Posebne morfološke karakteristike zuba
Posebna morfološka obeležja zuba čine uzvišenja i udubljenja na krunama prirodnih zuba, koja se označavaju kao kvržično-grebenski i fisurni kompleks.
Kvržično-grebenski kompleks uredi
Elementi ovog kompleksa su:
- kvržica,
- kvrga,
- okruglasto uzvišenje (cingulum),
- greben, i
- brežuljak.
Kvržica (lat. cuspis) je šiljasto uzvišenje oblika četvorostrane piramide sa zaobljenim vrhom. Na griznoj površini bočnih zuba prisutno je 3-5 kvržica, kod očnjaka se može naći jedna (tzv. „solitarna") kvržica, a kod klase sekutića one ne postoje. Sa vrha kvržice se pružaju dva karakteristična grebena: sagitalni (u mezio-distalnom pravcu) i transverzalni (u vestibulo-oralnom pravcu). Mesto njihovog ukrštanja naziva se vrh kvržice.
Sagitalni kvržični greben prelazi preko vrhova svih kvržica i gradi deobnu liniju, koja markira granicu između unutrašnjeg i spoljašnjeg dela okluzalne površine. U odnosu na deobnu liniju, na kvržicama postoje spoljašnje i unutrašnje padine.
Transverzalni kvržični greben preseca deobnu liniju preko vrha kvržice, a istovremeno predstavlja deo i spoljašnjeg i unutrašnjeg okluzalnog polja. Deo koji pripada unutrašnjem delu grizne površine se naziva grat' i veoma je značajan sa stanovišta okluzije. Naime na njemu se nalaze tzv. centralne stope, odnosno tačkasti kontakti između zuba antagonista.
Kvrga (lat. tuberculum) je oblo izbočenje koje se ponekad sreće na krunama zuba. Manjih su dimenzija u odnosu na kvržice i mogu biti različitog oblika i veličine. Obično se nalaze na palatinalnim površinama gornjih prednjih zuba.
Okruglasto uzvišenje (lat. cingulum) je prisutno na oralnoj površini svih stalnih zuba i ono u celosti okružuje vratni deo oralne površine zuba.
Greben (lat. crista) je linijsko uzvišenje na kruni zuba i javlja se u više različitih oblika. Marginalni (ivični) greben označava proksimalne granice unutrašnjeg okluzalnog polja i nastaje spajanjem sagitalnog grebena bukalne i oralne kvržice zuba. Sečivni greben je prisutan na krunama prednjih zuba, umesto grizne površine. Osim njih postoje: dopunski, triangularni, transverzalni, kosi, kvržični greben i dr.
Okrugli brežuljak (lat. cumulus) je mala ekstenzija gleđi prisutna na sečivnom grebenu novoizniklih sekutića. Različitog su oblika i veličine, a obično nestaju vremenom usled abrazije (osim u slučaju neadekvatne okluzije).
Fisurni kompleks uredi
Elementi fisurnog kompleksa su:
- brazde i
- jame.
Brazde (lat. fissurae) su linijska udubljenja na griznoj površini zuba i dele se na: glavne, dopunske, poprečne i pomoćne brazde.
Glavna brazda (lat. fissura centralis) se pruža u mezio-distalnom pravcu i razdvaja bukalne od oralnih kvržica. Na mezijalnom i distalnom kraju unutrašnjeg okluzalnog polja ona se uliva u jamice, iz kojih potom izviru manje dopunske (bočne) brazde.
Dopunska brazda (lat. fissura supplementaris) ograničava pojedinačne kvržice i na svom putu prema deobnoj linije deli sa na brojne pomoćne brazde (lat. fissura accesoria).
Poprečna brazda (lat. fissura transversalis) je karakteristična za kutnjake. Ona se odvaja od centralne fisure i pružajući se buko-oralno razdvaja kvržice, i završava se u srednjoj trećini odgovarajuće strane.
Jame (lat. fossa) predstavljaju nepravilna okruglasta udubljenja na kruni zuba. Lingvalna jama je prisutna na oralnoj površini prednjih zuba. Centralna jama se nalazi u središtu okluzalne površine bočnih zuba, a na njenim proksimalnim krajevima nalaze se mezijalna i distalna triangularna jama.
Na dnu svake jame, na mestu ukrštanja brazdi, nalazi se jamica (lat. fossula).
Vidi još uredi
Reference uredi
- Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje ("Službeni glasnik“ Beograd). 2000. ISBN 978-86-7549-175-0.
- Olga Janković, Verica Vunjak: Morfologija zuba, VII izdanje ("Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ Beograd). 2001. ISBN 978-86-17-08912-0.
|
Ovaj tekst je objašnjenje pojma vezanog za medicinske i srodne nauke. proširivanje njegovog značenja i povezivanje sa srodnim člancima. |