. U njemu se ponekad nalaze gromade kvarca koje izloži delovanje mora.
Okolina ima bogato sredozemno rastinje, sa šumama borova i zelenom makijom. Tlo čini plodna crvena zemlja, crljenica, zajedno s kamenjem. Crljenica je dobra za poljoprivredu (žitarice, voćnjaci, maslinici, povrtnjaci). Danas proizvodnja organske hrane, maslina, grožđa, kvalitetnih sorta vina kao što su Malvazija, Borgonja, Merlot, Pinot i Teran, čini važan deo porečke privrede.
Stanovništvo uredi
Grad Poreč uredi
Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2001. godine u gradu Poreču su živela 15.870 stanovnika[2] koji su živeli u 4.828 porodičnih i 1.211 samačkih domaćinstava.[3]
Kretanje broja stanovnika po popisima 1857—2001.[4]
| godina popisa | 1857. | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. | 1931. | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. |
| br. stanovnika | 4.721 | 5.201 | 6.047 | 6.864 | 8.172 | 10.122 | 10.005 | 10.261 | 7.736 | 6.752 | 6.693 | 7.485 | 10.382 | 13.173 | 15.870 |
- napomene:Nastao iz stare opštine Poreč. U 1857., 1869., 1921. i 1931. sadrži deo podataka za opštinu Sveti Lovreč, a istih godina je deo podataka sadržan u opštini Sveti Lovreč. Do 1991. deo podataka je sadržan u opštini Vrsar.
Poreč (naseljeno mesto) uredi
Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2001. godine u naseljenom mestu Pazin bilo je 10.448 stanovnika, koji su živeli u 2.922 porodičnih i 784 samačka domaćinstva.
| godina popisa | 1857. | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. | 1931. | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. |
| br. stanovnika | 2.461 | 2.712 | 3.094 | 3.461 | 3.968 | 4.854 | 4.501 | 4.773 | 3.166 | 2.833 | 3.305 | 4.713 | 7.376 | 9.250 | 10.448 |
- napomene:U 1857., 1869., 1921. i 1931. sadrži podatke za naselje Črvar, kao i deo podataka u 1880. U 1857., 1869. i od 1921. do 1948. sadrži podatke za naselje Garbina. U 1921. i 1931. deo podataka je sadržan u naseljima Mugeba i Nova Vas. U 2001. povećano za naselja Veli Maj, Vranići kod Poreča, Gulići, Mali Maj, Materada Maj i Špadići te za deo područja naselja Funtana (opština Vrsar), za koji su podaci do 1991. sadržani u naselju Funtana (opština Vrsar). Sadrži podatke za navedena bivša naselja Veli Maj, Vranići kod Poreča, Gulići, Mali Maj i Špadići od 1857. do 1991. i Materada Maj od 1948. do 1991.
Popis 1991. uredi
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Poreč je imalo 7.585 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Istorija uredi
Mesto je naseljeno još u praistoriji. Tokom 2. veka p. n. e., podignut je rimski kastrum na malom poluostrvu, koji je bio 400 m dug i 200 m širok, i na kojem se danas nalazi jezgro staroga grada. Za vreme vladavine cara Avgusta u 1. veku, kastrum je službeno proglašen gradom i uključen u rimsku koloniju Colonia Iulia Parentium. U 3. veku grad je već imao organizovanu hrišćansku zajednicu i ranohrišćanski crkveni kompleks. Eufrazijeva bazilika je sagrađena u 5. veku.
Kad je Rimsko carstvo palo 476. godine, grad je potpadao pod razne vladare i sile. Prvo su ga držali Ostrogoti, a nakon 539. zavladala je Vizantija. Krajem 6. veka stigli su Hrvati i sagradili prvo trajno naselje oko 620. godine. Nakon 788. grad je bio pod vlašću Franaka. Usledilo je kratko razdoblje nezavisnosti u 12. veku, a onda su zavladali akvilejski patrijarsi. Poreč je 1267. potpao pod Mletačku republiku, koja je vladala duže od pet stoleća. Krajem 18. veka prvo ga je preuzeo Napoleon, a onda Austrija 1797. Od 1861. Poreč je bio glavni grad Istre, sedište pokrajinskog sabora sa školama, te upravnim i sudskim ustanovama. Nekoliko desetleća (1920—1943) bio je pod Italijom, da bi od 1945. postala deo Jugoslavije. Većinski italijanski grad izgubio je svoj karakter, jer su nakon Drugoga svetskoga rata u italijanske napuštene kuće i zgrade naseljeni Hrvati.
Privreda uredi
Kroz celu istoriju ovog područja, sve do dolaska turizma, stanovnici su živeli gotovo isključivo od zemljoradnje i ribarstva. Zato Poreč nema nikakve znatnije industrije osim prehrambene. Danas je glavni izvor prihoda turizam. U porastu su sektori trgovine, bankarstva i komunikacija.
Cene nekretnina su vrlo visoke zbog prestižnog položaja.
Turizam uredi
Austrijsko parobrodsko društvo Lojd iz Trsta otvorilo je 1844. turističku rutu na kojoj je bio i Poreč. Već je 1845. štampan prvi turistički vodič s opisom i slikama grada. Austrougarska aristokratija ga je otkrila 1866, kad je austrijska nadvojvotkinja Stefani predstavila grad široj javnosti time što je uplovila u porečku luku na svojoj jahti Phantasy. Nadvojvoda Karlo Stefan i nadvojvotkinja Marija Terezija Austrijska proveli su ovdje odmor 1867, dok je Karlo Ludvig došao 1868. Najstariji hotel i zaštitni znak istorije porečkog turizma je Rivijera, izgrađena 1910. Posle su podignuti Parentino i drugi hoteli.
Iako je nepoznat izvan granica Evrope, Poreč je još od sedamdesetih godina prošlog veka neprikosnoveni glavni grad hrvatskog turizma, jer slavna i tradicionalna letovališta kao što su Pula, Zadar, Šibenik, Split, pa i Korčula Marka Pola ili Dubrovnik, biser Jadrana, nisu ni blizu ovom turističkom divu po broju noćenja. Porečkih tridesetak hotela ima više od 95.000 kreveta, a tu je i 13 auto-kampova, nudistički kampovi, 16 apartmanskih kompleksa, vile, bungalovi i porodične kuće. To je neverovatan broj s obzirom na veličinu samoga grada. Turistička je infrastruktura namerno raštrkana duž 37 kilometara obale između Mirne i Limskog kanala. Na jugu su veliki samostalni centri kao Plava Laguna, Zelena Laguna, Bijela Uvala i Brulo. Na severu su Materada, Červar-Porat, Ulika i Lanterna. Ovde odsedne više od 30% turista na zapadnoj obali Istre, turistički najintenzivnijem području Hrvatske.
Ta letnja „predgrađa“ imaju svoje hotele, plaže, kampove, marine, robne kuće, prevozna sredstva, igrališta, zabavu i razne dućane. U letnjoj sezoni u Poreštini se privremeno nađe i po 120.000 ljudi. S obzirom da se ljudi preko dana kupaju izvan grada, naveče dolazi do turističke navale na stari grad, koji je tada pun gomila šetača iz svih evropskih zemalja, a usluge im nude dućani, restorani, disko klubovi i barovi, kao i brojne galerije.
U razdoblju izvan letnje sezone, Poreč je destinacija vikend-turista iz Hrvatske, Slovenije, Austrije, i pogotovo Italije. Sportska infrastruktura je razvijena i koristi se cele godine.
Spomenici i znamenitosti uredi
Stari je grad sačuvao raspored ulica starorimskog kastruma. Glavne su ulice Decumanus i Cardo Maximus još sačuvane u izvornom drevnom obliku. Marafor je bio rimski trg (forum) s dva hrama. Jedan od njih, podignut u 1. veku, posvećen je rimskom bogu Neptunu, širok je 30 m, a dug 11 m. Sačuvano je par kuća iz romaničkog razdoblja (Romanička kuća na Maraforu), kao i nekoliko divnih mletačkih gotičkih palata. Istarska sabornica, izvorno franjevačka gotička crkva iz 13. veka, preuređena je u baroknom stilu u 18. veku.
Kompleks Eufrazijeve bazilike iz 5. veka, koji je na mjestu izvorne crkve prvi put proširen u 6. veku pod Vizantijom i biskupom Eufrazijem, predstavlja najvažniji i najvredniji kulturni spomenik Poreča, a UNESKO ju je 1997. zaštitio kao spomenik Svetske baštine.
Saobraćaj uredi
Putevi su glavne saobraćajnice. Poreč je dobro povezan s ostatkom Istre i svim većim gradovima u okolini, kao što su Trst, Rijeka, Ljubljana i Zagreb. Najbliži komercijalni aerodrom nalazi se u Puli. Pomorski je saobraćaj izgubio na važnosti, osim za turističke izlete, prvenstveno duž istarske obale i u Veneciju. Najbliža železnička pruga je u Pazinu, koji je sedište Istarske županije. Godine 1902. izgrađena je uskokolosečna železnička pruga od Trsta do Poreča, po imenu Parenzana, a ukinuta je 1935.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Popisane osobe, kućanstva i stambene jedinice, prvi rezultati popisa 2011.”. Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. Arhivirano iz originala 1. 6. 2012. g. Pristupljeno 28. 8. 2012.
- ^ Popis stanovništva 2001. Stanovništvo po naseljima, www.dzs.hr, Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ^ Kućanstva prema obiteljskom sastavu i obiteljska kućanstva prema broju članova, Popis 2001., www.dzs.hr, Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ^ Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857-2001, www.dzs.hr Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. decembar 2013), Pristupljeno 23. 4. 2013.
Literatura uredi
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
