Rečno jezero

Rečno jezero (ijek. riječno jezero) je tip jezera koji nastaje erozionim ili akumulacionim radom rečne vode. Ovakav tip jezera je brojan u nizijskim predelima gde brzina toka reke slabi i krivuda. Eroziona rečna jezera su mrtvaje i ona nastaju meandriranjem reke i odsecanjem meandra u kome se voda ujezerava. Ona su izduženog ili polumesečastog oblika.

U grupu rečnih erozionih jezera ubrajaju se i takozvana „hodovska” jezera. Njihov naziv potiče od toga što ona leže u hodovima i ispod konkavnih obala. Karakteristična su za polupustinjske i stepske oblasti, na rekama čije se oticanje prekida u toplijim mesecima. Za vreme trajanja ovih meseci udubljenja („virovi”) u rečnim koritima pretvaraju se u niz jezera. Hodovska jezera javljaju se na reci Sarpi južno od Volgograda, na Darlingu u Australiji itd.

Akumulaciona rečna jezera nazivaju se još i „bigrena ili travertinska”, a nastaju taloženjem rastvorenog kalcijum-karbonata na brzacima u rečnom koritu, na mestima sa većom aeracijom vode. Takva su Plitvička jezera u izvorištu Korane (Hrvatska), jezera na Plivi kod Jajca itd.^[1]

Ovoj grupi mogu se pripisati i primorska jezera (lagune i limani), koja predstavljaju potopljena ušća reka.

Rečna jezera u Srbiji uredi

Rečna jezera u Srbiji najbrojnija su u Panonskom delu. Reke ovog dela slobodno meandriraju i često napuštaju svoja korita pa ima puno presečenih i napuštenih meandara koji predstavljaju rečna jezera. Jezera postala na ovaj način brojna su oko Dunava, Tise, Save i Velike Morave. Ima ih i dubokih i plitkih. Neka plića jezera pretvorena su u bare. U nekima od njih voda se obnavlja za vreme poplava, neka se hrane putem izdani a kod nekih je voda ustajala i ne obnavlja se.

Jezero Rusanda kod Melenaca, nedaleko od Zrenjanina, je tipičan primer jezera čija se voda ne obnavlja. Usled velikog isparavanja njegova voda je poluslana i lekovita (alkalno-murijatična). Zbog ovoga, ono je pretvoreno u lekovito-murijatično lečilište. Jezero je nastalo u napuštenom meandru reke Tise. Dugačko je oko 2,5 km, široko 400 m i duboko oko 1 m. Njegova površina iznosi 1,52 km². Salinitet vode dostiže 40-60 promila. Jezero se hrani izdanskom vodom i padavinama a gubi je isparavanjem. Boja vode je mrkozelena i neznatne providnosti.

Mnoga rečna jezera u Srbiji pretvorena su u bare i močvare obrasle barskim biljkama i naseljene pernatom divljači. Takva je Obedska bara koja predstavlja najtipičnije rečno jezero u Srbiji. Skoro celokupna površina ovog jezera obrasla je vegetacijom. Bez vegetacije je samo nekoliko „oka”, u kojima su najveće dubine. Obedska bara je najveća ornitološka stanica ptica selica u jugoistočnoj Evropi pa je, zbog toga, zakonom zaštićena.

Poznatih rečnih jezera u Banatu ima kod Elemira i Čoke (dolina Tise), kod Sakule i Opova (oko Tamiša). Rečna jezera oko Velike Morave i njenih sastavnica nazivaju se „moravišta”. Pojedina rečna jezera pretvorena su u ribnjake (Ečka, Živača i dr.) i koriste se za sportski ribolov. ^[2]

Vidi još uredi

Reka
Kotlina

Reference uredi

^ Dukić, Dušan; Gavrilović, Ljiljana (2008). Hidrologija. Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 978-86-17-15346-3.
^ Rodić, Dragan; Pavlović, Mila (1994). Geografija Jugoslavije I. Beograd: Savremena administracija, D.D.

Literatura uredi

Mastilo, Natalija (2005): Rečnik savremene srpske geografske terminologije, Geografski fakultet, Beograd

[1] Dukić, Dušan; Gavrilović, Ljiljana (2008). Hidrologija. Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 978-86-17-15346-3.

[2] Rodić, Dragan; Pavlović, Mila (1994). Geografija Jugoslavije I. Beograd: Savremena administracija, D.D.

[1]

[2]