Ranko Šipka
Ranko Šipka (Veliko Očijevo, kod Drvara, 1. oktobar 1917 — okolina Travnika, 7. novembar 1944), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| ranko šipka | |||
|---|---|---|---|
 Ranko Šipka | |||
| Lični podaci | |||
| Datum rođenja | 1. oktobar 1917. | ||
| Mesto rođenja | V. Očijevo, kod Drvara, Austrougarska | ||
| Datum smrti | 7. novembar 1944. (27 god.) | ||
| Mesto smrti | okolina Travnika, ND Hrvatska | ||
| Profesija | student ekonomije | ||
| Delovanje | |||
| Član KPJ od | 1939. | ||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije | ||
| Čin | potpukovnik | ||
| U toku NOB | zamenik komandanta Četvrte krajiška divizije | ||
| Heroj | |||
| Narodni heroj od | 26. jula 1949. | ||
| Odlikovanja |
| ||
Biografija uredi
Rođen je 1. oktobra 1917. godine u selu Veliko Očijevo, kod Drvara. Potiče iz mnogočlane seljačke porodice, koja je imala devetoro dece. Bilo mu je svega šest godina, kada mu je otac Jovan umro, pa ga je tada najstariji brat Nikola, koji je bio trgovački pomoćnik u Banjaluci, poveo sa sobom. Osnovnu školu i Trgovačku akademiju je završio u Banjaluci, a potom je studirao na Visokoj ekonomsko-komercijalnoj školi u Zagrebu.
Još kao učenik Trgovačke akademije pristupio je revolucionarnoj omladini. Godine 1937. primljen je u članstvo Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) i aktivno se sarađivao u Klubu akademičara Banjaluke i Kulturno-umetničkom društvu „Pelagić“. Za vreme studija u Zagrebu, bio je aktivan i u studentskom revolucionarnom pokretu, ali je tokom čitavih studija održavao vezu sa pokretom u Banjaluci. U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljen je 1939. godine.
Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugolsavije, 1941. godine, vratio se u Banjaluku, gde je bio jedan od glavnih organizatora prikupljanja i sklanjanja oružja, a potom i rukovodilac prvih diverzantskih akcija u okupiranoj Banjaluci. Kad je počeo ustanak na Kozari, jula 1941. godine, Ranko je bio među organizatorima ustanka zajedno sa dr. Mladenom Stojanovićem i Josipom Mažarom Šošom. Istakao se jednoj od prvih ustaničkih akcija, kada je sa svojom četom sprečio upad ustaša u kostajnička sela. Krajem oktobra 1941. godine, s grupom svojih boraca, prešao je nabujalu reku Vrbašku i iznenadio neprijatelja za ručkom. Za vreme borbe na Mrakovici, 5. decembra 1941. godine, u najodlučnijem delu borbe, poveo je na juriš rezervni deo Kozarskog partizanskog odreda i time savladao i poslednji neprijateljski otpor. Za ovaj podvig bio je pohvaljen od strane Mladena Stojanovića, rukovodioca ustanka na Kozari.
Krajem marta 1942. godine od snaga Drugog krajiškog partizanskog odreda formiran je Udarni partizanski bataljon, čiji je zadatak bio razbijanje četničkog pokreta u centralnoj Bosni. Ranko je u ovom bataljonu bio najpre komandir čete, zatim zamenik komandanta i na kraju komandant. Ovaj bataljon se maja 1942. godine, posle niza uspešnih borbi, vratio na Kozaru, gde je učestvovao u borbama tokom neprijateljske ofanzive na Kozaru. Tokom juna i jula 1942. godine bori se protiv neprijatelja sa svojim borcima, braneći svaku stopu Kozare. Nalazio se među onim borcima, koji su u noći 4/5. jula, posle žestokih okršaja, prsa u prsa, na liniji Patrija-Planinica-Jutrogušina, probili neprijatljski obruč.
Kada je 2. avgusta 1942. godine u selu Bošnjacima kod Sanskog Mosta, formirana Druga krajiška udarna brigada, Rankov Udarni bataljon je posao njen Prvi bataljon. Septembra 1942. godine, učestvovao je na Manjači, u razbijanju nemačko-domobranske grupe, koja je brojala oko 4.000 vojnika. Prilikom borbi za oslobođenja Jajca, njegov bataljon je savladao i poslednji otpor neprijatelja, zbog čega je Operativni štab NOP odreda Bosanske krajine, 28. septembra 1942. godine, pohvalio Prvi bataljon Druge krajiške brigade, a posebno njegovog komandanta — Ranka Šipku.
U toku borbi za Bihać, novembra 1942. godine, posebno se istakao, jer je sa svojim bataljonom, pokušao da neprimećen uđe u grad. U tom pokušaju njegovi borci su izveli juriš na most preko Une, što je umnogome doprinelo pozitivnom ishodu bitke. Za ovaj podvig, bio je pohvaljen od strane Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita, u Biltenu Vrhovnog štaba broj 20-22:
| „ | Za hrabro držanje i primjerno ispunjavanje svojih zadataka pohvaljujem sljedeće drugove — Ranka Šipku, studenta komercijale, komandanta bataljona II krajiške brigade, koji je sa svojim borcima upao u Bihać bez borbe. Drug Šipka je neizmjerno hrabar i popularan među vojnicima.[1] | ” |
U vreme žestokih borbi na Grmeču, januara 1943. godine postavljen je za komandanta Pete krajiške kozarske udarne brigade. Pod njegovom komandom brigada je u drugoj polovini 1943. godine učestvovala u mogim borbama u centralnoj Bosni i u Prvoj i Drugoj banjalučkoj operaciji. U proleće 1944. godine postavljen je za zamenika komandanta Jedanaeste krajiške divizije, a zatim i zamenika komandanta Četvrte krajiške divizije.
Poginuo je 7. novembra 1944. godine u automobilskoj nezgodi na putu između Travnika i Zenice. Imao je čin potpukovnika NOVJ. Sahranjen je u spomen-kompleksu na Šehitlucima, kod Banjaluke.
Ukazom Predsedništva AVNOJ-a, 25. septembra 1944. godine, još za života, odlikovan je Ordenom partizanske zvezde prvog reda, a Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije, 26. jula 1949. godine, posthumno je proglašen za narodnog heroja.[2]
Reference uredi
- ^ Zbornik NOR 1949.
- ^ „Sl. list FNRJ 99/49” (PDF). www.slvesnik.com.mk. 26. 11. 1949. str. 1348.
Literatura uredi
- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom II, knjiga I — Bilten Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut Jugoslovenske armije. 1949.
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
