Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve

Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve je najviše jerarhijsko predstavništvo, crkvenozakonodavna vlast i vrhovna sudska vlast u Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

Predsjednik Svetog arhijerejskog sabora je patrijarh srpski.

Sastav

Arhijereji na obilježavanju 70 godina Novosadske racije (2012) u Novom Sadu

Sveti arhijerejski sabor sastavljaju svi eparhijski arhijereji pod predsjedništvom patrijarha.

Sveti arhijerejski sabor može donositi punovažne odluke, izuzev izbora arhijereja, kad je prisutna natpolovična većina svih eparhijskih arhijereja. Odluke donosi jednoglasno ili većinom glasova. Pri jednakoj podjeli glasova odlučuje glas predsjednika. U radu Sabora bez prava odlučivanja učestvuju i vikarni episkopi, a umirovljeni episkopi po pozivu.

Predsjednik:

• patrijarh srpski Porfirije — arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski i administrator Mitropolije zagrebačko-ljubljanske;

Mitropoliti:

• Hrizostom (Jević) — arhiepiskop sarajevski, mitropolit dabrobosanski i egzarh sve Dalmacije;
• Joanikije (Mićović) — arhiepiskop cetinjski, mitropolit crnogorsko-primorski, zetsko-brdski i skenderijski i egzarh sveštenog trona pećkog;

Episkopi:

• Nikanor (Bogunović) — episkop banatski;
• Jefrem (Milutinović) — episkop banjalučki;
• Irinej (Bulović) — episkop novosadski i bački, somborski i segedinski;
• Sergije (Karanović) — episkop bihaćko-petrovački i rmanjski;
• Ignatije (Midić) — episkop požarevačko-braničevski;
• Metodije (Ostojić) — episkop budimljansko-nikšićki;
• Isihije (Rogić) — episkop valjevski;
• Pahomije (Gačić) — episkop vranjski;
• Gerasim (Popović) — episkop gornjokarlovački;
• Nikodim (Kosović) — episkop dalmatinski;
• Justin (Stefanović) — episkop žički;
• Dimitrije (Rađenović) — episkop zahumsko-hercegovački i primorski;
• Fotije (Sladojević) — episkop bijeljinski i zvorničko-tuzlanski;
• David (Perović) — episkop kruševački;
• Atanasije (Rakita) — episkop mileševski;
• Arsenije (Glavčić) — episkop niški;
• Heruvim (Đermanović) — episkop osječkopoljski i baranjski;
• Jovan (Ćulibrk) — episkop pakračko-slavonski;
• Teodosije (Šibalić) — episkop raško-prizrenski i kosovsko-metohijski;
• Vasilije (Vadić) — episkop sremski;
• Ilarion (Golubović) — episkop timočki;
• Lavrentije (Trifunović) — episkop šabački;
• Jovan (Mladenović) — episkop šumadijski;

Episkopi u dijaspori:

• Siluan (Mrakić) — episkop Mitropolije australijsko-novozelandske;
• Longin (Krčo) — episkop novogračaničko-srednjozapadnoamerički;
• Andrej (Ćilerdžić) — episkop austrijsko-švajcarski;
• Dositej (Motika) — episkop britansko-skandinavski;
• Lukijan (Pantelić) — episkop budimski i administrator Eparhije temišvarske;
• Kirilo (Bojović) - episkop buenosajreski i južno-centralnoamerički;
• Grigorije (Durić) — episkop diseldorfski i njemački;
• Maksim (Vasiljević) — episkop zapadnoamerički;
• Luka (Kovačević) — episkop zapadnoevropski;
• Irinej (Dobrijević) — episkop istočnoamerički;
• Mitrofan (Kodić) — episkop kanadski;

Vikarni episkopi:

• Antonije (Pantelić) — vikarni episkop moravički (Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka);
• Stefan (Šarić) — vikarni episkop remezijanski (Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka);
• Jerotej (Petrović) — vikarni episkop toplički (Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka);
• Sava (Bundalo) — vikarni episkop marčanski (Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka);
• Justin (Jeremić) — vikarni episkop hvostanski (Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka);
• Damaskin (Grabež) — vikarni episkop mohački (Eparhija bačka);
• Jovan Stanojević — vikarni episkop humski (Eparhija diseldorfska i njemačka);

Pravoslavna ohridska arhiepiskopija:

• Jovan (Vraniškovski) — arhiepiskop ohridski i mitropolit skopski i mjestobljustitelj veleško-povardarski;
• Marko (Kimev) — episkop bregalnički i mjestobljustitelj bitoljski;
• Joakim (Jovčevski) — episkop pološko-kumanovski i mjestobljustitelj debarsko-kičevski;
• David (Ninov) — vikarni episkop stobijski i mjestobljustitelj strumički.

Djelokrug

Sveti arhijerejski sabor:

• tumači pravoslavno crkveno učenje, držeći se pri tome odredaba koje je Pravoslavna crkva na osnovu Svetog pisma i Svetog predanja utvrdila;
• uređuje unutrašnju i spoljašnju misiju Crkve radi utvrđenja, odbrane i širenja pravoslavne vjere i čistote hrišćanskog morala; ustanovljava za to potrebne organe i osniva potrebne zavode, ustanove i udruženja;
• propisuje nastavni plan i programe vjeronauke i stara se o vjersko-moralnom vaspitanju mladeži i vjernih;
• propisuje kvalifikacije kandidata za sve redovne, vanredne i misionarske crkvene službe;
• osniva bogoslovske i monaške škole;
• uređuje sva obredna pitanja prema opštim crkvenim propisima, a u duhu pravoslavne vjere;
• osniva ustanove i zavode: za izradu crkvenog živopisa i svih crkvenih utvari za izdavanje bogoslužbenih knjiga, za negovanje crkvenog pojanja, kao i druge crkvene potrebe; propisuje pravila za osnivanje crkvenih muzeja, za čuvanje i obnavljanje crkvenih starina i spomenika;
• kanonizuje svetitelje i propisuje službu za njihovo svetkovanje;
• objašnjava kanonskocrkvene propise, opšteobavezne i posebne i izdaje njihove zbornike;
• određuje dužnosti i donosi disciplinske uredbe za sveštenstvo i ostale crkvenojerarhijske organe i službenike;
• propisuje odijelo za više i niže sveštenstvo oba reda;
• propisuje crkvenosudski postupak za sve crkvene sudove;
• izdaje propise u crkveno-bračnim poslovima;
• donosi pravila za život manastirskog i pridvornog monaštva;
• propisuje uputstva za ispovjedničku službu;
• osniva u sporazumu sa Patrijaršijskim savjetom ustanove za siročad i nezbrinutu decu sveštenika, kao i ustanove za druge vaspitne i dobrotvorne svrhe;
• nastojava da se odnos Crkve i države i međusobni odnosi vjera i vjeroispovijesti u državi pravilno i bez štete po Pravoslavnu crkvu urede;
• uređuje i vodi zvaničnu listu kandidata za arhijerejski čin i bira između ovih dostojna lica za eparhijske i vikarne episkope;
• bira rektore pravoslavnih bogoslovija i upravnike monaških škola;
• bira u sporazumu sa patrijarhom između sveštenih lica glavnog sekretara Svetog arhijerejskog sabora i Svetog arhijerejskog sinoda;
• vodi nadzor nad radom Svetog arhijerejskog sinoda;
• propisuje pravila Sinodalnog fonda i odobrava njegove godišnje predračune rashoda i prihoda i završne račune;
• donosi odluke o razrezu na crkvene opštine, manastire i eparhije u svom djelokrugu u sporazumu sa Patrijaršijskim savjetom i stara se u sporazumu sa Patrijaršijskim savjetom za podmirenje svih potreba Srpske pravoslavne crkve;
• odobrava pravila udruženja sveštenstva mirskog i monaškog reda, kao i svih drugih udruženja koja rade na korist Pravoslavne crkve i vodi nad ovima nadzor preko Svetog arhijerejskog sinoda;
• propisuje svoj poslovnik i odobrava poslovnike i pravila za crkvenojerarhijske organe;
• rješava sukobe nadležnosti između jerarhijskih i crkvenosamoupravnih organa;
• sudi:
  • u prvoj i posljednjoj instanci:
    • nesuglasice između arhijereja i Svetog arhijerejskog sinoda, između arhijereja i patrijarha;
    • kanonske krivice patrijarha;
  • u drugoj i poslednjoj instanci: sve predmete o kojima je Sveti arhijerejski sinod u prvoj instanci sudio;
• ublažava, po molbi osuđenog i na obrazložen predlog nadležnog eparhijskog arhijereja, kazne izrečene od Velikog crkvenog suda pre njihova izvršenja, i to: na doživotnu zabranu sveštenodejstva, na lišenje svešteničkog čina i na lišenje svešteničkog čina sa isključenjem iz crkvene zajednice;
• vrši i druge poslove koji mu po Ustavu i crkvenokanonskim propisima spadaju u nadležnost.

Vidi još

• Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve
• Eparhije Srpske pravoslavne crkve

Spoljašnje veze

• Srpska pravoslavna crkva: Sveti arhijerejski sabor
• Srpska pravoslavna crkva: Saborska saopštenja
• Predrag Puzović: Rad Svetog arhijerejskog sabora 1947. godine (Bogoslovlje, 2011)