Putna mreža u Srbiji
Putni ili drumski saobraćaj čini okosnicu saobraćaja u Republici Srbiji. Najvažnije čvorište je glavni grad Beograd, posle koga slede Niš i Novi Sad. Putnu mrežu u republici čine javni i nekategorisani putevi.
Osnovni podaci uredi
Republika Srbija spada u države sa dobro razvijenom mrežom puteva, ukupne dužine 45.220 km.[traži se izvor] Pretpostavlja se da oko 40% ukupne dužine puteva pripada deonicama iznad 600 m n. v., a najviši putevi su na Kopaoniku i Goliji (n. v. oko 1.700 m).[traži se izvor]
Putnu mrežu čine[1]
- Javni putevi
- Državni putevi I reda
- A reda (auto-putevi) - 937 km[2]
- B reda - 4.487 km[2]
- Državni putevi II reda
- Opštinski putevi - 23.780 km[traži se izvor]
- Ulice
- Državni putevi I reda
- Nekategorisani putevi
Značajan deo puteva imaju zastarele deonice (oko 2/5), gde su kolovozi od tucanika ili zemljani.[1]
Putnu mrežu Srbije uključuje i 3.460 mostova na državnim putevima, od čega je oko 948 na auto-putevima.[1] Na mreži državnih puteva postoji i 109 tunela, ukupne dužine 30km.[1]
Državni putevi uredi
Državni putevi su javni putevi kojima se povezuje:[3]
- prostor države sa mrežom evropskih puteva,
- prostor države sa mrežom najvažnijih puteva susednih zemalja,
- prostor države unutar sebe, kroz povezivanje značajnih naselja (gradova) i svih okruga u okviru republike.
Izgradnja, osavremenjavanje i održavanje državnih puteva potpada pod nadležnost republičkog, odnosno pokrajinskog nivoa.
Državni putevi su kategorisani u puteve prvog i drugog reda, sa A i B potklasama.[4]
Deonice evropskih puteva u Srbiji uredi
U okviru mreže državnih puteva prvog reda 2150 km državnih puteva u Srbiji pripada evropskoj mreži puteva, tzv. E-puteva.
E - putevi klase A u Srbiji su:
— deonica (Crna Gora)—
Mehov Krš—Kosovska Mitrovica—Priština—Đeneral Janković —(Severna Makedonija). U našoj putnoj mreži nosi oznake 22, 32 i 31. Deo od Prištine do Đeneral Jankovića je podignut na nivo auto-puta od strane privremenih institucija u Prištini, po čijem sistemu označavanja nosi oznaku R7.
— deonica (Hrvatska)— Batrovci—Beograd—Vršac—Vatin —(Rumunija). Na delu na kom E70 vodi trasom koridora 10, na delu Batrovci—Beograd, postoji savremeni auto-put A1, a ostatak trase je označen kao put 10.
— deonica (Mađarska)— Horgoš—Subotica—Novi Sad—Beograd—Pojate—Niš—Leskovac—Vranje—Preševo —(Severna Makedonija), savremeni auto-put celom dužinom kao auto-put A1. Trasa puta se u celosti poklapa se sa trasom koridora 10, odnosno njegovog kraka B
— deonica (Crna Gora)— Mehov Krš—Kosovska Mitrovica—Priština—Niš—Gradina —(Bugarska). Na delu gde ovaj put prolazi trasom koridora 10 (Niš—Gradina) je izgrađen savremeni auto-put A4. Ostali delovi trase nose oznake 22, 32, 31 i 35.
E - putevi klase B u Srbiji su:
— deonica Subotica—Sombor—Bezdan —(Hrvatska). U Srbiji se pruža delovima puteva 12, 15 i 16.
— deonica (Bosna i Hercegovina)— Kotroman—Požega—Kraljevo—Pojate—Paraćin—Zaječar—Vrška Čuka —(Bugarska).
— deonica Beograd—Požega—Nova Varoš—Gostun —(Crna Gora), savremeni auto-put A2 je izgrađen na deonici Beograd—Čačak, dok je deonica Čačak—Požega u izgradnji.
— deonica (Rumunija)— Đerdap—Kladovo—Zaječar—Niš.
— deonica (Albanija)— Vrbnica—Prizren—Priština. Put je u celosti podignut na nivo auto-puta od strane privremenih institucija u Prištini, a po njihovom sistemu označavanja nosi oznaku R6.
Pored mreže E-puteva, na izgradnju domaće putne mreže su uticali i planovi o pan-Evropskom koridorima, koji su predviđali izgradnju mreže puteva i ostalih modaliteta saobraćaja radi ubrzanja i olakšanja međunarodnog protoka robe i putnika, kako među susednim državama tako i do Bliskog istoka, Mediterana i ostalih područja u evropskom okruženju. Ovakve projekte je najviše podržavala organizacija Transevropske mreže TEN (Trans-European Networks), koja je aktivno učestvovala u konsolidacijama ovakvih planova.
Ciljevi TEN-a su bili da koordinacijom saobraćaja, protokom energenata i telekomunikacionom mrežom pomogne razvoju ekonomije i zajedničkog evropskog tržišta, buduće Evropske unije.
Ovim planom je došlo do oživljavanja zapadno-istočne mreže puta E70, dela kroz bivšu Jugoslaviju, koji bi spojio ekonomske i političke centre bivše države. Ovaj koridor je nosio zvaničnu oznaku Xa i spajao se sa delom severno-južnog koridora puta E75 sa oznakom Xb. Prvenstvo u građenju je imao koridor sa pravcem zapad-istok koji je išao rutom Grac-Maribor-Ljubljana-Zagreb-Beograd.
Opštinski putevi uredi
Opštinski putevi su ukupne dužine 23.780 km.[traži se izvor] To su putevi koji povezuje područje lokalne samouprave (grada ili opštine) ili područje lokalne samouprave sa državnim putevima.
Opštinski putevi se proglašavaju posebnom odlukom opštine. Izgradnja, osavremenjavanje i održavanje državnih puteva prvenstveno potpada pod nadležnost opštinskog nivoa (lokalnih samouprava).
Značajan udeo opštinskih puteva je bez savremenog kolovoza, naročito u brdsko-planinskim krajevima Srbije (gde je većina u ovom stanju). Najčešće izgrađeni putevi su oni koji obezbeđuju najjednostavniju vezu naselja sa sedištem opštine, čime je u ogromnoj većini srpskih opština obrazovana radijalna mreža puteva (tj. „od oboda ka središtu“), sa nedostatkom poprečnih veza.[traži se izvor]
Nekategorisani putevi uredi
Nekategorisani putevi su putevi značajni u okviru naselja, koji su dostupni većem broju korisnika i proglašeni su kao takvi odlukom nadležnog organa.[3]
Izvori uredi
- ^ a b v g „O nama”. JP "Putevi Srbije". Arhivirano iz originala 10. 6. 2022. g. Pristupljeno 18. 6. 2022.
- ^ a b v g „Ukupna dužina mreže državnih puteva” (PDF). JP "Putevi Srbije". Arhivirano iz originala (PDF) 10. 6. 2022. g. Pristupljeno 18. 6. 2022.
- ^ a b „Zakon o putevima” (PDF). JP "Putevi Srbije". Arhivirano iz originala (PDF) 1. 12. 2020. g.
- ^ „Uredba o kategorizaciji puteva” (PDF). JP "Putevi Srbije". Arhivirano iz originala (PDF) 4. 12. 2020. g. Pristupljeno 18. 6. 2022.
