Separatizam
Separatizam je sklonost ka otcepljenju, težnja za otcepljenjem, pokret za otcepljenje iz neke zajednica (državne, vjerske i sl).[1][2] Iako se često odnosi na potpunu političku secesiju,[3] separatističke grupe mogu i potraživati veću autonomiju u okviru veće zajednice.[4] Dok neki kritičari izjednačavaju separatizam sa religijskom, rasnom ili seksualnom segragacijom, neki separatisti tvrde da separacija po izboru nije isto što i segragacija koju sprovodi vlada i može da ima korisnu svrhu.[5][6][7][8][9]
Kao i kod secesije, separatizam se konvencionalno odnosi na potpuno političko odvajanje. Grupe koje jednostavno traže veću autonomiju nisu separatističke kao takve. Neke postavke diskursa izjednačavaju separatizam sa verskom segregacijom, rasnom segregacijom ili polnom segregacijom, dok druge postavke diskursa imaju širi stav da razdvajanje po izboru može poslužiti korisnim svrhama i nije isto što i segregacija koju nameće vlada. Postoji izvesna akademska debata o ovoj definiciji, a posebno o tome kako se ona odnosi na secesionizam, o čemu se raspravljalo na internetu.[10]
Separatističke grupe praktikuju oblik politike identiteta, ili političke aktivnosti i teoretisanja zasnovane na zajedničkim iskustvima članova grupe. Takve grupe veruju da pokušaji integracije sa dominantnim grupama kompromituju njihov identitet i sposobnost da teže samoopredeljenju.[11] Međutim, ekonomski i politički faktori obično su ključni u stvaranju snažnih separatističkih pokreta za razliku od manje ambicioznih pokreta identiteta.[12]
Etimologija uredi
Riječ separatizam je nastala od francuske riječi separatisme, a koja svoje porijeklo vodi od latinske riječi separus što znači odvojen, odjeljen, različit od ostalih.[13]
Tipovi uredi
Rodni separatizam uredi
Odnos između roda i separatizma je složen..[14] Feministički separatizam je izbor žena da se odvoje od prividno muški-definisanih institucija, odnosa, uloga i aktivnosti kojima dominiraju muškarci.[15] Lezbejski separatizam zagovara lezbejstvo kao logičan rezultat feminizma. Neke separatističke feministkinje i lezbejske separatistkinje su odlučile da žive odvojeno u ideološkoj zajednici, zadrugama i na zemljišnim fondovima.[16] Kvir nacionalizam (ili „gej separatizam“) traži zajednicu različitu i odvojenu od drugih društvenih grupa.[17][18] S druge strane, pokret MGTOW se ponekad smatra separatizmom muškog pola, jer je u središtu ove ideologije pojam muškog separatizma u kojem muškarci treba da budu deo feministički pristrasnog društva. Neki rubni elementi čak predlažu utopijsku državu bez žena.[19][20][21]
Rasni separatizam uredi
- Crni separatizam (takođe poznat kao crni nacionalizam) je najistaknutiji talas koji unapređuje koncepte „crnog rasnog identiteta“ u Sjedinjenim Državama, a promovisali su ga crni lideri poput Markusa Garvija i organizacije kao što je Nacija islama. Kritički teoretičari rase kao što su Derik Bel sa Univerziteta u Njujorku i Ričard Delgado sa Univerziteta Kolorado tvrde da su pravni, obrazovni i politički sistemi SAD prepuni očitog rasizma. Oni podržavaju napore poput škola i studentskih domova za „sve crne“ i dovode u pitanje efikasnost i zasluge integracije koju sprovodi vlada.[22] U izjavama bivšeg pastora Baraka Obame Džeremaje Rajta, mlađeg iz 2008. godine, ponovo je oživelo pitanje aktuelnog značaja crnog separatizma.[23]
- Latinoamerički koncepti rasnog identiteta kao što su bronzana rasa i La Raza Kosmika nalaze se u maloj separatističkoj Partiji Raza Unida. Čikano pokret (ili Čikano nacija) u Sjedinjenim Državama je nastojao da ponovo stvori Aztlan, mitsku domovinu Asteka koja se sastoji od jugozapadnih Sjedinjenih Država.[24]
- Beli separatizam u Sjedinjenim Državama i zapadnoj Evropi traži odvajanje bele rase i ograničavanje imigracije nebelih pod argumentom da su ove politike neophodne za opstanak bele rase.
Verski separatizam uredi
Verske separatističke grupe i sekte žele da se povuku iz nekih većih verskih grupa i/ili veruju da bi trebalo da komuniciraju prvenstveno sa jednovernicima:
- Engleski hrišćani u 16. i 17. veku koji su želeli da se odvoje od Engleske crkve i formiraju nezavisne lokalne crkve bili su politički uticajni pod Oliverom Kromvelom, koji je i sam bio separatista. Na kraju su nazvani kongregacionalisti.[25] Hodočasnici koji su osnovali prvu uspešnu koloniju u Novoj Engleskoj bili su separatisti.[26]
- Hrišćanske separatističke grupe u Indoneziji,[27][28] Indiji[29] i Južnoj Karolini (Sjedinjene Države).[30][31]
- Cionizam je tražio stvaranje Države Izrael kao jevrejske domovine, sa odvajanjem od nejevrejske Palestine. Sajmon Dabnov, koji nije bio posvećeni pobornik cionizma, formulisao je jevrejski autonomizam, koji su u istočnoj Evropi usvojile jevrejske političke partije kao što su Bund i njegov sopstveni Folkspartej pre Drugog svetskog rata.[32] Međutim, cionizam se takođe može smatrati donekle etničkim, jer njegova definicija o tome ko je Jevrejin često uključuje ljude jevrejskog porekla koji ne praktikuju jevrejsku religiju. To je dodatno komplikovano, jer neki koji imaju pretke koji su prešli na judaizam, kao što su neki etiopski Jevreji, možda ne dele etničku istoriju sa Jevrejima, međutim, smatra se da jesu, mada ne bez debate.[33]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Doyle, Don (2010). Secession as an International Phenomenon. University of Georgia Press. ISBN 9-780-8203-3008-2. Arhivirano iz originala 2020-10-19. g. Pristupljeno 2020-10-16.
- ^ „Sepratizam”. www.vokabular.org/. Vokabular.
- ^ Free Dictionary; Merriam Webster dictionary; The Oxford Pocket Dictionary of Current= English 2008.
- ^ Harris & Harris 2009, str. 320.
- ^ Leo, John (13. 6. 2007). „Let the Segregation Commence, Separatist graduations proliferate at UCLA”. City Journal. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 14. 08. 2015.
- ^ Levit, Nancy (2005). Embracing Segregation: The Jurisprudence of Choice and Diversity in Race and Sex Separatism in Schools (PDF). University of Illinois Law Review. University of Illinois. str. 455. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 3. 2009. g. Pristupljeno 14. 8. 2015.
- ^ Arenson, Karen W. (19. 4. 2006). „CUNY Program to Help Black Men Is Called Discriminatory”. New York Times.
- ^ Dobratz, Betty A.; Shanks-Meile, Stephanie L. (2006). „Strategy of White Separatism”. Journal of Political and Military Sociology.
- ^ Howell, Nancy B. „Radical Relatedness and Feminist Separatism”. Arhivirano iz originala 24. 6. 2008. g. Pristupljeno 14. 8. 2015.
- ^ „Secessionism and Separatism Monthly Series: "Secession and Secessionism" by Alexandar Pavković - H-Nationalism - H-Net”. networks.h-net.org. Arhivirano iz originala 2016-04-01. g. Pristupljeno 2016-03-21.
- ^ Identity Politics. Encyclopedia of Philosophy. Stanford University. 2. 11. 2007. Arhivirano iz originala 30. 8. 2006. g. Pristupljeno 7. 5. 2008.
- ^ See D.L. Horowitz's "Patterns of Ethnic Separatism", originally published in Comparative Studies in Society and History, 1981, vol 23, 165-95. Republished in John A. Hall, The State: Critical Concepts Arhivirano 2017-03-27 na sajtu Wayback Machine, Routledge, 1994.
- ^ „Separat”. www.vokabular.org/. Vokabular.
- ^ „Secessionism and Separatism Monthly Series: "Gendering Secession" by Jill Vickers - H-Nationalism - H-Net”. networks.h-net.org. Arhivirano iz originala 2018-09-13. g. Pristupljeno 2016-03-21.
- ^ Frye, Marilyn; Meyers, Diana Tietjens (1997). Some Reflections on Separatism and Power. Feminist Social Thought: A Reader. Routledge. str. 406—414.
- ^ Joyce Cheney, Lesbian Land, Word Weavers Press, 1976.
- ^ Mark K. Bloodsworth-Lugo, In-Between Bodies: Sexual Difference, Race, and Sexuality Arhivirano 2017-03-27 na sajtu Wayback Machine, SUNY Press, 2007, ISBN 0-7914-7221-3
- ^ Richard D. Mohr, Gays/Justice: A Study of Ethics, Society, and Law Arhivirano 2019-06-19 na sajtu Wayback Machine, Columbia University Press, 1988, ISBN 0-231-06735-6
- ^ Lamoureux, Mack. „This Group of Straight Men Is Swearing Off Women”. Vice. Pristupljeno 2022-06-04.
- ^ Bates, Laura (2020-08-26). „Men going their own way: the rise of a toxic male separatist movement”. The Guardian. Pristupljeno 2022-06-04.
- ^ „Male supremacists have a new utopian dream”. 7. 2. 2022. Pristupljeno 2022-06-04.
- ^ Foer, Franklin (23. 11. 1997). „Racial Integration”. Slate. Arhivirano iz originala 31. 1. 2011. g. Pristupljeno 7. 5. 2008.
- ^ Barlow, Rich (26. 4. 2008). „Topic turns to Wright case”. Boston Globe.
- ^ Professor Predicts 'Hispanic Homeland' Arhivirano 2012-11-07 na sajtu Wayback Machine, Associated Press, 2000
- ^ „Encyclopædia Britannica on religious separatists”. Arhivirano iz originala 2008-10-12. g. Pristupljeno 2008-05-07.
- ^ Goodwin, John Abbot (1888). The Pilgrim republic: an historical review of the colony of New Plymouth. Houghton Mifflin Company. str. 1. „pilgrims.”
- ^ „Christian separatist on trial in Indonesia”. BBC. British Broadcasting Corporation. 19. 8. 2002. Arhivirano iz originala 4. 11. 2018. g. Pristupljeno 24. 8. 2009.
- ^ Brummitt, Chris (5. 4. 2002). „Christian separatist leader threatens to raise independence flags in Maluku”. Associated Press. Arhivirano iz originala 15. 2. 2011. g.
- ^ Hussain, Syed Zarir (31. 12. 2002). „Christian separatist group in Tripura target tribal Hindus”. Indo-Asian News Service. Arhivirano iz originala 4. 11. 2018. g. Pristupljeno 24. 8. 2009.
- ^ „Christian separatist ready for new home”. Ventura County Star. 9. 6. 2007. Arhivirano iz originala 6. 8. 2012. g. Pristupljeno 20. 2. 2021.
- ^ „Colorado Rep. disavows ties to SC Christian separatist group”. Associated Press. 9. 10. 2005. Arhivirano iz originala 13. 9. 2018. g. Pristupljeno 24. 8. 2009.
- ^ Pinson, Koppel S. (1958). Simon Dubnow. str. 13—69.
- ^ Lucotte G, Smets P; Smets (decembar 1999). „Origins of Falasha Jews studied by haplotypes of the Y chromosome”. Human Biology. 71 (6): 989—993. PMID 10592688.
Literatura uredi
- Levit, Nancy (2005). Embracing Segregation: The Jurisprudence of Choice and Diversity in Race and Sex Separatism in Schools (PDF). University of Illinois Law Review. University of Illinois. str. 455. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 3. 2009. g. Pristupljeno 14. 8. 2015.
- Harris, R.; Harris, Jerry (2009). The Nation in the Global Era: Conflict and Transformation. Brill. str. 320. ISBN 978-90-04-17690-4. „9789004176904”
- Kingsbury, Damien (mart 2021). Separatism and the State. London: Routledge. ISBN 9780367276485.
- Boniface, Pascal (januar 1999). „Ideals or Interest: 'Pandora's box'”. Le Monde Diplomatique.
- Brown, Graham K. „Horizontal Inequalities, Ethnic Separatism and Violent Conflict: The Case of Aceh, Indonesia” (PDF). United Nations Human Development Report 2005. Arhivirano iz originala (PDF) 2008-05-12. g. Pristupljeno 2008-05-09.
- Griffiths, Ryan (26. 3. 2008). „Globalization, Development and Separatism: The Influence of External and Internal Economic Factors on the Strategy of Separatism”. Arhivirano iz originala 24. 5. 2009. g. „Paper presented at the annual meeting of the ISA's 49th Annual Convention, Bridging Multiple Divides, Hilton San Francisco, San Francisco, California.”
- Cabestan, Jean-Pierre; Pavković, Aleksandar, ur. (2013). Secessionism and Separatism in Europe and Asia: To have a state of one's own. Routledge. ISBN 978-0-415-66774-6.
- Cordesman, Anthony (9. 10. 2007). „Pandora's Box: Iraqi Federalism, Separatism, "Hard" Partitioning, and US Policy” (PDF). Working Draft. Center for Strategic and International Studies.
- Krivushin, Ivan (2016). „The Contemporary World between Integration and Secession: A Challenge for Russia”. Strategic Analysis. 40 (6): 524—535. S2CID 157151152. doi:10.1080/09700161.2016.1224068. „46(6)”
- Millard, James (2004). „Violent Separatism in Xinjiang: A Critical Assessment” (PDF). eastwestcenter.org. Arhivirano iz originala (PDF) 2012-02-22. g. Pristupljeno 2008-05-19.
- Miller, Michelle Ann (2004). The Nanggroe Aceh Darussalam law: a serious response to Acehnese separatism?. Asian Ethnicity. str. 333—351. „5(3)”
- Miller, Michelle Ann (2012). Autonomy and Armed Separatism in South and Southeast Asia. Singapore: ISEAS.
- Rudowski, Tomasz; Sieniawski, Piotr (2020). „Latin America: The Region without Catalonia”. International Studies. Interdisciplinary Political and Cultural Journal. 25 (1): 111—128. doi:10.18778/1641-4233.25.07. hdl:11089/34321
. - Keating, Joshua (2018). Invisible Countries: Journeys to the Edge of Nationhood. Yale. ISBN 978-0-300-22162-6.
