Safir—Simpsonova skala uragana
| Safir—Simpsonova skala uragana | |
|---|---|
| Kategorija | Brzina vetra |
| Pet | ≥70 m/s, ≥137 čv. ≥157 m/č, ≥252 km/č |
| Četiri | 58-70 m/s, 113–136 čv., 130–156 m/č, 209–251 km/č |
| Tri | 50-58 m/s, 96–112 čv. 111–129 m/č, 178–208 km/č |
| Dva | 43-49 m/s, 83–95 čv. 96–110 m/č, 154–177 km/č |
| Jedan | 33-42 m/s, 64–82 čv. 74–95 m/č, 119–153 km/č |
| Dodatna klasifikacija | |
| Tropska oluja |
18-32 m/s, 35–63 čv. 39–73 m/č, 63–118 km/č |
| Tropski ciklon |
<17 m/s, <34 čv., <38 m/č, <62 km/č |
Safir—Simpsonova skala uragana (engl. Saffir–Simpson Hurricane Scale), skraćeno SSHS, klasifikacija je uragana zapadne hemisfere prema maksimalnoj neprekidnoj brzini kretanja vetra. Da bi neki vetar bio u kategoriji uragana njegova brzina mora biti minimum 119 km/č.[1] Najveća kategorija 5, pripada uraganima čija je brzina veća od 252 km/č. Ova skala je pogodna za određivanje potencijalne štete i uticaja poplava izazvanih padavinama.
Safir-Simpsonova skala vetra uragana zasnovana je na najvećoj brzini vetra u proseku u jednominutnom intervalu 10 m iznad površine. Iako skala pokazuje brzine vetra u kontinuiranim rasponima brzina, Nacionalni centar za uragane i Centralni pacifički centar za uragane dodeljuju intenzitet tropskih ciklona u koracima od 5 čvorova (kn) (npr. 100, 105, 110, 115 kn, itd.) zbog inherentne nesigurnosti u proceni jačine tropskih ciklona. Brzine vetra u čvorovima se zatim pretvaraju u druge jedinice i zaokružuju na najbližih 5 mph or 5 km/h.[2]
Safir-Simpsonova skala vetra uragana se zvanično koristi samo za opisivanje uragana koji se formiraju u Atlantskom okeanu i severnom Tihom okeanu istočno od međunarodne datumske linije. Druge oblasti koriste različite razmere za označavanje ovih oluja, koje se nazivaju cikloni ili tajfuni, u zavisnosti od oblasti. Ove oblasti (osim JTWC) koriste prosečne vetrove od tri ili deset minuta da bi odredile maksimalnu trajnu brzinu vetra, stvarajući važnu razliku koja frustrira direktno poređenje između maksimalnih brzina vetra oluja izmerenih korišćenjem Safir-Simpsonove skale vetra za uragane (obično 14% intenzivnije) i one merene korišćenjem desetominutnog intervala (obično 12% manje intenzivne).[3]
Nastanak skale uredi
Skala je nastala 1971. godine zahvaljujući civilnom inženjeru Herbertu Safiru i Bobu Simpsonu, meteorologu koji je u to vreme bio direktor „Nacionalnog centra za uragane SAD“. Prvobitnu skalu osmislio je Safir prema ugledu na Rihterovu skalu, dodelivši joj pet kategorija. Prvo javno prikazivanje usledilo je 1973. godine, a u upotrebu je ušla godinu dana kasnije.
Dodatna podela uredi
Tropski ciklon uredi
| Tropski ciklon | ||||
|---|---|---|---|---|
| Neprekidni vetrovi | <17 m/s | <34 čv. | .JPG) Tropski ciklon | |
| <62 km/č | <38 m/č | |||
Tropski ciklon ili tropska depresija je organizovani sistem oblaka sa deifinisanom cirkulacijom i maksimalnom brzinom vetrova do 62 km/č. Nema formirano oko oluje u središtu i najčešće nije spiralnog oblika. Budući da je u okviru njega nizak pritisak naziva se depresija ili ciklon. Odlikuje se izuzetno snažnim kišama i pljuskovima, bez značajnih oštećenja.[4]
Tropska oluja uredi
| Tropska oluja | ||||
|---|---|---|---|---|
| Neprekidni vetrovi | 18-32 m/s | 35-63 čv. |  Tropska oluja Agata | |
| 63-118 km/č | 39-73 m/č | |||
Tropske oluje su organizovani snažni sistemi oblaka sa definisanom cirkulacijom i maksimnalnom brzinom vetrova između 63 i 118 km/č. Na ovom stupnju dolazi do formiranja ciklona, ali se olujno oko najčešće još ne formira. Meteorološke službe daju određene nazive tropski olujama. One se odlikuju izuzetno snažnim i obilnim kišama i pljuskovima, a moguća je minimalna šteta na slabijim objektima.[5]
Kategorije uredi
Kategorija 1 uredi
| Kategorija 1 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Neprekidni vetrovi | 33–42 m/s | 64–82 čv. |  Uragan Lester | |
| 119–153 km/č | 74–95 m/č | |||
| Normalni središnji pritisak | 980–994 mbar | 28.94 inHg | ||
Izuzetno snažni vetrovi mogu izazvati štetu
Oluje kategorije 1 najčešće ne izaizivaju značajne strukturne štete na dobro zidanim objektima. Ovakvi vetrovi mogu prevnuti nezakačene prikolice i da iščupaju drveće slabije otpornosti. Takođe, dolazi do podizanja slabih krovnih konstrukcija na kućama, obaranja crepova i slično. Priobalne poplave i nastala šteta najčešće se vezuju za olujama kategorije 1. Nestanci struje su uobičajeni i mogu potrajati nekoliko dana. Iako je ova kategorija uragan najslabija, postoji mogućnost da dođe do ljudskih žrtava.[6]
Kategorija 2 uredi
| Kategorija 2 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Neprekidni vetrovi | 43–49 m/s | 83–95 čv. |  Uragan Aleks | |
| 154–177 km/č | 96–110 m/č | |||
| Normalni središnji pritisak | 965–979 mbar | 28.50–28.91 inHg | ||
Izuzetno opasni vetrovi izazivaju značajnu štetu
Oluje kategorije 2 najčešće oštećuju i podižu krovove na kućama, kao i slabo pričvršćena vrata i prozore. Takođe, vetar ove jačine može oboriti slabo pričvršćenu saobraćajnu signalizaciju i čupati drveće iz korena. Prikolice za spavanje, bilo da su pričvršćene ili ne, najčešće pretrpe značajnu ili potpunu štetu. Ručno zidane kuće, kolibe i slično, prilikom uragan druge kategorije ostaju delimično ili trajno oštećene. Manja plovila koja su slabo ukotvljena bivaju oštećena ili nasukana na obalu. Višednevan nestanak struje ali i pijaće vode su uobičajeni.[6]
Kategorija 3 uredi
| Kategorija 3 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Neprekidni vetrovi | 50–58 m/s | 96–112 čv. |  Uragan Roksen | |
| 178–208 km/č | 111–129 m/č | |||
| Normalni središnji pritisak | 945–964 mbar | 27.91–28.47 inHg | ||
Dolazi do razorne štete
Tropski cikloni kategorije 3 nazivaju se pravim uraganima na području Atlantika i Pacifika. Ovakve oluje prave štetu na manjim kućama i nižim zgradama, naročito na onima sa drvenom strukturom u osnovi. Građevine sa slabim temeljima, kao na primer prikolice i slično bivaju poptuno uništene, a krovovi na kućama iščupani zajeno sa konstrukcijom. Ručno pravljene kuće i kolibe su po pravilu potpuno uništene. Poplave u priobalju su uobičajeni. U toj zoni stradaju manji objekti a viši i izdržljiviji ostaju poplavljeni neko vreme. Značajan broj drveća i rastinja vetar čupa u korenu, pritom čisteći značajne prostore. Niži delovi naselja ostaju poplavljeni. Delimičan do potpun nestanak stuje i pijaće vode moe potrajati nedeljama nakon uragana.[6]
Kategorija 4 uredi
| Kategorija 4 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Neprekidni vetrovi | 58–70 m/s | 113–136 čv. |  Uragan Džoan | |
| 209–251 km/č | 130–156 m/č | |||
| Normalni središnji pritisak | 920–944 mbar | 27.17–27.88 inHg | ||
Dolazi do užasavajuće štete
Uragani kategorije 4 dovode do rušenja i oštećenja zidova, kao i do potpunog razaranja manji kuća i objekata. Nepoprvaljiva šteta javlja se na nadstrešnicama, kao i na drugim visećim objektima. Prikolice i ručno građene kuće su poptuno uništene i sravnjene sa zemljom. Većina stabala, osim onih najčvršćih ostaje iščupana iz korena i nošena jakim vetrom. Oluje ove kategorije izazivaju jaku priobalnu eroziju, a poplave zadiru dublje u kopno. Potpuni nestanak struje i pijaće vode traje nekoliko nedelja.[6]
Kategorija 5 uredi
| Kategorija 5 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Neprekidni vetrovi | ≥ 70 m/s | ≥ 137 čv. |  Uragan Andrej | |
| ≥ 252 km/č | ≥ 157 m/č | |||
| Normalni središnji pritisak | < 920 mbar | < 27.17 inHg | ||
Dolazi do katastrofalne štete
Uragani kategorije 5 su najjači prema Safir—Simpsonovoj skali. Ovakve oluje izazivaju poptuno uništenje krovova na manjih objektima i fabrikama. Rušenje celokupnih kuća slabije građe je uobičajeno. Totalna devastacija pogađa objekte sa drvenim konstrukcijama, prikolice, ručno zidane kuće i slično. Samo objekti udaljeni 5 do 8 km od obale ostaju neoštećeni. Tu spadaju sve građevine zidane od betona, ojačane ciglama i pregradnim blokovima, zatim kuće sa krovovima ne manjeg nagiba od 35 stepeni i prozorima sa roletnama.[6]
Poplave izazivaju potpuno uništenje priobalnih građevina, a viši objekti ostaju potopljeni u nižim spratovima. Doslovno sva stabla na putu oluje su iščupana i vodena bujica ih gomila dublje na kopnu formirajući brane i odsecajući stambene delove i četvrti od ostatka naselja. Evakuacija stanovništa iz priobalja i nižih delova kopna je obavezna, a nestanak struje i pijaće vode može potrajati nekoliko meseci.[6]
Kritika uredi
Neki naučnici, uključujući Kerija Emanuela i Lakšmija Kantu, kritikovali su skalu kao pojednostavljenu, ukazujući da skala ne uzima u obzir ni fizičku veličinu oluje ni količinu padavina koje proizvodi.[7] Pored toga, oni i drugi ističu da Safir-Simpsonova skala, za razliku od Rihterove skale koja se koristi za merenje zemljotresa, nije kontinuirana i da je kvantizovana u mali broj kategorija. Predložene klasifikacije zamene uključuju indeks intenziteta uragana, koji se zasniva na dinamičkom pritisku izazvanom olujnim vetrovima, i indeks opasnosti od uragana, koji se zasniva na površinskim brzinama vetra, radijusu maksimalnog vetra oluje, i njegovoj translacionoj brzini.[8][9] Obe ove skale su kontinuirane, srodne Rihterovoj skali;[10] međutim, zvaničnici nisu koristili nijednu od ovih skala.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Saffir-Simpson Hurricane Wind Scale”. National Hurricane Center. 2018. Pristupljeno 14. 11. 2020.
- ^ „Minor Modification to Saffir-Simpson Hurricane Wind Scale For the 2012 Hurricane Season” (PDF). National Hurricane Center. 2012. Pristupljeno 14. 11. 2020.
- ^ United States Navy: „SECTION 2. INTENSITY OBSERVATION AND FORECAST ERRORS”. Arhivirano iz originala 2007-09-16. g. Pristupljeno 2008-07-04. „For US Navy interests, the factor 0.88 is used in going from a 1-minute system to a 10-minute system such that TEN-MINUTE MEAN = 0.88 * ONE-MINUTE MEAN or ONE-MINUTE MEAN = 1.14 * TEN-MINUTE MEAN.” Retrieved on 2018-10-07.
- ^ Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory, Hurricane Research Division. „Frequently Asked Questions: What are the upcoming tropical cyclone names?”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 11. 12. 2006.
- ^ National Weather Service (2006). „Hurricanes... Unleashing Nature's Fury: A Preparedness Guide” (PDF). National Oceanic and Atmospheric Administration. Arhivirano iz originala (PDF) 26. 2. 2008. g. Pristupljeno 2. 12. 2006.
- ^ a b v g d đ The Saffir-Simpson Hurricane Wind Scale (Experimental) National Hurricane Center., Pristupljeno 15. 05. 2009.
- ^ „Name That Hurricane: Famous Examples of the 5 Hurricane Categories”. Live Science. Pristupljeno 11. 9. 2017.
- ^ Kantha, L. (januar 2006). „Time to Replace the Saffir–Simpson Hurricane Scale?”. Eos. 87 (1): 3, 6. Bibcode:2006EOSTr..87....3K. doi:10.1029/2006eo010003
.
- ^ Kantha, Lakshmi (februar 2008). „Tropical Cyclone Destructive Potential by Integrated Kinetic Energy”. Bulletin of the American Meteorological Society. 89 (2): 219—221. Bibcode:2008BAMS...89..219K. CiteSeerX 10.1.1.693.5083 . doi:10.1175/BAMS-89-2-219.
- ^ Benfield Hazard Research Centre (2006). „Atmospheric Hazards”. Hazard & Risk Science Review 2006. University College London. Arhivirano iz originala 7. 8. 2008. g. Pristupljeno 8. 12. 2007.
Spoljašnje veze uredi
- Saffir-Simpson Hurricane Wind Scale (jezik: engleski)
- „Saffir–Simpson Hurricane Wind Scale”. U.S. National Hurricane Center.
- „An Interview with Dr. Robert Simpson”. The Mariners Weather Log. april 1999. Arhivirano iz originala 23. 10. 2009. g. Pristupljeno 1. 10. 2005.
- „Q&A with Herbert Saffir”. The South Florida Sun-Sentinel. jun 2001. Arhivirano iz originala 28. 2. 2010. g. Pristupljeno 1. 10. 2005.