Pocerina
Pocerina je oblast u zapadnom delu Srbije, zauzima niskoplaninski i nizijski teren na severnoj strani planine Cer. Prostire se do Mačve i Posavine. Pocerina je dobila ime po planini Cer, najsevernijoj ostrvskoj planini južnog oboda Panonskog basena. Pocerina se nalazi severno od planine Cer. Površina Pocerine je 315 km². Kroz Pocerinu teku dve reke: Dumača i Dobrava. U krečnjačkim delovima Pocerine javljaju se jame i vrtače (Cerova jaruga na granici sela Slatine i Bojića).
Istorija uredi
Praistorija uredi
Na lokalitetu Šančina u ataru sela Desić otkriven je takozavani "Srpski Stounhendž" koji potiče bakarnog doba, između 4000. p. n. e. i 4300. p. n. e. Najznačajnije otkriće je bunar, u samom centru rondele, dubok 6,3m. Postoje teorije da je korišćen za praćenje nebeskih tela, ali i da su šamani obavljali religijske obrede na ovom lokalitetu.
Utvrđeno je da je Gornja Vranjska, i čitavo ovo područje bilo naseljeno i u doba neolita; za paleolit i mezolit, to nije moglo biti sigurno dokazano. Prva naselja na području Gornje Vranjske postojala su pre 3600. p. n. e. na lokalitetima Podrumine i Jusupovac.[1]
Stari vek uredi
U 6. veku, slovenska plemena naseljavaju region, koji je tada bio pod Vizantijom, zatim Franačkim kraljevstvom i Bugarskom. U 9. i 10. veka, južni delovi regiona su deo Srbije.
Srednji vek uredi
Kraljevinom Sremom vladao je srpski kralj Stefan Dragutin između 1282. i 1316. Kraljevina se sastojala od tadašnje Mačve(sadašnja Pocerina, Mačva i Šabačka Posavina), Usora i Soli. Njegovi glavni gradovi bili su Debrc (između Beograda i Šapca) i Beograd. U to vreme, imenom Srem nazivane su dve teritorije: Gornji Srem (današnji Srem) i Donji Srem (tadašnja Mačva). Kraljevina Srem pod vlašću Stefana Dragutina nalazila se u Donjem Sremu. Spominje se još jedan lokalni vlastelin Ugrin Čak, koji je vladao Gornjim Sremom i Slavonijom.
Stefan Dragutin je najpre vladao Sremom kao vazal mađarskog kralja, ali pošto se urušila centralna vlast u Kraljevini Mađarskoj Stefan Dragutin i Ugrin Čak su de fakto postali nezavisni vladari. Stefan Dragutin je umro 1316. godine, a nasledio ga je njegov sin, kralj Stefan Vladislav II (1316—1325). Vladislava II je 1324. porazio novi kralj Srbije Stefan Dečanski. Posle toga, Pocerina i Mačva su postali predmet spora između Kraljevine Srbije i Kraljevine Mađarske.
Pocerina je bila deo Srpskog carstva, a 1381. Pocerina je postala deo Moravske Srbije.
Novi vek uredi
U 15. veku, Pocerina je deo srpske despotovine, a od 1459. deo Osmanskog carstva. Bila je pod turskom vlašću sve do 1718, kada su je zauzeli Habzburgovci. Između 1718. i 1739, Pocerina je bila deo Kraljevina Srbije pod habzburškom upravom, a od 1739. opet je postala deo Osmanskog carstva. Tada je bila deo Smederevskog sandžaka.
Naime, prema popisu šabačkog distrikta, sastavljenog početkom decembra 1788. godine u Klenku (za vreme austrijske okupacije Šapca), izlazi da se ceo taj okrug delio na posavsku, tamnavsku, pocersku i mačvansku knežinu. Na čelu svake od njih bio je obor-knez, koji je istovremeno bio i knez sela u kome je stanovao, a na čelu pojedinih sela - seoski knez.[2] Pocerskoj knežini (22 sela, 295 kuća, 21 seoski knez) bio je na čelu obor-knez Jovica Mihailović (Mihailovich), u Desiću.[3]
Od 1817. Pocerina je postala deo Kneževine Srbije.
HH vek uredi
U avgustu 1914, tokom Prvog svetskog rata, u ovom regionu se odigrala velika bitka između Austrougarske i srpske vojske, poznata kao Cerska bitka. Srpska vojska je u ovoj bici porazila Austrijance. To je bila prva pobeda savezničkih snaga u Prvom svetskom ratu. Posle bitke nastala je pesma Marš na Drinu za koju se smatra da je vrsta alternativne himne Srbije i ona opisuje ovu bitku.
Od 1918. Pocerina je postala deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Između 1918. i 1922. u regionu je bio poznat kao podrinjski okrug, a u periodu između 1922. i 1929, kao Podrinjska oblast, dok je između 1929. i 1941. je bila deo Drinske banovine. Između 1941. i 1944, Pocerina je bila deo Nedićeve Srbije, a od 1945. deo Socijalističke Republike Srbije.[4]
Za vreme bombardovanja 1999, dana 2. maja američki lovac F-16 fajting falkon oboren zapadno od Beograda od strane 3. diviziona 250. raketne brigade jugoslovenske PVO. Avion je pao u Pocerinu, selo Nakučani. Pilot Dejvid Goldfajn (tada potpukovnik) je spasen.[5] Ostaci aviona izloženi su u Muzeju vazduhoplovstva u Beogradu.
Naselja uredi
Pocerina (prema popisu iz 2002. godine) ima oko 30000 stanovnika (ne računajući Šabac). Naselja sa najvećim brojem stanovnika (prema popisu iz 2002) su:
- Pocerski Pričinović - 6347
- Jevremovac - 3436
- Varna - 1771
- Gornja Vranjska - 1630
- Dobrić - 1232
- Bogosavac - 1227
Do 1965. godine Volujac je bio sedište Opštine Volujac koju su činila pocerska sela: Bojić, Bukor, Desić, Dvorište, Grušić, Krivaja, Metlić, Miloševac, Nakučani, Rumska, Sinošević, Volujac i Zablaće. Posle ukidanja opštine područje bivše opštine je u celini ušlo u sastav Opštine Šabac. Prema popisu iz 2011. Volujac je imao 304 stanovnika.[6]
Spisak naselja Pocerine prema knjizi „Šabačka Posavina i Pocerina” Vojislava S. Radovanovića:
Kraški oblici uredi
Posebnu karakteristiku Pocerine čine retki kraški oblici u krečnjačkim oazama. Oni su najčešće predstavljeni površinskim kraškim oblicima - vrtačama (na čijem dnu se nalazi ponor ili jama), i suvim - skrašćenim - dolinama, odnosno - linearnim nizovima vrtača (na primer: iznad desne dolinske strane Kopljevićke reke). Od podzemnih kraških oblika, ima - na ovom terenu - otvorenih jama, začepljenih ponora i samo jedna manja pećina. Kroz Culjkovićku pećinicu - kod Kopljevića, protiče kraća ponornica. Dno nekih vrtača začepljeno je, te su pretvorene u lokve (bare) ili jezerca (na primer: oko sela Grušića).[7]
Poznati Pocerci uredi
- Miloš Stojićević Pocerac, vojvoda iz Prvog srpskog ustanka je iz Gornje Vranjske.
- Postoje teorije da je Miloš Obilić poreklom iz Pocerine, tačnije iz sela Miloševac. U prilog tome, pored Miloševca postoji selo Dvorište.
- Branimir Đokić, čuveni harmonikaš iz Dobrića.
Turističke atrakcije uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Gornja Vranjska, istorija
- ^ Šabac u prošlosti I, istorijski arhiv u Šapcu, 1970. 303 str.
- ^ Šabac u prošlosti I, istorijski arhiv u Šapcu, 1970. 339 str.
- ^ Mačva, istorija
- ^ „Holloman commander recalls being shot down in Serbia, 7. februar 2007”. F-16.net. Pristupljeno 27. 4. 2011.
- ^ Volujac (Šabac)
- ^ Šabac u prošlosti I, istorijski arhiv u Šapcu, 1970. 15 str.
