Princ Filip, vojvoda od Edinburga

Filip
Filip
	Princ Filip 1992. godine
Lični podaci
Datum rođenja	10. jun 1921.
Mesto rođenja	Krf, Kraljevina Grčka
Datum smrti	9. april 2021. (99 god.)
Mesto smrti	Zamak Vindzor, Vindzor, Ujedinjeno Kraljevstvo
Porodica
Supružnik	Elizabeta II
Potomstvo	Čarls III, Princeza Ana, Princ Endru, Princ Edvard
Roditelji	Andrej od Grčke i Danske; Alisa od Batenberga
Dinastija	Gliksburg (do 1947); Mauntbaten (od 1947)
Vojvoda od Edinburga
Čin	feldmaršal, admiral flote, maršal RAF-a i generalni kapetan
	; Grb Princa Filipa, vojvode od Edinburga

Princ Filip, vojvoda od Edinburga (engl. Prince Philip, Duke of Edinburgh, pravo ime princ Filip od Grčke i Danske, engl. Prince Philip of Greece and Denmark; Krf, 10. jun 1921 — Zamak Vindzor, 9. april 2021),^[1] bio je suprug britanske kraljice Elizabete II.

Filip je rođen u grčkoj i danskoj kraljevskoj porodici. Kada je imao osamnaest meseci, on i njegova porodica su bili prognani iz njegove rodne zemlje, Grčke. Nakon školovanja u Francuskoj, Nemačkoj i Velikoj Britaniji, pridružio se Kraljevskoj mornarici 1939. godine sa 18 godina. Od jula 1939. počeo je da se dopisuje sa trinaestogodišnjom princezom Elizabetom, koju je prvi put upoznao 1934. godine. Tokom Drugog svetskog rata služio je sa odlikovanjem u mediteranskoj i britanskoj pacifičkoj floti.

Posle rata, Filip je dobio dozvolu od Džordža VI da se oženi Elizabetom. Pre zvanične najave o njihovoj veridbi u julu 1947. godine, napustio je grčke i danske prinčevske titule, postao naturalizovani britanski podanik i usvojio prezime bake i deke po majci Mauntbaten. Oženio se Elizabetom 20. novembra 1947. Neposredno pre venčanja, dobio je stil Njegovo Kraljevsko Visočanstvo i kralj je stvorio titulu vojvode od Edinburga, grofa od Merioneta i barona Grinviča. Filip je napustio aktivnu vojnu službu kada je Elizabeta postala kraljica 1952. godine, dostigavši čin zapovednika, i postao britanski princ 1957. godine. Filip je sa Elizabetom imao četvoro dece: Čarlsa, Anu, Endrua i Edvarda. Preko britanskog Naloga u Savetu izdatog 1960. godine, potomci para koji nemaju kraljevske stilove i titule mogu da koriste prezime Mauntbaten-Vindsor, koje su koristili i neki članovi kraljevske porodice koji poseduju titule, poput Ane, Endrua i Edvarda.

Filip je pomogao u razvoju konjičkog događaja vožnje kočijama. Bio je pokrovitelj, predsednik ili član preko 780 organizacija, a služio je i kao predsednik Nagrade vojvode od Edinburga, programa samopoboljšanja za mlade od 14 do 24 godine.^[2] Bio je suprug sa najdužim stažom vladajućeg britanskog monarha i najdugovečniji muški član britanske kraljevske porodice. Povukao se sa svojih kraljevskih dužnosti 2. avgusta 2017. godine, u dobi od 96 godina, završivši 22.219 solo angažmana i 5.493 govora od 1952. godine.^[3] Filip je umro 9. aprila 2021, dva meseca pre svog stotog rođendana.

Biografija uredi

Rođen je na Krfu dana 10. juna 1921. kao član Grčke kraljevske porodice, njegovi roditelji su bili princ Andrej od Grčke i Danske (1882—1944) i princeza Alisa od Batenberga (1885—1969). Bio je najmlađe dete rođeno posle četiri sestre. Njegov deda po ocu bio je grčki kralj Đorđe I, sin danskog kralja Kristijana IX. Baba po ocu je bila Velika kneginja Olga Konstantinovna iz ruske imperatorske porodice Romanov. Po majčinoj liniji je potomak britanske kraljice Viktorije.

Sa 18 godina pristupio je Britanskoj Kraljevskoj ratnoj mornarici u kojoj je učestvovao u Drugom svetskom ratu. U martu 1947. se odrekao titule grčkog princa i prihvatio prezime Mauntbaten prema britanskoj verziji majčinog devojačkog prezimena Batenberg. Novembra 1947. oženio se britanskom prestolonaslednicom Elizabetom, ćerkom kralja Džordža VI. Tada je promenio i veroispovest, sa pravoslavlja samo formalno^[4] je prešao na anglikansku veru i dobio titulu vojvoda od Edinburga. „Međutim, u maju 2011. godine princ Filip je izjavio da je 'anglikanac samo nominalno i da je bio i ostao pravoslavac'.”^[4] Bio je veliki dobrotvor pravoslavnih manastira po Grčkoj i Svetoj Gori (svih pravoslavnih crkava, ne samo grčke).^[4]^[5] Jedan je od najvećih donatora u povesti Hilandara.^[5]

Princ Filip je bio Grčkog etniciteta.^[4]^[5]

Porodično stablo uredi

16. Vojvoda Fridrih Vilhelm od Šlezvig-Holštajn-Zonderburg-Gliksburga

8. Kristijan IX Danski

17. Lujza Karolina od Hesen-Kasela

4. Đorđe I Grčki

18. Vilhelm od Hesen-Kasela

9. Lujza od Hesen-Kasela

19. Lujza Šarlota od Danske

2. Andrej od Grčke i Danske

20. Nikolaj I Pavlovič

10. Konstantin Nikolajevič

21. Aleksandra Fjodorovna

5. Olga Konstantinovna

22. Joseph, Duke of Saxe-Altenburg

11. Aleksandra od Sakse-Altenburga

23. Duchess Amelia of Württemberg

1. Princ Filip, vojvoda od Edinburga

24. Ludvig II, veliki vojvoda od Hesena i Rajne

12. Aleksandar od Hesena i Rajne

25. Vilhelmina Badenska

6. Ludvig Aleksandar od Batenberga

26. Count John Maurice Hauke

13. Countess Julia von Hauke

27. Sophie Lafontaine

3. Alisa od Batenberga

28. Karl od Hesena i Rajne

14. Ludvig IV

29. Elizabeta od Pruske

7. Viktorija od Hesena i Rajne

30. Albert od Saks-Koburg i Gota

15. Alisa od Velike Britanije

31. Viktorija Hanoverska

Porodica uredi

Supružnik uredi

ime	slika	datum rođenja	datum smrti
Kraljica Elizabeta II		21. april 1926.	8. septembar 2022.

Deca uredi

ime	datum rođenja	supružnik
Čarls III	14. novembar 1948.	Dajana, princeza od Velsa; Kamila, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva
Princeza Ana	15. avgust 1950.	Mark Filips; Timoti Lorens
Princ Endru	19. februar 1960.	Sara, vojvotkinja od Jorka
Princ Edvard	10. mart 1964.	Sofija, grofica od Veseksa

Posle smrti Džordža VI, Elizabeta je 6. februara 1952. postala suveren Ujedinjenog Kraljevstva i Krunskih zemalja Komonvelta a pod vladarskim imenom Elizabeta II. Od 1957. godine Filip nosi titulu princ od Ujedinjenog Kraljevstva. Član je Kraljevskog društva od 1951. godine. Pored ostalih, nosilac je Ordena jugoslovenske velike zvezde (1972), najvećeg odlikovanja SFR Jugoslavije.

Izvori uredi

^ „Odrekao se PRAVOSLAVLJA zbog ljubavi, imao tužno detinjstvo, a bio je poznat i po gafovima: Ko je princ Filip, čovek kog je volela kraljica Elizabeta II”. Blic. Pristupljeno 9. 4. 2021.
^ „Do your DofE – The Duke of Edinburgh's Award”. dofe.org. Arhivirano iz originala 29. 1. 2019. g. Pristupljeno 29. 1. 2019. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Low, Valentine (9. 4. 2021). „Prince Philip was a man determined to make an impact” . The Times. Pristupljeno 2021-04-12. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ ^a ^b ^v ^g Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Princ Filip – nikada do kraja prihvaćeni pravoslavac”. www.rts.rs. Pristupljeno 2021-04-10.
^ ^a ^b ^v vidovdaN (2021-04-10). „Princ Filip poreklom pravoslavac pomagao Hilandar i svoju ljubav prema veri preneo Čarlsu iako je nje morao da se odrekne”. Vidovdan | Srpska tradicija i nacionalni interes (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-04-10.

Spoljašnje veze uredi

[1] „Odrekao se PRAVOSLAVLJA zbog ljubavi, imao tužno detinjstvo, a bio je poznat i po gafovima: Ko je princ Filip, čovek kog je volela kraljica Elizabeta II”. Blic. Pristupljeno 9. 4. 2021.

[2] „Do your DofE – The Duke of Edinburgh's Award”. dofe.org. Arhivirano iz originala 29. 1. 2019. g. Pristupljeno 29. 1. 2019. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[3] Low, Valentine (9. 4. 2021). „Prince Philip was a man determined to make an impact” . The Times. Pristupljeno 2021-04-12. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[:0-4] v ^g Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Princ Filip – nikada do kraja prihvaćeni pravoslavac”. www.rts.rs. Pristupljeno 2021-04-10.

[:1-5] v vidovdaN (2021-04-10). „Princ Filip poreklom pravoslavac pomagao Hilandar i svoju ljubav prema veri preneo Čarlsu iako je nje morao da se odrekne”. Vidovdan | Srpska tradicija i nacionalni interes (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-04-10.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]