Rumunska ćirilica
Rumunska ćirilica (stara moldavska ćirilica, vlaško-moldavsko pismo[1]) je pismo koje je zvanično korišćeno za pisanje dokumenata, rukopisa, knjiga, natpisa, pečata i raznih beleški na rumunskom jeziku sve do druge polovine 19. veka (Starorumunski jezik). Najstariji pronađeni pisani dokument rumunskom ćirilicom datira iz 1392. godine. Godine 1862. rumunska azbuka je zamenjena rumunskim alfabetom baziranim na latinici. Ipak, ćirilica je povremeno korišćena sve do 1920-e (uglavnom u Besarabiji).
Između njenog odbacivanja i punog usvajanja latinice, takozvano prelazno pismo bilo je u opticaju nekoliko godina. Ono je podrazumevalo neku vrstu kombinacije ćirilice i latinice i uključivalo je neka latinična slova sa dijakriticima koji su počeli da se koriste u rumunskom pravopisu.
Ovo pismo bitno se razlikuje od moldavske ćirilice i ne treba ga sa njom poistovećivati.
Azbuka uredi
| Slovo | Brojčana vrednost | Latinični ekvivalent | Prelazno slovo | Moldavsko slovo | IPA | Ime na rumunskom |
|---|---|---|---|---|---|---|
| A | 1 | a | A a | a | /a/ | Az |
| B | b | B B | b | /b/ | Buche | |
| V | 2 | v | V v | v | /v/ | Vede |
| G | 3 | g, gh | G g | g | /ɡ/ | Glagol |
| D | 4 | d | D d | d | /d/ | Dobru |
| Є, E | 5 | e | E e | e | /e/ | Est |
| Ž | j | Ž ž | ž | /ʒ/ | Juvete | |
| Ѕ | 6 | dz | Ḑ ḑ | dz | /d͡z/ | Zalu |
| Z | 7 | z | Z z | z | /z/ | Zemle |
| I | 8 | i | I i | i | /i/ | Ije |
| Й | i | Ĭ ĭ | й | /j/, /ʲ/ | ||
| І | 10 | i | I i | i | /i/ | I |
| K | 20 | c, ch | K k | k | /k/ | Kaku |
| Λ, L | 30 | l | L l | l | /l/ | Liude |
| M | 40 | m | M m | m | /m/ | Mislete |
| N | 50 | n | N n | n | /n/ | Naş |
| Ѻ, O | 70 | o | O o | o | /o̯/ | On |
| P | 80 | p | P p | p | /p/ | Pocoi |
| R | 100 | r | R r | r | /r/ | Râţă |
| S | 200 | s | S s | s | /s/ | Slovă |
| T | 300 | t | T t | t | /t/ | Tferdu |
| Ѹ | u | U | u | /u/ | Upsilon | |
| Ȣ | u | ɣ | u | /u/ | Ucu | |
| F | 500 | f | F f | f | /f/ | Fârta |
| H | 600 | h | H h | h | /h/ | Heru |
| Ѡ | 800 | o | O o | o | /o/ | Omega |
| Щ | şt | Щ щ | št | /ʃt/ | Ştea | |
| C | 900 | ţ | C c | c | /ts/ | Ţi |
| Č | 90 | c (ispred e, i) | Č č | č | /tʃ/ | Cervu |
| Š | ş | Š š | š | /ʃ/ | Şa | |
| Ъ | ă, ŭ | Ъ ъ | э | /ə/ | Ier | |
| Ы | â, î, ĭ, ŭ | Î î | ы | /ɨ/ | Ieri | |
| Ь | ă, ŭ, ĭ | Ꙋ̆ ꙋ̆ | ь | — | ||
| Ѣ | ea | Ea ea | я | /æ/ | Iati | |
| Ю | iu | Ĭɣ ĭɣ | ю | /ju/ | Iu | |
| Ꙗ (IA) | ia | Ĭa ĭa | ia | /ja/ | ia | |
| Ѥ (ІE) | ie | Ĭe ĭe | ie | /je/ | ||
| Ѧ | ĭa, ea | Ĭa ĭa, Ea ea | я | /ja/, /æ/ | Ia | |
| Ѫ | î | Î î | ы | /ɨ/ | Ius | |
| Ѯ | 60 | x | Ks ks | ks | /ks/ | Csi |
| Ѱ | 700 | ps | Ps ps | ps | /ps/ | Psi |
| Ѳ | 9 | th, ft | T t, Ft ft | t, ft | /t/ ili /θ/ | Thita |
| Ѵ | 400 | i, u | I i; U ɣ | i, u | /i/, /y/, /v/ | Ijița |
| Ꙟ | în îm | În în Îm îm | ыn, ыm | /ɨn/, /ɨm/ | În | |
| Dž | g (ispred e, i) | Dž dž | ӂ | /dʒ/ | Gea |
Ponekad se javljalo i slovo Ѿ (čita se: ot) i to uglavnom u rečima pozajmljenim iz crkvenoslovenskog jezika.
Vidi još uredi
- ^ Ginkulovъ Я. D. Načertanіe pravilъ valaho-moldavskoй grammatiki. — Sankt-Peterburgъ: Vъ tipografіi Imperatorskoй Akademіi Naukъ, 1840 — S. 1