Rista Vukanović
Risto Vukanović (Bugovina (ili Busovina?)[1] kod Trebinja, Hercegovina 3. april 1873/16. april 1873 — Pariz, 7. januar 1918) je bio srpski slikar impresionista.
| Risto Vukanović | |
|---|---|
 Portret Riste Vukanovića, rad njegove supruge Bete | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 3. april 1873. |
| Mesto rođenja | Bugovina, Hercegovina, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 7. januar 1918. (44 god.) |
| Mesto smrti | Pariz, Francuska |
Biografija uredi
Rodio se 3. aprila 1873. godine u Bugovini u Hercegovini. Osnovnu školu je učio u Turn Severinu[2] u Rumuniji a gimnaziju u Beogradu. 1890. godine je kao državni stipendista upisao slikarsku akademiju u Petrogradu a posle jedne godine je prešao u Minhen gde je nastavio studije prvo kod Antona Ažbea, a zatim na tamošnjoj umetničkoj akademiji kod Vagnera. Nakon četvorogodišnjeg studiranja i druženja kod Ažbea, venčali su se umetnici 1898. godine Risto i Babeta Bahmajer,[3] Nemica poznata kao Beta. Risto iste 1898. godine dolazi sa svojom Betom u Beograd, gde je postavljen za nastavnika veština u Prvoj gimnaziji.
Posle smrti Kirila Kutlika 1899. godine, preuzeo je Risto inventar njegove umetničke škole, organizovao u njoj nastavu na modernoj osnovi i uz istu subvenciju koju je imala Kutlikova škola, započeo sa svojom ženom Betom Vukanović školski rad (17. aprila 1900). Godine 1902. supružnici Vukanovići sazidali su novcem koji je Beta dobila iz Nemačke,[4] kuću koja je imala dvostruku namenu. Bila je njihova porodična kuća u Kapetan Mišinoj ulici br. 13 i sedište slikarske škole. Bila je to prva i jedina kuća zidana za potrebe slikarske škole.[5] Iz te škole razvila se kasnije Kraljevska umetnička škola u Beogradu, a kasnije i Fakultet primenjenih umetnosti.[6] Kuća je bila lepo ukrašena sa molerajem i freskama. Beta je oslikala alegorije, muze umetnosti: Muzika, Slikarstvo i Igranje.
Dana 20. septembra 1898. godine u sali Narodne skupštine izlagali su svoje radove čak troje naših mladih umetnika i to tek pristiglih sa školovanja u Minhenu, Beta Vukanović, Risto Vukanović i vajar Simeon Roksandić. Takvu izložbu pre toga Beograđani gotovo da nisu imali prilike da vide. 1899. godine je sa suprugom slikarkom Betom Vukanović otvorio privatnu umetničku školu, posle smrti osnivača prve slikarske škole u Beogradu Ciril Kutljika i ova je škola pretvorena u državnu, odnosno državom subvencionirani zavod, Kraljevsku umetničku školu u Beogradu. Bio je jedan od osnivača Lade. Izlagao je na svim tadašnjim jugoslovenskim izložbama, a 1914. godine je učestvovao na izložbi u pariskom Salonu. Poznata su njegova slikarska dela: "Dahije" i "Molitva". Najviše je radio portrete i slike sa istorijskom tematikom i bio je jedan od najznačajnijih predstavnika minhenske impresionističke škole.
Za vreme Prvog svetskog rata, kada nastupi propast države Srbije, supružnici Vukanović odlaze sa narodom u "bežaniju". Posle izvesnog vremena provedenog u Solunu, Atini i Marselju stigli su u Pariz. Risto je tokom rata vršio dužnost srpskih škola u Francuskoj.[7] Slikar Vukanović umro je u sanatorijumu 1918. godine, i sahranjen je na vojničkom groblju u Tijeu u Parizu gde je sahranjeno blizu 750 srpskih ratnika, ranjenih na raznim bojištima u Prvom svetskom ratu, a potom prebačenih na lečenje u Francusku, gde su preminuli.
Glavna dela uredi
Izložbe uredi
- 1900. Međunarodna izložba, Pariz,
- 1904. Prva jugoslovenska umetnička izložba, Beograd,
- 1905. Međunarodna izložba, Liže,
- 1906. Druga jugoslovenska izložba, Sofija,
- 1907. Srpska izložba, London,
- 1908. Treća jugoslovenska izložba, Zagreb,
- 1910. Prva srpska umetnička izložba, Sombor,
- 1912. Četvrta jugoslovenska izložba, Beograd
Galerija uredi
-
-
R. Vukanović, Prolećni dan (1912/15.)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1. februar 1938. godine
- ^ "Srpsko kolo", Beograd 1942. godine
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1940.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1940. godine
- ^ Pavlović-Lončarski, Vera (2007). „Kuća Riste i Bete Vukanović” (PDF). Nasleđe: 51-60. Pristupljeno 8. 2. 2018.COBISS.SR 176279052
- ^ „Istorijat Fakulteta primenjenih umetnosti”. Zvanična prezentacija. Univerzitet umetnosti u Beogradu, Fakultet primenjenih umetnosti. Arhivirano iz originala 16. 04. 2018. g. Pristupljeno 8. 2. 2018.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1. januar 1940. godine
Literatura uredi
- Narodna enciklopedija Stanoje Stefanović, Zagreb 1925—1929.
- Mala enciklopedija Prosveta, Prosveta, Beograd,1959,
- Protić, Miodrag B. (1970). Srpsko slikarstvo XX veka, Tom 1. - Biblioteka Sinteze (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Nolit. str. 42 strana.
