Sisački partizanski odred
Sisački narodnooslobodilački partizanski (NOP) odred formiran je 22. juna 1941. godine u selu Žabno kod Siska, po odluci Okružnog komiteta Komunističke partije Hrvatske za Sisak.
Prilikom formiranja, odred je imao svega 39 boraca, uglavnom članova Komunističke partije Jugoslavije s područja Siska. To je bio prvi partizanski odred formiran u okupiranoj Jugoslaviji.
Komandant odreda bio je Vlado Janić Capo, narodni heroj. Neki od ostalih osnivača odreda bili su Marijan Cvetković, Mika Špiljak, Nada Dimić i Janko Bobetko.
Ratni put odreda uredi
Već sutradan posle formiranja, odred je izveo diverziju na pruzi između Siska i Grede, nakon tri dana porušio prugu između Capraga i Siska, a zatim je organizovao svoj logor Žabinskoj šumi i dejstvovao u rejonu Siska. Pripadnici odreda štampali su letke koji su rasturani po gradu i okolini. Preko noći napadali su neprijateljske kolone iz zasede, sekli i rušili telefonske stubove i vršili diverzije na železničkoj pruzi. Zbog učestalih diverzija i dejstava odreda u neposrednoj blizini Siska i Zagreba, 22. jula 1941. godine prebačeno je iz Zagreba u Sisak kamionima oko 500 ustaša. Ustaše su opkolili logor odreda i izvršili napad na delove odreda, koji su se probili u pravcu sela Železno i otpočeli aktivnost u srezu Velike Gorice.
Početkom avgusta, odredu se priključila jedna grupa boraca iz Siska i izvestan broj seljaka, tako da je broj boraca u njemu iznosio oko 60. Deo odreda je 13. septembra upao u sela Topolovac i Palanjek, zaplenio 35 pušaka i pokidao TT-linije Sisak-Topolovac. Dve čete domobrana, jedna četa poglavnikove bojnice, odeljenje konjice i ustaško-domobranske posade iz Siska, Petrinje i Sunje (oko 650 ustaša i domobrana) 20. septembra su opkolile šume Zalukinju, Brezovicu, Bukovicu i Leklan u kojoj je tada bio logor odreda. Dolaskom mraka, odred se povukao u pravcu Siska, pa se zatim između sela Crnca i Capraga prebacio čamcem preko Save, a sutradan se spojio u rejonu Šamarice sa banijskim partizanima Vasilja Gaćeše.
Tu je od Petrinjskog i Sisačkog partizanskog odreda formiran nov - Kalinski partizanski odred, koji je 26. septembra napao i likvidirao žandarmerijsku stanicu Mali Gradac kod Gline, a dva dana kasnije ušao u sastav Bataljona Komande rejona br. 6. Korduna i Banije, koji je kasnije dobio naziv Šesti bataljon Komande NOP odreda Korduna i Banije.
Nasleđe uredi
Godine 1990, dan formiranja Sisačkog partizanskog odreda postao je novi praznik Republike Hrvatske, Dan antifašističke borbe, zamenivši dotadašnji Dan ustanka naroda Hrvatske u Srbu 27. jula.
Literatura uredi
- Enciklopedija Jugoslavije (knjiga sedma). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1968. godina.
