Princeps

Princeps (lat. princeps — prvi) bila je vladarska titula u Rimskom carstvu sa značenjem „prvi građanin“. Na osnovu te titule prvi period Carstva nazvan je principat.

U Rimskom carstvu (principatu) nije postojala zvanična titula cara. Kolokvijalno, pod rimskim carevima podrazumijevaju se ličnosti koje su nosile titulu princepsa i kao dio svog ličnog imena imali sljedeće nazive: imperator, cezar i avgust.

Principat uredi

Prvi period postojanja Rimskog carstva poznat je kao principat, upravo po tituli princepsa. Oktavijan Avgust, ili punim imenom Imperator Gaius Julius Caesar Octavianus Divi Filius Augustus, bio je prvi nosilac titule princepsa, odnosno prvi rimski car. Titulu princepsa dodijelio mu je Senat (27. p. n. e.), a sama titula postojala je i za vrijeme Rimske republike pod nazivom princeps senatus i označavala je prvog na spisku senatora.

Oktavijan Avgust nije želio da prihvati nekadašnje titule kralja (rex) ili diktatora, budući da bi time narušio svoju politiku očuvanja republikanskih institucija u Carstvu. Nekadašnja titula prvog u senatu (princeps senatus) od tada je označavala prvog u državi. Budući da su u Carstvu prividno očuvane institucije iz perioda Republike sama titula princepsa nije vezivala za sebe neka značajna ovlašćenja. Vlast princepsa je zavisila od toga koliko on vrši magistratskih funkcija. Tako je npr. puni naziv Oktavijana Avgusta u momentu smrti bio Imperator Caesar Divi filius Augustus, Pontifex Maximus, Consul XIII, Imperator XXI, Tribuniciae potestatis XXXVII, Pater Patriae.

Dominat uredi

Prvi rimski car koji je odbacio titulu princepsa bio je Dioklecijan. Početkom njegove vladavine završen je period principata, a otpočeo period dominata. Car Dioklecijan je odbacio ideju da princepsi nisu monarsi i proglasio se za dominusa (lat. dominus — gospodar). Od tada se rimskim carevima obraćalo sa gospodar i bog (lat. dominus et deus).

Uvođenjem sistema tetrarhije dva rimska vladara imala su titule avgusta, a njihova dva savladara titule cezara.

Vidi još uredi

Izvori uredi

Gaj Svetonije Trankvil, Dvanaest rimskih careva (lat. Da vita Caesarum)