Википедија

Progon hrišćana

Progoni hrišćana predstavljaju progone osoba, čiji je glavni motiv njihova hrišćanska vera, odnosno fizičke radnje — bilo od strane države ili pojedinaca — koji u svom korenu imaju netoleranciju prema hrišćanstvu kao religiji.

Judaizam se sa progonima susretalo od svojih samih početaka, pa su tako rani hrišćani u 1. veku bili žrtve progona od strane Jevreja iz čije je religije nastalo hrišćanstvo, a potom i od Rimljana. Progoni su se nastavili sve do početka 4. veka kada je hrišćanstvo legalizovano odlukom cara Konstantina Velikog.

Hrišćanski misionari i novokršteni su zatim, nastojeći da prošire hrišćanstvo na nova područja, često bili predmet progona, a često postajali i mučenici. Podela hrišćanstva na međusobno suprotstavljene denominacije je, pak, dovela do toga da hrišćani postanu meta progona od strane drugih hrišćana, a za što brojne primere pružaju Krstaški ratovi i Reformacija u 16. veku.

U 20. veku su hrišćani bili progonjeni u komunističkim, odnosno službeno ateističkim državama kao što je SSSR i dr. zemlje istočnog bloka. Takođe su dan-danas progonjeni od strane radikalnih muslimana i hindusa u mnogim državama Azije.

Istorija uredi

U Rimskom carstvu uredi

Prvi progon hrišćana koji se pominje u pisanoj dokumentaciji je progon od strane cara Nerona u Rimu 64. godine. Tacit u svojim Analima (XV. 44) navodi da „na hrišćane nije tada preduzeta hajka zbog vere, nego zbog tobožnjeg zločina“. Radilo se o velikom požaru koji je sam Neron podmetnuo da bi za to delo opružio hrišćane. Hrišćani su izvođeni u cirkusu pred zveri, zamotavani su u kučine i katran i paljeni kao buktinje ili kao prikazivači u mitološkim predstavama. Sa hrišćanima je tako nečovečno postupano da ih je počeo žaliti i narod koji ih nije podržavao. Tom prilikom su poginuli apostoli Petar i Pavle.

Za vreme vladavine cara Trajana (98.-117.) vlasti razlikuju hrišćane od Jevreja i smatraju i samu njihovu veru za prestup protiv reda u državi. Kada je Trajan (99. g.) izdao svoj Zakon protiv heterija — tajnih udruženja, počeo je Plinije Mlađi, namesnik u Vitiniji, da taj zakon primenjuje i na hrišćansku crkvu kao tajno društvo. Kako je u Vitiniji bilo vrlo mnogo hrišćana, Plinije, da se ne bi u kažnjavanju prebacio, pošalje Trajanu izveštaj o svom dotadašnjem postupanju i zatraži dalja uputstva. Iz njegovog pisma se vidi da je hrišćane kažnjavao smrću, ako nisu hteli da se na tri poziva odreknu svoje vere. Dalje, smatrao je za dovoljan dokaz da neko nije hrišćanin ako je u sudnici prineo žrtvu pred vladarevim likom i ako je hulio na Hrista. Osim toga kaže da je mučio dve devojke, ne bi li od njih doznao pravu istinu o hrišćanima, ali nije našao ništa osim preteranog praznoverja. Pri kraju se tuži da se „ta zaraza" raširila ne samo po gradovima, nego i po selima i da ima hrišćana u svim staležima.

Trajan je na to pismo izdao kratko i jasno uputstvo kojim je ublažio za hrišćane svoj Zakon o heterijama. Naredio je da hrišćane ne treba naročito tražiti; ko je tužen da je hrišćanin i to mu se dokaže, neka se kazni; tužbe bez potpisa ne treba primati; ko prinese žrtvu, da mu bude prosto, inače da se pogubi. Toga uputstva su se vlasti držale do 3. veka. U ovom gonjenju izveden je u Koloseumu pred zveri Ignjatije Bogonosac, episkop antiohijski, a Kliment rimski je prognan u Herzon na Krimu.

Car Decije Trajan (249-251) je gonio hrišćane kao niko dotle. Njegovo gonjenje jeste prvo smišljeno i opšte gonjenje. Izdao je 250. godine naredbu vlastima da pozovu na žrtvovanje svakog pojedinog hrišćanina kao i one koji su sumnjivi da su hrišćani. Uporni da se muče glađu i žeđu i zatim da se ubijaju, a onima koji pobegnu da se oduzme imanje. Njegova naredba je zaista savesno ispunjavana i po gradovima i po selima, o čemu svedoče nekih dvadeset očuvanih zapisnika.

Decijevim naslednik car Valerijan nastavio je Decijeva gonjenja. Valerijan je ubijao najčešće članove jerarhije, hrišćane iz viših staleža i carske činovnike. Zabranio je pod smrtnom kaznom skupove na grobljima i po katakombama. U tom gonjenju je poginuo Kiprijan, episkop kartaginski.

Poslednje gonjenje hrišćana koje je obuhvatilo čitavo Rimsko carstvo otpočelo je za vlade cara Dioklecijana (284-305). U tom gonjenju je konačno rešena borba države sa hrišćanima. Prvi edikt protiv hrišćana izdao je Dioklecijan 303. godine. Naredio je da se do temelja poruše hrišćanski hramovi. Prvi je pao u prestonici Nikomidiji. Dalje je naredio da se pokupe i spale hrišćanske knjige koje su i dotle potpadale pod Zakon o vračarskim knjigama; da se otpuste iz službe činovnici hrišćani, građani da izgube svoja građanska prava, a robovi i nadu na oslobođenje; u istrazi da se svi bez razlike bacaju na muke. Vojsku je čistio od hrišćana cezar Galerije. Sveopšte proganjanje je počelo tek na četvrti edikt 304. godine. Zahvatilo je skoro celu državu. Čitava mesta i naselja su opustošena, a stanovnici posečeni. Kada je 305. godine Dioklecijan sišao sa prestola i Galerije postao vladar, otpočeo je na istoku opet pravi pokolj hrišćana. Tako je trajalo četiri godine.

Za vreme Dioklecijanovo pogubljen je vojni tribun sveti Georgije. U Sirmijumu, koji je bio i prestonica Dioklecijanova, poginuo je mladi episkop Irinej. Tu je udavljeno i pet fruškogorskih kamenorezaca, koji nisu hteli da isklešu caru kip jednog boga, i još 40 mučenika.[1]

Tacit i Suetonij, istoričari carskog dvora, koji su potpuno prezirali hrišćane, pominju tu grupu prevashodno kao metu zvaničnog progona. U opisivanju Neronovog života, Suetonij kaže »da su kažnjeni hrišćani, klasa ljudi posvećena novom i štetnom sujeverju«.[2] Tacit dodaje svojim opaskama o požaru u Rimu:

Prvo su bili uhapšeni oni pripadnici sekte koji su priznali; zatim, posle njihovog priznanja, veliki je broj bio osuđen, ne toliko zbog podmetanja požara koliko zbog mržnje prema ljudskom rodu. A kraj im je propraćen porugom: pokrili su ih kožom divljih zveri i rastrgli su ih psi; ili su bili pričvršćeni na krstove, i kad se spustio mrak zapaljeni su da posluže kao buktinje. Neron je ustupio svoje vrtove za tu predstavu ...[3]

Tacit tumači Neronovo ponašanje kao njegovu potrebu za žrtvenim jarcem. Hrišćanska grupa imala je sva obeležja zavere.[4] Pre svega, bili su sledbenici čoveka optuženog za magiju [5], koji je zbog magije i izdaje pogubljen; drugo, bili su »ateisti«, koji su odbacivali kao »demone« bogove zaštitnike blagostanja rimske države — čak i genije (božanski duh) samog cara; treće, pripadali su ilegalnom društvu. Pored ovih dela koje je policija mogla da potvrdi, širili su se glasovi da njihova tajnost krije zverstva: njihovi neprijatelji su govorili da u njihov ritual spada jedenje ljudskog mesa i pijenje ljudske krvi, praksa za koju su obično optuživani mađioničari.[6]

Iako u to vreme nijedan zakon nije posebno zabranjivao prelazak u hrišćanstvo, od svakog sudije koji je čuo da je neko optužen za prelazak u hrišćanstvo zahtevalo se da izvrši istragu.[7] Ne znajući kako da postupa u takvim slučajevima, Plinije, guverner Bitinije (provincija u Maloj Aziji), pisao je (oko 112. godine) caru Trajan u, zahtevajući razjašnjenje:

Običaj mi je, care gospodare, da podnesem tebi sva pitanja gde nisam siguran kako da postupim. Ko će mi bolje pokazati put ...? Nisam nikad učestvovao u istragama o hrišćanima; stoga ne znam koji se zločin obično kažnjava i istražuje, a šta se dopušta ... u međuvremenu, ovako sam postupio sa onima koje su mi optužili kao hrišćane. Pitao sam ih da li su hrišćani, i pitao sam ih po drugi i po treći put, uz pretnju kazne. Ako nisu popuštali, naređivao sam da se odvedu i pogube, jer nisam nimalo sumnjao da, bez obzira šta su, zaslužuju da budu kažnjeni zbog tvrdoglavosti i nepokolebljive upornosti ... Kao što sam smatrao da je pravo da pustim one koji su rekli da nisu hrišćani niti da su ikada bili, nakon što bi očitali molitvu bogovima po mom uputstvu, i prineli vino i palili mirise tvom kipu koji sam naredio da donesu u sud u tu svrhu i, štaviše, proklinjali su Hrista — što nijednog (tako kažu) pravog hrišćanina ne možeš naterati da čini.[8]

Trajan je odgovorio odobravajući Plinijev postupak u toj stvari:

Moj dragi Sekunde, tvoj postupak je ispravan u ispitivanju slučajeva onih koji su optuženi kod tebe kao hrišćani, jer zaista ništa se ne može postaviti kao opšte pravilo koje bi sadržalo nešto kao utvrđeni oblik postupka. Njih ne treba tražiti; ali ako su optuženi i osuđeni, moraju biti kažnjeni — ali svako ko porekne da je hrišćanin i to potvrdi delom, kao na primer molitvom našim bogovima, dobiće oproštaj zbog svog kajanja, bez obzira na to koliko je bilo sumnjivo njegovo ponašanje u prošlosti.[9]

Ali Trajan je savetovao Pliniju da ne prihvata anonimne optužbe, »jer one su loš primer i nedostojne su našeg vremena«. Plinije i Trajan su se složili da svako ko odbije gest lojalnosti bogovima mora da sakriva ozbiljne zločine, naročito stoga što je kazna za odbijanje bila neposredno pogubljenje.

U Rimskom carstvu uredi

Dioklecijanovi progoni uredi

U srednjem veku uredi

Tokom rimsko-persijskih ratova uredi

Tokom osmanske imperije uredi

U Kini uredi

U Japanu uredi

U Indiji uredi

Tokom Francuske revolucije uredi

U novom veku uredi

Tokom Oktobarske revolucije uredi

U SSSR-u i državama Varšavskog pakta uredi

U SFRJ uredi

U Meksiku uredi

U Keniji uredi

Na Madagaskaru uredi

U Španskom građanskom ratu uredi

U Nacističkoj Nemačkoj uredi

U Avganistanu uredi

U Alžiru uredi

U Egiptu uredi

U Indoneziji uredi

U Iraku uredi

U Iranu uredi

U Pakistanu uredi

U Saudijskoj Arabiji uredi

U Somaliji uredi

U Sudanu uredi

U Tunisu uredi

U Turskoj uredi

U Jermeniji uredi

U Butanu uredi

U Nigeriji uredi

Na Filipinima uredi

U Šri Lanci uredi

U Severnoj Koreji uredi

Na Kosovu i Metohiji uredi

U regionu Indokine uredi

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ REGLED ISTORIJE HRIŠĆANSKE CRKVE Protojerej Grigorije Mikić
  2. ^ Suetonije, Neronov život 6.16.
  3. ^ Tacit, Anali 15.44—2—8.
  4. ^ Videti diskusiju u: R. MacMullen, Enemies of the Roman Order: Treason, Unrest, and Alienation in the Empire (Cambridge, 1966).
  5. ^ M. Smith, Jesus the Magician (San Francisco, 1978).
  6. ^ M. Smith, Jesus the Magician (San Francisco, 1978), pp. 81—139.
  7. ^ Za opširniju diskusiju videti: W. H. C. Frend, Martyrdom and Persecution in the Early Church (Oxforđ, 1965; New York, 1967); Frend »The Gnostic Sects and the Roman Empire«, u: Journal of Ecclesiastical History, Vol. V (1954), 25—37.
  8. ^ Plinije, Pisma 10.96.
  9. ^ Plinije, Pisma, 10.97.

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Прогон_хришћана&oldid=25419977”