Википедија

Radič Petrović

Radič Petrović (Siokovac kod Jagodine, 1738 — 1816) bio je vojvoda iz Prvog srpskog ustanka i sudija beogradskog magistrata.

Radič Petrović
Radič Petrović
Datum rođenja1738.
Mesto rođenjaSiokovac, Osmansko carstvo
Datum smrti1816.
Povelja viteštva austrijskog cara Leopolda II kapetanu Radiču Petroviću iz 1792. godine (Istorijski muzej Srbije)

Rođenje i učešće u Kočinoj krajini uredi

Rođen je između 1738. i 1740. godine u selu Siokovcu, jagodinska nahija. Poznato je da su zbog turskog zuluma, i na poziv austrijske vlade, mnogi Srbi prebegli i naselili pograničnu oblast, pripremajući se za rat. Radič je, među prvima iz jagodinske nahije, stupio u vojno-pograničnu službu, i sa porodicom se preselio u selo Jakovo u Sremu. Zajedno sa popom Nikolom Radomirovićem pod rukovodstvom austrijskog majora Liderskrona, preobučen u tursko odelo, krenuo je u izviđačku misiju kroz Srbiju, gde su prvih dana proleća 1783. godine obišli Ostružnicu, Kragujevac, Jagodinu, Ćupriju, Paraćin, Ražanj, Aleksinac, Niš, Gurgusovac, Vidin, Negotin, Kladovo, Požarevac, Smederevo, ponovo Ćupriju i došli do Beograda.[1]

Novembra 1787. godine Radič je, kao četovođa sa 200 frajkora, uspeo da iz Zemuna, sa dunavske strane, pređe u Beograd i otvori beogradsku kapiju. Po ulasku u Beograd, čekajući austrijske lađe koje su zbog nevremena i guste magle otišle niz Dunav, jedva je izvukao živu glavu. Za ovako veliki i uspešan poduhvat dobio je čin frajkorskog kapetana.

Austrijski car Leopold II je Radiča Petrovića za učešće u austrijsko-turskom ratu, odlikovao viteškom poveljom koju mu je dodelio 1792. godine. Kao odličan ratnik-frajkor, ratovao je sa austrijskom vojskom protiv Francuza i upoznao se sa načinom ratovanja francuskih generala i Austrijanaca. Ovo bogato iskustvo prenosio je svojim sunarodnicima Srbima, učeći ih najsavremenijim načinima ratovanja. Kapetan frajkorske čete Radič Petrović je među prvim regrutima primio Koču i njegovog brata Petra Anđelkovića, kao i Stanka Arambašića, Jovana Novakovića i dosta kasnije Karađorđa. Za vreme Kočine krajine, Karađorđe je uvek bio uz Radiča, koga je smatrao svojim poočimom. Bio je njegov pomoćnik i veliki prijatelj.

Učešće u Prvom srpskom ustanku uredi

Po izbijanju Prvog srpskog ustanka, 1804. godine, Radič se vraća u Srbiju. Tokom trajanja ustanka ističe se hrabrošću i vojnim veštinama, naročito prilikom osvajanja Karanovca (današnjeg Kraljeva) 1805. godine. Karađorđe ga nakon toga postavlja za vojvodu. Kao komandant požeško-karanovački dobio je zadatak početkom 1806. godine da krene uz Ibar ka Raškoj i Novom Pazaru. Zajedno sa Tanaskom Rajićem i odredom Šumadinaca prodro je Ibrom sve do manastira Studenice. Jelečku nahiju pozvao je pismom od 9. februara 1806. godina na ustanak, a za kratko vreme je podigao i sela po Pazarskoj nahiji, po Gornjem Ibru, po Jošanici i po Podgorju.[2] Februara 1806. godine potpisuje se i kao komandant Pazarske nahije. Početkom 1806. godine uspostavio je komunikaciju ustaničkih snaga sa Crnom Gorom.[3] Marta 1806. godine doživeo je poraz na reci Deževi od vojske Sulejman-paše Skopljaka.[4] Aprila 1806. godine poražen je u boju na Budićama. U tom boju poginuo je i Radičev barjaktar, pod kojim je bila podgorska nahija, Đura Brančanin.[4] Prilikom osvajanja Beograda, 1806. godine, kao dobar znalac fortifikacije, postavljajući šanac, teško je ranjen i zbog toga ostao poguren celog života. Nakon oporavka ostaje u Beogradu, a 1808. godine postaje sudija u Beogradskom magistratu, gde je bio i jedno vreme zapovednik vojske. Naredne godine na leto učestvuje u utvrđivanju i odbrani Ćuprije. Po slomu ustanka, 1813. godine, nastanio se u Sremu i živeo u veoma skromnim uslovima.

Učešće u Drugom srpskom ustanku uredi

Radič Petrović, veliki rodoljub i junak, fizički jak i stasit čovek, izuzetne hrabrosti, više puta ranjavan u bojevima, na sebi je nosio oko 30 bojnih rana. Ženio se tri puta. Iz prvog braka imao je dva sina, a iz trećeg kćer.

Nakon izbijanja Drugog srpskog ustanka, Radič Petrović se 1816. godine vraća u Srbiju. Knezu Milošu se to nije svidelo, jer je dobro znao za njegovo veliko prijateljstvo sa Karađorđem i plašio se moguće pobune. Živeo je jedno vreme kod Petra Nikolajevića Molera ali je tokom obračuna knjaza Miloša sa Molerom bio uhvaćen i pogubljen od strane Turaka prve subote posle Đurđevdana 1816. godine.[5] U trenutku smrti imao je oko osamdeset godina.

Izvori uredi

  1. ^ Istorija srpskog naroda. Beograd: Srpska književna zadruga. 1986. str. 357. ISBN 978-86-379-0476-2. 
  2. ^ Durković-Jakšić, Ljubomir (1986). „Obnavljanje Studenice i prenos iz Kalenića moštiju Svetog kralja Stefana Prvovenčanog 1839. godine”. Zbornik radova "Osam vekova Studenice". 1: 275—305. 
  3. ^ Đokić, Dumić, Nebojša, Olivera. „Dejstva ustaničkih snaga prema Raškoj oblasti i Kosovu i Metohiji”. Mitološki zbornik. 44: 152. 
  4. ^ a b Đokić, Nebojša; Dumić, Olivera (2021). „Dejstva ustaničkih snaga prema Raškoj oblasti i Kosovu i Metohiji”. Mitološki zbornik. Rača: Centar za mitološke studije Srbije. 44: 133—182. ISSN 1450-9792. Arhivirano iz originala 7. 2. 2023. g. Pristupljeno 8. 2. 2023. 
  5. ^ Drašković, Radovan (1967). „Petar Nikolajević Moler”. Glasnik Istorijskog arhiva u Valjevu. 2—3: 42. 

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Радич_Петровић&oldid=27571760”