Prvi carigradski sabor

Prvi carigradski sabor, ili Drugi vaseljenski sabor (stgrč. Σύνοδος τῆς Κωνσταντινουπόλεως; lat. Concilium Constantinopolitanum), je svecrkveni sabor održan od maja do jula 381. godine u Konstantinopolju, Rimsko carstvo (današnji Istanbul, Turska) po nalogu rimskog cara Teodosija I.

Na njemu je utvrđeno pravoslavno učenje o ishođenju Svetog Duha od Oca i proglašeni su za jeres pnevmatomahijanizam (duhoborstvo) — vera da je Sveti Duh inferiorniji od Oca i Sina, apolinarijevstvo, Makedonijeva jeres.

Osim toga, ustanovljen je status episkopa Konstantinopoljskog kao episkopa Novog Rima, drugog po časti posle Rimskog episkopa, prestigavši episkopa Aleksandrijskog, do tada smatranog za prvog na Istoku, nosioca titule „papa”. Ishod toga bila takozvana pentarhija — petorka glavnih episkopskih katedri (pomesnih Crkvi) hrišćanskog sveta: Rim, Konstantinopolj, Aleksandrija, Antiohija i Jerusalim.

Na Saboru je dopunjen simbol vere tako da glasi kako je sačuvan do današnjih dana, zbog čega se naziva Nikejsko-carigradski simvol vere.

Spomen Otaca II Vseljenskog Sobora praznuje se u Crkvi 22. maja (4 juna).

Učesnici uredi

Saboru je učestvovalo 186 episkopa. Između ostalih, učetvovali su: Meletije Antiohijski, Timotej I Aleksandrijski, Kiril Jerusalimski, Gelasije Kesarijsko-Palestinski, Asholije Solunski, Grigorije Niski, Amfilohije Ikonijski, Optim Antiohijski, Diodor Tarski, Pelagije Laodikijski. Soborom je predsedavao Meletije Antiohijski, koji je umro tokom Sobora, a zamenio ga je Grigorije Niski.

Odluke sabora uredi

Sobor je izdao Poslanicu, koja je kasnije razdeljena na sedam kanona. Četiri od ovih doktrinarnih kanona i tri disciplinska kanona, pripisuju se saboru i prihvataju ih i Pravoslavna crkva i Istočne pravoslavne crkve. Katolička crkva prihvata samo prva četiri. U Krmčiji (Zakonopravilu ili Nomokanonu) sedmi kanon je razdeljen na dva.

Cilj prvog kanona je da proglasi stabilnost vere Prvog vaseljenskog sabora i proglasi svako kršenje njegovog simbola jeretičkom doktrinom. To je važna dogmatska osuda svih neortodoksnih struja, kao što su jevnomijana ili jevdoksijana, i i poluarijana ili duhoboraca, i savelijana, i markelijana, i fotinijana, i apolinarijana.

Do vremena Drugog Vaseljenskog Sobora na Istoku se prvom katedrom smatrala Aleksandrijska. Stoga je poredak u drevnoj Crkvi, u kojem su katedre nabrajane i ukazivana im čast, bio ovakav: Rim, Aleksandrija, Antiohija, Jerusalim. Pošto je Konstantinopolj postao prebivalište cara i prestonica — Novi Rim, ugled Konstantinopoljskog arhiepiskopa je porastao, i 3. pravilo Drugog Vaseljenskog Sobora uzdiglo je Konstantinopolj na drugo mesto po časti, odmah posle Rima.

Iako su na Saboru bili prisutni samo istočni episkopi, Grci su ga proglasili Vaseljenskim. Ovo pravilo Drugog vaseljenskog sabora rimske pape nisu priznale. Papa Damas I je u Rimu primio Simvol vere, ali ne i kanone (zakone), barem ne kanon o starešinstvu Konstantinopolja posle Rima. To je bio početak crkveno-pravne rasprave i velikog crkvenog raskola Istoka i Zapada. U stvari, Rim je priznao starešinstvo Konstantinopolja posle Rima tek na IV Lateranskom soboru 1215. godine, u vreme Latinskog carstva ustanovljenog u okupiranom Konstantinopolju, koje su proglasili Latini posle Četvrtog krstaškog pohoda.

Kanoni uredi

Kanon 1 O jeresi: Potvrđuje se vera nikejskih očeva i osuđuje nastajuće sekte.
Kanon 2 O autokefalnom upravljanju pomesnim Crkvama: Sabor je uveo zabranu episkopima jednih pomesnih crkava da se mešaju u poslove drugih pomesnih crkava.
Kanon 3 O statusu Konstantinopoljskog episkopa: Episkop Carigrada dobija prvenstvo časti posle Episkopa Rima, jer je onaj grad, nova carska prestonica, smatran za novi Rim.^[a]
Kanon 4 O Maksimu Kiniku: Maksim niti je bio niti je episkop, a tako isto nisu zakonito rukopoloženi ni oni, koje je on postavio ma na kakav stepen klira; sve što je s njim i od njega učinjeno, nema valjanosti.^[b]
Kanon 5 O Nikejsko-carigradskom simbolu vere: Prihvatanje antiohijskih vernika koji ispovedaju jedino Božanstvo Oca i Sina i Duha Svetoga.
Kanon 6 O žalbama privatnog i crkvenog karaktera: mogao je pripadati i 382. godini i kasnije je odobren na Trulskom saboru kao 95. kanon. Ograničava mogućnost optuživanja episkopa da su učinili nešto loše.^[v]
Kanon 7 O formi crkvenog suda i primanju jeretika u crkveno opštenje: Odnosi se na postupke prijema određenih jeretika u crkvu.^[g]

Napomene uredi

^ Episkopi da ne prostiru vlast svoju preko svoje dijeceze na tuđe crkve, te da ne zametaju crkava; nego, po pravilima, aleksandrijski Episkop neka upravlja onim samo crkvama koje su u Egiptu; istočni Episkopi nek vode staranje o istoku, uz očuvanje povlastica priznatih nikejskim pravilima Antiohijskoj crkvi; Episkopi azijske dijeceze neka vode staranje samo u Aziji; Episkopi pontski samo u Pontu; trakijski će upravljati samo u Trakiji. Ako nisu pozvani, Episkopi neka ne prelaze granice svoje dijeceze radi rukopolaganja ili radi drugog kakvog posla, koji se Crkvene uprave tiče. Kada se očuva u punoći izloženo pravilo o dijecezama, jasno je da će, kao što je ustanovljeno u Nikeji, svima poslovima svake pojedine Eparhije upravljati dotični eparhijski sabor. A one crkve, koje su među varvarskim narodima, imaće se upravljati po otačaskom običaju, koji se do sada čuvao.
^ O Maksimu ciniku i o neredima, što je on prouzrokovao u Carigradu, proglašujemo: Maksim niti je bio niti je Episkop, a tako isto nisu zakonito rukopoloženi ni oni, koje je on postavio ma na kakav stepen klira; sve što je s njim i od njega učinjeno, nema valjanosti.
^ Pošto mnogi u nameri da pomute i poruše red u Crkvi, zlobno i klevetnički izmišljaju nekakve tužbe protiv Pravoslavnih Episkopa, koji Crkvom upravljaju, u nikakvoj drugoj nameri nego da time ukaljaju dobar glas sveštenički i na pobunu podignu mirne narode; radi toga naređuje sveti sabor Episkopa, sakupljenih u Carigradu, da se bez razbora tužioci ne primaju, te dakle ne treba ni svima dopustiti, niti svima zabraniti da podnose žalbe na Crkvene upravitelje. Nego ako ko podnese na Episkopa kakvu svoju, to jest osobnu tužbu, bilo zbog povrede u imetku, bilo zbog ma koje druge od Episkopa učinjene nepravice, pri ovakvim optužbama ne treba uzimati u obzir ni osobe tužilaca, ni njihovo verovanje. Jer treba, svakako da je i savest Episkopova čista, i onaj koji smatra da mu je uvreda nanesena, mora naći pravice, ma kakvog on verovanja bio.
^ Koji se iz jeresi obraćaju u Pravoslavlje i k broju onih, koji se iz jeretika spasavaju, primamo po sledećem obredu i običaju: arijane, makedonjane, savatijane i novatijane, i koji se nazivaju katarima i lijevima, isto tako i četrnaestodnevnike ili tetradite, i apolinarijane primamo, pošto podnesu od sebe pismeno i anatemišu svaku jeres, koja uči drugačije, nego što uči Sveta, Božija, Saborna i Apostolska Crkva, znamenovavši ih, to jest, pomazavši im svetim mirom čelo, oči, nozdrve, usta i uši i dok ih znamenujemo kažemo: „pečat dara Duha Svetoga”.

Reference uredi

Literatura uredi

Jevtić, Atanasije (1973). „Uvod u teologiju kapadokidijskih otaca o Svetome Duhu” (PDF). Teološki pogledi. 6 (1): 22—36.
Jevtić, Atanasije (1981). „Drugi Vaseljenski sabor” (PDF). Teološki pogledi. 14 (1—3): 81—96.
Popović, Radomir V. (2012). Vaseljenski sabori: Prvi, Drugi, Treći i Četvrti: Odabrana dokumenta. Knj. 1. Beograd: Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnosti i konservaciju.

Spoljašnje veze uredi

[1] Episkopi da ne prostiru vlast svoju preko svoje dijeceze na tuđe crkve, te da ne zametaju crkava; nego, po pravilima, aleksandrijski Episkop neka upravlja onim samo crkvama koje su u Egiptu; istočni Episkopi nek vode staranje o istoku, uz očuvanje povlastica priznatih nikejskim pravilima Antiohijskoj crkvi; Episkopi azijske dijeceze neka vode staranje samo u Aziji; Episkopi pontski samo u Pontu; trakijski će upravljati samo u Trakiji. Ako nisu pozvani, Episkopi neka ne prelaze granice svoje dijeceze radi rukopolaganja ili radi drugog kakvog posla, koji se Crkvene uprave tiče. Kada se očuva u punoći izloženo pravilo o dijecezama, jasno je da će, kao što je ustanovljeno u Nikeji, svima poslovima svake pojedine Eparhije upravljati dotični eparhijski sabor. A one crkve, koje su među varvarskim narodima, imaće se upravljati po otačaskom običaju, koji se do sada čuvao.

[2] O Maksimu ciniku i o neredima, što je on prouzrokovao u Carigradu, proglašujemo: Maksim niti je bio niti je Episkop, a tako isto nisu zakonito rukopoloženi ni oni, koje je on postavio ma na kakav stepen klira; sve što je s njim i od njega učinjeno, nema valjanosti.

[3] Pošto mnogi u nameri da pomute i poruše red u Crkvi, zlobno i klevetnički izmišljaju nekakve tužbe protiv Pravoslavnih Episkopa, koji Crkvom upravljaju, u nikakvoj drugoj nameri nego da time ukaljaju dobar glas sveštenički i na pobunu podignu mirne narode; radi toga naređuje sveti sabor Episkopa, sakupljenih u Carigradu, da se bez razbora tužioci ne primaju, te dakle ne treba ni svima dopustiti, niti svima zabraniti da podnose žalbe na Crkvene upravitelje. Nego ako ko podnese na Episkopa kakvu svoju, to jest osobnu tužbu, bilo zbog povrede u imetku, bilo zbog ma koje druge od Episkopa učinjene nepravice, pri ovakvim optužbama ne treba uzimati u obzir ni osobe tužilaca, ni njihovo verovanje. Jer treba, svakako da je i savest Episkopova čista, i onaj koji smatra da mu je uvreda nanesena, mora naći pravice, ma kakvog on verovanja bio.

[4] Koji se iz jeresi obraćaju u Pravoslavlje i k broju onih, koji se iz jeretika spasavaju, primamo po sledećem obredu i običaju: arijane, makedonjane, savatijane i novatijane, i koji se nazivaju katarima i lijevima, isto tako i četrnaestodnevnike ili tetradite, i apolinarijane primamo, pošto podnesu od sebe pismeno i anatemišu svaku jeres, koja uči drugačije, nego što uči Sveta, Božija, Saborna i Apostolska Crkva, znamenovavši ih, to jest, pomazavši im svetim mirom čelo, oči, nozdrve, usta i uši i dok ih znamenujemo kažemo: „pečat dara Duha Svetoga”.

[a]

[b]

[v]

[g]