Romul
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Romul (lat. Romulus) bio je legandarni osnivač i prvi kralj Rima. Različite tradicije pripisuju Romulu i njegovim savremenicima osnivanje mnogih najstarijih pravnih, političkih, religijskih i društvenih institucija u Rimu. Iako mnoge od ovih tradicija ukljujuču elemente folklora i nije jasno u kojoj mjeri istorijska ličnost odgovara mitskom Romulu, događaji i institucije koje su mu pripisane bile su središnje za mitove o porijeklu i kultrnim tradicijama Rima.
_-_n._8226_-_Certosa_di_Pavia_-_Medaglione_sullo_zoccolo_della_facciata.jpg)
Tradicija uredi
Mitovi o Romulu uključuju nekoliko različitih epozoda i ličnosti, ukljujući čudesno rođenje i mladost Romula i njegovog brata blizanca Rema; Removo ubistvo i osnivanje Rima; otmica Sabinjanki i rat sa Sabinjanima koji je uslijedio; period zajedničke vladavine Titom Tacijem; osnivanje različitih rimskih institucija; smrt ili apoteoza Romula i nasljedstvo Nume Pompilija.
Romul i Rem uredi
Prema rimskoj mitologiji, Romul i Rem su sinovi Reje Silvije i boga Marsa. Njihov djed po majci bio je Numitor, zakoniti kralj Albe Longe, preko koga su blizanci vodili porijeklo i od trojanog heroja Eneja i od Latina, kralja Lacija.
Prije rođenja blizanaca, Numitorov prijesto je uzurpirao njegov brat Amulije, koji je ubio Numitorovog sina ili sinove, a Reju Silviju osudio na doživtnu nevinost posvećenjem u red Vestalki. Kada je Rea zatrudnijela, rekla je da ju je posjetio bog Mars. Amulije ju je zatvorio i po rođenju blizanaca naredio da ih bace u rijeku Tiber. Pošto je rijeka nabujala od kiša, sluge koju su trebale baciti blizance nisu stigle do same obale rijeke, pa su novorođenčad ostavile ispod smokve u podnožju brežuljka Palatin.
Prema predanju, vučica je naišla na blizance i dojila ih dok ih nisu pronašli kraljev pastir Faustul i njegova žena Aka Larencija. Braća su odrasla među pastirima i brđanima. Nakon što se uključio u sukob između Amulijevih sljedbenika i sljedbenika njihovog djeda Numitora, Faustul im je ispričao njihovo porijeklo. Uz pomoć svojih prijatelja namamili su Amulija u zasjedu i ubili ga, vraćajući svog djeda na prijesto. Kraljevići su tada odlučili da osnuju svoj grad.
Vratili su se na brežuljke sa pogledom na Tiber, mjesto gdje su bili ostavljeni kao novorođenčad. Nisu mogli da se dogovore na kome brežuljku da smjeste novi grad. Kada predznak za razrješenje problema nije pružio jasan odgovor, sukob je eskalirao i Romul ili jedan od njegovoj sljedbenika je bio Rema. U jednoj varijanti legende, auguri su podržavali Romula, koji je nastavio da ore četvrtastu brazdu oko brežuljka Palatin da bi označio zidine budućeg grada. Kada je Rem podrugljivo preskočio „zidine” da pokaže kako su neodgovarajuće protiv osvajača, Romul ga je u bijesu udario. U drugoj varijanti, Rem je ubijen tokom okršaja, zajedno sa Faustulom.
Uspostavljanje grada uredi
Osnivanje Rima obilježavala 21. aprila, praznikom Parilije. Romulov prvi čin bio je da utvrdi Palatin, pri čemu je prinijeo žrtvu bogovima. Iscrtao je granice grada brazdom koju je zaorao, izvršio još jednu žrtvu i sa svojim sljedbenicima otpočeo gradnju samog grada. Rum je tražio saglasnost od naroda da psotane njihov kralj. Uz Numitorovu pomoć, obratio im se i dobio njihovo odobrenje. Romul je primio krunu nakon što prinijeo žrtvu i molio se Jupiteru i pošto je primio povoljna znamenja.
Romul je podijelio stanovništov na tri plemena, poznata kao Ramnes, Titienses i Luceres, za poreske i vojne svrhe. Svakim plemenom je predsjedavao službenik poznat kao tribun, a pleme se dalje dijelilo na deset kurija (odjeljenja), od kojih je svakim predsjedavao službenik poznat kao kurio. Romul je takođe dodijelio dio zemlje svakoj kuriji, za dobrobit naroda. Ništa se ne zna o načinu na koji su plemena i kurije oporezivani, ali za vojni namet, svaka kurija je bila odgovorna za obezbjeđivanje stotine pješadinaca (jedinica poznata kao centurija) i deset konjanika. Svako pleme je tako obezbjeđivalo oko hiljadu pješadinaca i jednu centuriju konjanika; formacija od tri stotine konjanika postala je poznata kao keleres (brzi) i činila je kraljevsku gardu.
Odabravši stotinu ljudi iz vodećih porodica, Romul je osnovao rimski senat. Ove ljude je nazvao patres (gradski oci); njihovi potomci su postali poznati kao patriciji, čineći jednu od dvije glavne društvene klase u Rimu. Drugu klasu, poznatu kao plebs ili plebejci, činile su sluge, oslobođenici, bjegunci koji su tražili azil u Rimu, oni zarobljeni u ratu i drugi koji su vremenom dobili rimsko građansko pravo.
Da bi podstakao razvoj grada, Romul je zabranio čedomorstvo i osnovao azil za bjegunce na brežuljku Kapitol. Ovdje su i slobodni i robovi mogli da traže zaštitu i rimsko državljanstvo.
Otmicanja Sabinjanki uredi
Novi grad je bio ispunjen kolonistima, od kojih su većinu činili mladi, neoželjeni muškarci. Dok su bjegunci koji su tražili azil pomogli da se broj stanovnika poveća, broj samaca je uveliko nadmašio broj žena. Bez sklapanja mješovitih brakova između Rima i susjednih zajednica, novi grad bi na kraju propao. Romul je formulisao plan sticanja žena iz drugih naselja. Najavio je bitnu svečanost i igre i pozvao je ljude iz susjednih gradova. Mnogi su se odazvali, naročito Sabinjani, koji su došli u velikom broju. Na unaprijed dogovoreni znak, Rimljani su počeli da otimaju i odvode udate žene među svojim gostima.
Gradovi iz kojih su bile otete žene su se pripremali za rat sa Rimom i mogli su poraziti Romula da su bili potpuno ujedinjeni. Latinski gradovi Cenina, Krustumerija i Antemna, koji nisu mogli dočekati da Sabinjani dovrše pripreme za rat, krenuli su u borbu bez svojih saveznika. Cenina je prva napala, a njena vojska je brzo pobjegla, a grad je zauzet. Nakon što je lično pobjedio i ubio princa Cenine, Romul mu je skinuo oklop i time je postao prvi koji je uzeo spolia opima i zavjetovao se Jupiteru Feretriju. Antemna i Krustumerija su osvojene sljedeće. Nekim od njihovih stanovnika, uglavnom porodicama otetih žena, dozvoljeno je da se nasele u Rimu.
Nakon poraza latinskih gradova, Sabinjani su pod vođstvom Tita Tacija, postrojili svoje snage i krenuli na Rim. Preuzeli su citadelu tako što su podmitili Tarpeju, ćerku rimskog zapovjednika zaduženog za odbranu. Bez prednosti koju je davala citadela, Rimljani su bili obavezni da se susretnu sa Sabinjanima na bojnom polju. Sabinji krenuli od citadele, nakon čega je uslijedila žestoka borba. Prema predanju, obižnje jezero Kurcije je dobile ime po Metiju Kurciju, sabinskom ratniku koji je zaglavio svog konja u blato da bi zaustavio rimske goniče dok se povlačio. U kritičnom trenutku tokom borbe, Rimljani su počeli da se kolebaju pred napredovanjem Sabinjana. Romul se zavjetovao u hramu Jupiteru Statoru, da se njegova linija ne bi razbila. Krvoproliće se konačno završilo kada su se Sabinjanke umiješale, moleći s jedne strane svoje očeve i braću, a s druge svoje muževe, da odože oružje i izmire se. Vođe obje strane su se sastali i pomirili. Obrazovali su jedinstvenu zajednicu, kojom su zajednički vladali Romul i Tacije.
Kasniji događaji uredi
Dva kralja su vladala rastućim gradom nekoliko godina, prije nego što je Tacije ubijen u pobuni u Laviniji, gdje je otišao da prinese žrtvu. Nedugo prije toga, grupa izaslanika iz Laurenta žalila se ophođenje Tacijevih rođaka prema njima, a Tacije se podržao rođake. Romul se odupirao pozivima da osveti smrti sabinskog kralja, umjesto toga je ponovo potvrdio rimski savez sa Lavinijom i možda spriječio da se njegov grad rascjepi po etničkim linijama.
U godinama nakon Tacijeve smrti, Romul je navodno osvojio Fidenu, koja je iz navodog straha od rastuće moći Rima, počela da napada rimsku teritoriju. Rimljani su namamili Fidence u zasjedu i razbili njihovu vojsku; dok su se povlačili u svoj grad, Rimljani su ih pratili prije nego što su kapije bile zatvorene i zauzeli grad. Etrurski grad Veji, koji se nalazio uz tok rijeke Tiber od Rima, takođe je izvršio napad na rimsku teritoriju, nagovijestivši ulogu tog grada kao glavnog suparnika rimskoj moći u naredna tri vijeka. Romul je pobijedio vojsku grada, ali je grad bio suviše dobro branjen da bi ga opsjedao, tako da je opustošio okolinu.
Smrt i nasljedstvo uredi
Poslije 37 godina vladavine, prema predanju Romul je nestao u vihoru tokom iznenadne i nasilne oluje, dok je pregledao svoje snage na Marsovom polju. Prema Liviju, Romula su ili ubili senatori, rastragli iz ljubomore, ili ga je na nebo uzdigao Mars, bor rata. Livije vjeruje u drugu verziju smrti, jer dozvoljava Rimljanima da vjeruju da su bogovi na njihovoj strani, što je razlog da nastave širenje pod Romulovim imenom.
Romul je stekao kult koji se kasnije asimilovao sa kultom Kvirina, možda prvobitnog autohtonog boga Sabinjana. Pošto Sabinjani nisu imali svog kralja od Tacijeve smrti, sljedeći kralj Rima Numa Pompije izabran je među Sabinjanima.
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Cornell, T. (1995), The Beginnings of Rome: Italy and Rome from the Bronze Age to the Punic Wars (c. 1000–264 BC), Routledge, ISBN 978-1-136-75495-1
- Rodríguez Mayorgas, Ana (2010), „Romulus, Aeneas and the Cultural Memory of the Roman Republic” (PDF), Athenaeum, 98 (1): 89—109, Arhivirano iz originala (PDF) 21. 12. 2016. g., Pristupljeno 14. 12. 2016
- Tennant, P. M. W. (1988). „The Lupercalia and the Romulus and Remus Legend” (PDF). Acta Classica. XXXI: 81—93. ISSN 0065-1141. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 05. 2017. g. Pristupljeno 19. 11. 2016.
- Wiseman, T. P. (1983). „The Wife and Children of Romulus”. The Classical Quarterly. Cambridge University Press. XXXI (ii): 445—452. JSTOR 638787. doi:10.1017/S0009838800034704.
- Cook, John Granger (2018), Empty Tomb, Apotheosis, Resurrection, p. 263.
Antički izvori uredi
- Dionysius of Halicarnassus, Roman Antiquities i & ii.
- Livy, History of Rome i–v.
Dodatna literatura uredi
- Carandini, Andrea (2011). Rome: Day One. Princeton, N.J: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13922-7.
- Forsythe, Gary (2005). A Critical History of Early Rome: From Prehistory to the First Punic War. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-22651-7.