Rimokatolička crkva Svete Ane u Pančevu
Crkva Svete Ane u Pančevu je rimokatolička župna crkva, koju je o svom trošku izgradio Đorđe Vajfert u periodu od 1922. godine, kada je položen kamen temeljac, do 1923. godine, kada je crkva osveštana. Crkva je sagrađena u trenutku kada je rimokatoličkom stanovništvu Pančeva bila vrlo potrebna, jer je pre izgradnje ove crkve Pančevo imalo samo jednu rimokatoličku crkvu koja nije bila dovoljna za potrebe preko 6000 vernika.[1] Crkva je bila značajna i za stanovništvo drugih veroispovesti u Pančevu, jer je simbolisala oživljavanje njihovog kraja posle Prvog svetskog rata.
| Crkva Svete Ane | |
|---|---|
 Crkva Svete Ane | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Pančevo |
| Opština | Pančevo |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1922. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Gradnja crkve uredi
Crkva je počela da se gradi 1922. godine u Pančevu, pod pokroviteljstvom Đorđa Vajferta guvernera Narodne banke i veoma uticajnog poslovnog čoveka, koji je rodom bio iz Pančeva. Crkvu je posvetio svojim roditeljima Ani i Ignjatu, a crkva je ponela ime Sv. Ane u znak sećanja na majku.
Molba za izgradnju crkve stigla je u prošireni Gradski Senat 25. marta 1922. godine, a predmet molbe se odnosio na rušenje dva daščana magacina i gradnju jedne kapele od pečenih cigalja, crepom pokrivene sa jednim tornjem u ulici Novoseljanska (danas ulica Oslobođenja u Pančevu).[1] Dozvola je izdata iste godine i krenulo se sa gradnjom. Troškovi za celokupnu gradnju iznosili su 1.500.000 dinara i sve troškove je platio Vajfert.
Prva strana lokalnog lista Pančevac, u godinama posle Prvog svetskog rata, bila je rezervisana za politička dešavanja na nivou cele Kraljevine SHS, izuzetak je bio broj od 25. juna 1922. kada je na prvoj strani pisalo o polaganju kamena temeljca za Vajfertovu crkvu, što svedoči o značaju ovog događaja za lokalno stanovništvo.
U nedelju 18. juna 1922. godine izvršeno je svečano polaganje kamena temeljca, svečanost je počela u Minoritskoj crkvi službom Božijom koju je vodio velečasni Palinkaš. Potom je krenula velika litija ka mestu gde će se izgraditi crkva, a gradilište je bilo okićeno državnim zastavama i cvećem. Vajfert je za izgradnju i uređenje crkve izabrao velika imena iz raznih profesija. Hugo Vajs je bio glavni izvođač radova, oltarsku sliku Sveta Ana i Bogorodica sa malim Hristom naslikao je Uroš Predić, zagrebački vajar Rudolf Valdec izradio je duborezni okvir za Predićevu sliku i oltar u celini. Reljef u bronzi koji se nalazi u crkvi rad je Đorđa Jovanovića i na njemu se nalaze likovi Marije i Đorđa Vajferta.[1] Dva zvona za crkvu uradio je Pavle Pantelić i ta zvona su 26. avgusta 1923. godine osveštana, podignuta i potom su zazvonila, a prvi je uže potegao Đorđe Vajfert.[1]
Crkva je bila jako dragocena za porodicu Vajfert, to možemo zaključiti iz podatka da je još u toku gradnje Đorđe Vajfert želeo da u njoj proslavi pedesetu godišnjicu braka, kao i svoj poslovni jubilej. To se i dogodilo 9. septembra 1923. godine, a na isti dan osveštana je i crkva. Marija i Đorđe Vajfert prosavili su i dijamantsku svadbu, odnosno šezdeset godina braka, 1933. godine ponovo u crkvi Sv. Ane. U čast tog događaja Đorđe Jovanović je napravio medaljon na kojem su prikazani Đorđe i Marija na aversu, a na reversu Bogorodica sa Hristom i Sv. Anom, koja drži model crkve Svete Ane.
Izgled crkve uredi
Crkva je sagrađena u duhu secesije, ali su prisutni i elementi vizantijske arhitekture. Na zapadnoj fasadi i enterijeru oltarskog prostora preovladava neogotika. Građevina je nepravilne osnove jer ima sakristiju i zvonik, orijentisana sever-jug. Prizemna dvorišna zgrada je takođe izgrađena u stilu secesije. Na vitražima na bifornim prozorima se nalaze predstave svetitelja i svetiteljki:
- Sv. Florijan
- Sv. Varvara
- Sv. Georgije
- Sv. Gabrijel (istočni zid)
- Sv. Ignjacije
- Sv. Sofija
- Sv. Josif
- Sv. Elizabeta
- Sv. Antonije
- Sv. Marija Magdalena (zapadni zid)
U rozetama se nalaze i predstave Isusa Hrista u dekorativnom floralnom okviru.[1]
Crkva posle Vajfertove smrti uredi
Đorđe Vajfert je umro 12. januara 1937. godine, u 17:20 časova u svojoj vili u Beogradu. Opelo je održano u crkvi Sv. Ane 14. januara, a sledećeg dana je sahranjen na pančevačkom katoličkom groblju u porodičnoj grobnici Vajfert. Posle njegove smrti nova vlada Demokratske Federativne Jugoslavije nacionalizovala je crkvu Svete Ane i zgradu pri crkvi. Od tog trenutka crkva je zapostavljena, bogosluženja su vršena samo na dan Svete Ane do 1972. godine posle čega je i ta praksa prestala. Crkva je potpuno zanemarivana, 1984. godine je čak ukradena i oltarska slika Uroša Predića. Protiv kradljivca je vođen sudski proces, dok je slika potpuno uništena. Posle ovog događaja vlast je dala crkvu na trajno korišćenje rimokatoličkoj župnoj crkvi Sv. Karla Boromejskog, a 1986. crkva je ponovo osveštana i stavljena u upotrebu za bogosluženje. Prota Veljko Onjin je izradio i poklonio crkvi novu oltarsku sliku, koja je predstavljala kopiju Predićeve slike.[1]
Crkva Svete Ane danas se nalazi u ulici Oslobođenja u Pančevu, uvrštena je u spomenik kulture 25. januara 2000. godine. U crkvi se održavaju dvojezična bogosluženja, ali se potrebe vernika uglavnom obavljaju u crkvi Svetog Karla Boromejskog, jer u Pančevu više nema toliko katolika kao u Vajfertovo vreme.
Galerija uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
Literatura uredi
- N. Koneski, Crkva Svete Ane: Zadužbina Đorđa Vajferta u Pančevu, u: Zbornik radova: Prilozi istoriji grada Pančeva (ur. A. Đorđević, D. Cucić), Regionalni centar za talente,,Mihajlo Pupin", Pančevo 2017, 7-37.
