Svetislav Milosavljević
Svetislav Milosavljević – Tisa (Niš, 7. septembar 1882 — Beograd, 28. jul 1960) je bio generalštabni brigadni general i prvi ban Vrbaske banovine.
| Svetislav Milosavljević | |
|---|---|
 Brigadni general Svetislav Milosavljević - Tisa | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 7. septembar 1882. |
| Mesto rođenja | Niš, |
| Datum smrti | 28. jul 1960. (77 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, FNRJ |
| Univerzitet | Vojna akademija |
| Profesija | Vojno lice |
| Politička karijera | |
| Čin |   Generalštabni Brigadni general |
Biografija uredi
Svetislav Milosavljević je bio stariji sin bogatog niškog trgovca Tome Milosavljevića i njegove supruge Vasilije, rođene Popović, kao najbolji gimnazijalac planirao je da studira tehniku i postane inženjer, ali ga je očev finansijski slom primorao da se opredijeli za vojni poziv. Mada se, u uniformi našao silom prilika, zavolio je oficirsku službu pa se stalno teoretski i praktično usavršavao. Tokom balkanskih i Prvog svjetskog rata, izrastao je u opštepriznati autoritet za pitanja vojnog saobraćaja, uz istovremeno napredovanje koje će mu krajem 1925. godine donijeti i čin brigadnog generala. Zahvaljujući mnogo puta potvrđenoj stručnosti i revnosti, kralj Aleksandar ga je decembra 1926. godine izabrao za ministra saobraćaja, ali ga je zaobišao pri rekonstrukciji vlade u julu 1928. godine, iako je za prethodnih 19 mjeseci Milosavljević ostvario odlične rezultate i započeo nekoliko kolosalnih projekata od kojih se izdvajaju Pančevački most na Dunavu, palata Ministarstva saobraćaja a, posebno, drugi kolosijek pruge Beograd-Zagreb od prestonice do Novske koji je već za njegova mandata priveden kraju.
Jugoslovenski monarh se marljivog i energičnog Milosavljevića ponovo sjetio oktobra 1929. godine kada ga je postavio za namesnika u jednoj od devet novoformiranih banovina – u Vrbaskoj. Taj izbor nipošto nije bio slučajan: kralj je vrlo dobro znao da veoma siromašnoj Vrbaskoj banovini treba starješina koji će ojačati povjerenje odanih, pridobiti kolebljive i suzbiti oponente, koji će razbuditi uspavane narodne snage i tako Krajinu povući iz učmalosti. Na sreću tadašnjih pa i potonjih Krajišnika, ponajviše Banjalučana, kraljev izbor je bio Svetislav Tisa Milosavljević.
Prvi ban Vrbaske banovine uredi
Prvi ban je u Banju Luku došao na Mitrovdan, 8. novembra 1929. godine i to vozom, bez ikakve pompe i pratnje. Još istog dana prošetao je gradom i iskusnim neimarskim okom mjerkao gdje i šta bi se moglo i moralo činiti u toj neizgrađenoj i zapuštenoj varoši. Odmah je zasukao rukave i za kratko vrijeme uz znatnu državnu finansijsku pomoć postigao ogromne iskorake u razvoju cijele banovine, a posebno njene prestonice – Banje Luke.
Milosavljević je postizao velike uspjehe i iza sebe ostavio mnogobrojne zadužbine, imao je direktne, djelimične ili indirektne zasluge za nastanak značajnih objekata ili institucija. Neki od najvećih banovih neposrednih, ktitorskih ili mecenarskih podviga, koji će mu, uostalom, i donijeti laskavo ime Banjolučki Perikle bili su:
- Banska palata (danas Gradska uprava),
- Banski dvor,
- Pozorište (osnovano 1930. godine a današnje zdanje podignugo 1934. godine),
- Higijenski zavod,
- objekti Učiteljske i Poljoprivredne škole, istočno krilo ondašnje Gimnazije, te sedam stambenih zgrada za činovnike (u današnjoj Aleji svetog Save i kod Pošte).
Pomenutom valja dodati i osnivanje banovinskog Muzeja, udruženja za turizam, Zanatske i Trgovačke komore, kao i pokretanje Vrbaskih novina i Književne Krajine. Povrh toga, širom banovine otvoreno je oko 160 osnovnih škola i nekoliko drugih prosvjetnih svjetiljki, podignuti su mnogi drugi privredni, upravni, kulturni, zdravstveni i higijenski objekti a na tvrdim i proširenim putevima sagrađene su stotine željeznih, armirano-betonskih i drvenih mostova, propusta, podzida itd. Iako nije bio neposredni investitor, graditelj ili osnivač, ban Milosavljević je stekao ogromne zasluge i za nastanak banjolučkog Gradskog parka sa spomenikom Petru Kočiću, za dogradnju hotela Bosna, asfaltiranje i osvjetljenje ulica, gradnju Sokolskog doma, Gradske opštine i Banske palate, hotela Palas i, uopšte, za svekoliki polet Banje Luke.[1]
Poslije banovanja uredi
18. aprila 1934. po drugi put je stao na čelo saobraćajnog resora u novoj jugoslovenskoj vladi.
Poslije banovanja, Svetislav Tisa Milosavljević je još samo jednom posjetio Banju Luku – na Spasovdan, 18. maja 1939. godine, kada se odazvao pozivu banjolučke pravoslavne crkvene opštine i došao da kumuje veličanstvenom Sabornom hramu za čije podizanje je, takođe, imao neprocjenjive zasluge. Bila je to simbolična kruna ljubavi, razumijevanja i saradnje grada koji je predodređen da u svome imenu nosi bana i čovjeka, fizički sićušnog, ali djelom pravog gorostasa, koji je za svega četiri i po godine provedene u tom gradu postao jedna od najstamenijih i najsvjetlijih figura njegove ukupne prošlosti.
Sa mjesta ministra saobraćaja Svetislav Tisa Milosavljević 1935. godine odlazi u penziju. Drugi svjetski rat proveo je u okupiranoj prestonici pišući memoare. Prvi ban Vrbaske banovine je umro 28. jula 1960. godine u mirnom porodičnom okruženju.
Jedna od najpoznatijih ulica u Banjoj Luci danas nosi ime Bana Svetislava Tise Milosavljevića, a na trgu Srpskih vladara, u srcu grada nalazi se spomenik ovom velikanu. Od 20. jula 2017. godine, na novom grbu Banja Luke nalazi se ban Milosavljević zajedno sa Petrom Kočićem.[2]
Odlikovan je Ordenom Svetog Save i nizom drugih odlikovanja.[3]
Reference uredi
- ^ „Ban Milosavljević”. Arhivirano iz originala 09. 05. 2012. g. Pristupljeno 04. 09. 2013.
- ^ „Banja Luka dobila grb i zastavu”. Arhivirano iz originala 29. 10. 2017. g. Pristupljeno 29. 10. 2017.
- ^ Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. str. 152.
Literatura uredi
- Dimić, Ljubodrag (2005). „Ban Svetislav-Tisa Milosavljević, kulturne prilike i kulturna politika u Vrbaskoj banovini 1929-1934”. Svetislav-Tisa Milosavljević: Zbornik. Banja Luka: Institut za istoriju. str. 151—173.
- Radojević, Mira (2005). „Vrbaska banovina u vreme šestojanuarskog režima (državno-pravne rasprave)”. Svetislav-Tisa Milosavljević: zbornik. Banjaluka: Institut za istoriju. str. 37—48.
