Википедија

Ramazanski bajram

исламски празник

Ramazanski bajram predstavlja prva tri dana meseca ševal.[3] Ramazan je jedan od posebnih meseci u islamu. Jedna od pet osnovnih dužnosti svakog muslimana je i post koje se provodi u ovom mesecu. Tokom trideset dana ramazana muslimani moraju da se uzdržavaju od hrane, pića i polnog kontakta, i to od zore pa do zalaska sunca. Po isteku ovog meseca sledi mesec ševal. Prva tri dana tog meseca je jedan od dva praznika u Islamu, Ramazanski bajram (1., 2. i 3. dan u mesecu). Njime se obeležava kraj posta. Muslimani u Srbiji obično čestitaju Ramazanski bajram rečima: Bajram-šerif mubarek olsun!

Ramazanski bajram
Od gore u pravcu kazaljke na satu: muslimani izvode bajram-namaz u Sulejmanovoj džamiji, Istanbul, Turska; kolači i slatkiši, koji se popularno konzumiraju tokom proslave u Alžiru; prskalica koja se pali tokom proslave Bajrama u Indoneziji
TipIslamski
Zvaničan nazivarap. عيد الفطر
Obeležavamuslimani
Datum1 ševal[1] (Saudijska Arabija i neke druge zemlje)[2]
Povezan saRamadan, Eid al-Adha

Ramazanski bajram je raniji od dva zvanična praznika koji se slave unutar islama (drugi je Kurban-bajram). Ovaj verski praznik muslimani obeležavaju širom sveta jer označava kraj jednomesečnog posta Ramazana od zore do zalaska sunca.[4] Ovaj praznik pada na prvi dan ševala u islamskom kalendaru; ovo nije uvek na isti gregorijanski dan, jer početak svakog lunarnog hidžretskog meseca varira u zavisnosti od toga kada lokalne religiozne vlasti vide novi mesec. Praznik je poznat pod raznim drugim imenima na različitim jezicima i zemljama širom sveta. Taj dan se naziva i Mali bajram, ili jednostavno Bajram.[5][6]

Ramazanski bajram ima poseban namaz (islamska molitva) koji se sastoji od dva rekata (jedinice), koji se obično obavljaju na otvorenom polju ili u velikoj sali. Može se izvoditi samo u džematu (jamāʿat) i sadrži šest dodatnih tekbira (podizanja ruku do ušiju dok se izgovara „Alah Akbar“, što znači „Bog je najveći“) u hanifijskoj školi sunitskog islama: tri na početku prvog rekata i tri neposredno pre rukua u drugom rekatu.[7] Druge sunitske škole obično imaju 12 takbira, slično podeljenih u grupe od sedam i pet. U šiitskom islamu, salat ima šest tekbira u prvom rekatu na kraju kiraeta, pre rukua, i pet u drugom.[8] U zavisnosti od jurističkog mišljenja o lokalitetu, ovaj namaz je ili farz (فرض, obavezan), mustahab (snažno se preporučuje) ili mandub (مندوب, poželjan). Nakon namaza, muslimani slave Ramazanski bajram na različite načine,[9] a hrana („bajramska kuhinja“) je centralna tema, koja takođe daje prazniku nadimak „slatki Bajram“ ili „šećerna gozba“.[10][11]

Opšti rituali uredi

Tradicionalno, Ramazanski bajram počinje pri zalasku sunca u noći prvog viđenja polumeseca. Ako se Mesec ne uoči odmah nakon 29. dana prethodnog lunarnog meseca (bilo zato što oblaci zaklanjaju pogled ili zato što je zapadno nebo još uvek previše svetlo kada mesec pojavi), onda se praznik slavi sledećeg dana.[12] Ramazanski bajram slavi se jedan do tri dana, u zavisnosti od zemlje.[13] Zabranjeno je postiti na dan Bajrama, a za ovaj dan je određena posebna molitva.[14] Kao obavezan čin dobročinstva, novac se siromašnima i potrebitima (Zakat-ul-fitr) dariva pre bajramske molitve.[15]


Bajramska molitva i molitveni prostor uredi

Bajramsku molitvu kongregacija izvodi na otvorenom prostoru, poput polja, društvenog centra ili džamije.[13] Za bajram-namaz se ne upućuje ezan, i sastoji se od samo dve jedinice namaza, sa promenljivom količinom tekbira i drugih elemenata molitve u zavisnosti od posmatrane grane islama. Bajram-namazu sledi propoved, a zatim dua u kojoj se traži Alahov oprost, milost, mir i blagoslov za sva živa bića širom sveta. Propoved takođe upućuje muslimane u obavljanje bajramskih rituala, poput zekata.[16] Bajramska propoved se održava nakon bajram-namaza, za razliku od džume koja dolazi pre namaza. Neki imami veruju da je slušanje propovedi na Bajram opcionalno.[17] Nakon molitve, muslimani posećuju svoju rodbinu, prijatelje i poznanike ili održavaju velike zajedničke proslave u kućama, društvenim centrima ili iznajmljenim dvoranama.[13]

 
Mnogi muslimani često donose molitvene prostirke u džamije za Ramazanski bajram.

Sunitska procedura uredi

Kako ritual nalaže, suniti hvale Alaha na sav glas dok idu na bajramsku molitvu:

Allāhu Akbar, Allāhu Akbar, Allāhu Akbar. Lā ilāha illà l-Lāh wal-Lāhu akbar, Allahu akbar walil-Lāhi l-ḥamd

Recitovanje prestaje kada stignu na mesto Bajrama ili kada imam započne aktivnosti.[18]

Namaz počinje tako što se obavlja „nijat” za namaz, pre nego što imam i njegovi sledbenici izgovore tekbir. Zatim se izgovara „Takbeer-e-Tehreema”, čemu sledi Alahu Akbar tri puta, podižući ruke do ušiju i svaki put ih ispuštajući, osim poslednjeg kada su ruke sklopljene. Imam zatim čita El Fatihu, kao i druge sure. Kongregacija obavlja ruku i sedždu kao i u druge molitvama. Ovim je završen prvi rekat.

Džemat se diže i sklapa ruke za drugi rekat, tokom kojeg imam izgovara suru Fatihu i drugu suru. Nakon toga, tri takbira se prozivaju neposredno pre rukua, svaki put podižući ruke do ušiju i ispuštajući ih. Po četvrti put, džemat izgovara Alah o Akbar, a zatim odlazi u ruku. Ostatak molitve se završava na uobičajen način. Time se završava bajram-namaz. Nakon molitve sledi hutba.[19]

Šiitska procedura uredi

Namaz počinje sa nijatom, a zatim sledi pet tekbira. Tokom svakog takbira prvog rekata, recituje se posebna dua. Zatim imam izgovara surat al-Fatih i surat Al-Ala, a džematlije obavljaju ruku i sujud, kao i u drugim molitvama. U drugom rakatu se ponavljaju isti gore navedeni koraci (pet tekbira, surat al-Fatih i surat Al-Ala, ruku i sujud). Nakon molitve počinje hutba.[20]

Proslava Ramazanskog bajrama uredi

Svi muslimani za vreme bajrama moraju biti lepo odeveni i mirišljavi. Obično se oblači odeća bele boje. Kada svane jutro vjernici muškog pola odlaze na sabah namaz. Takođe, kuća treba da je čista, a muškarci obilaze svoju porodicu, prijatelje i groblja, dok žene ostaju kod kuće. Najčešće poslastice koje se prave su baklava i halva.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Gent, R.H. van. „The Umm al-Qura Calendar of Saudi Arabia – adjustment”. Arhivirano iz originala 23. 7. 2015. g. Pristupljeno 22. 7. 2015. 
  2. ^ „Gregorian vs Hijri Calendar”. islamicfinder.org. Pristupljeno 4. 6. 2019. 
  3. ^ Elias, Jamal J. (1999). Islam. Routledge. str. 75. ISBN 0415211654. 
  4. ^ Barr, Sabrina. „Eid al-Adha 2019: When is it, How is it celebrated and How to Wish Someone Happy Eid”. independent. Arhivirano iz originala 11. 8. 2019. g. Pristupljeno 11. 8. 2019. 
  5. ^ Haigh, Phil (31. 7. 2020). „What is the story of Eid al-Adha and why is it referred to as Big Eid?”. Metro (na jeziku: engleski). Pristupljeno 25. 4. 2021. „Simply, Eid al-Adha is considered the holier of the two religious holidays and so it is referred to as ‘Big Eid’ whilst Eid al Fitr can be known as ‘Lesser Eid’.Eid al-Kabir means ‘Greater Eid’ and is used in Yemen, Syria, and North Africa, whilst other translations of ‘Big Eid’ are used in Pashto, Kashmiri, Urdu and Hindi.” 
  6. ^ Niazi, M A (9. 8. 2013). „A 'Lesser Eid'”. The Nation (na jeziku: engleski). Pakistan: The Nation. Pristupljeno 30. 6. 2020. „In the subcontinent, this Eid, Eid-ul-Fitr, is known as ‘Choti Eid’, or the ‘Lesser Eid’. This immediately sets up a contrast with ‘Bari Eid’, or the ‘Greater Eid’, which takes place just two months and a bit later. This distinction is also known in the Arab world, but by calling ‘Bari Eid’ bari, this Eid is already disadvantaged. It is the ‘other Eid’.‘Bari Eid’, or Eid-ul-Azha, has the advantage of having two major rituals, as both have the prayer, but it alone has a sacrifice. ‘Bari Eid’ brings all Muslims together in celebrating Hajj, which is itself a reminder of the Abrahamic sacrifice, while ‘Choti Eid’ commemorates solely the end of the fasting of Ramazan.” 
  7. ^ „Eid al-Fitr and the six supplementary fasts of Shawwal”. Inter-islam.org. Arhivirano iz originala 26. 7. 2013. g. Pristupljeno 11. 8. 2013. 
  8. ^ Namaz (prayer) Eid Fitr Arhivirano 13 februar 2018 na sajtu Wayback Machine yjc.ir Retrieved 4 June 2018
  9. ^ „How Do Muslims Celebrate Eid? The Beauty of Eid Explained”. Islam Faith. 21. 8. 2018. 
  10. ^ „Eid al-Fitr is known as 'sweet Eid'”. 
  11. ^ „How is Eid al-Fitr celebrated around the world?”. 
  12. ^ Adewunmi, Bim. „When is Eid 2014? It could be Monday or Tuesday, it might be Sunday”. The Guardian. Arhivirano iz originala 26. 7. 2014. g. Pristupljeno 25. 7. 2014. 
  13. ^ a b v „Eid al-Fitr 2019: Everything you need to know”. Al Jazeera. Arhivirano iz originala 3. 6. 2019. g. Pristupljeno 4. 6. 2019. 
  14. ^ Heiligman, Deborah (2009). Celebrate Ramadan and Eid al-Fitr with Praying, Fasting, and Charity. National Geographic Children's Books. ISBN 978-0792259268. 
  15. ^ „Articles and FAQs about Islam, Muslims”. Islamicfinder.org. Arhivirano iz originala 28. 8. 2013. g. Pristupljeno 11. 8. 2013. 
  16. ^ Gaffney, Patrick D. "Khutba." Encyclopedia of Islam and the Muslim World. p. 394.
  17. ^ „Eid Gebete”. Diegebetszeiten.de (na jeziku: nemački). 7. 1. 2020. 
  18. ^ Mufti Taqi Usmani. „Shawwal: On Eid Night, Eid Day, and During the Month”. Albalagh.net. Arhivirano iz originala 16. 8. 2013. g. Pristupljeno 11. 8. 2013. 
  19. ^ „نحوه خواندن نماز عید فطر در اهل سنت”. mizanonline. Arhivirano iz originala 25. 9. 2018. g. Pristupljeno 12. 12. 2019. 
  20. ^ „Eid al-Fitr prayer in Shia Islam”. fardanews. Arhivirano iz originala 16. 6. 2019. g. Pristupljeno 12. 12. 2019. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Ramazanski bajram na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рамазански_бајрам&oldid=27552455”