Spojler
Spojler (engl. spoiler) je izraz koji označava opis zapleta radnje, odnosno raspleta nekog književnog dela, filma, TV serije ili video-igre, čije prerano otkrivanje smanjuje ili potpuno oduzima svaki eventualni užitak neupućenom čitaocu, gledaocu ili igraču.
U srpski i druge jezike je ušao iz engleskog jezika, odnosno iz glagola engl. to spoil - покварити.
Klasičan primer spojlera je sažetak kriminalističkog romana Agate Kristi u kojem se iznosi identitet ubice - podatak koji bi čitalac romana trebalo da sazna tek na kraju. Nakon što je izložen takvom spojleru, čitalac gubi interes za roman, s obzirom da se radnja obično svodi isključivo na otkrivanje podatka koji on već zna.
Spojleri su pogotovo dobili na važnosti poslednjih godina i decenija zahvaljujući razvoju masovnih medija, odnosno Interneta. Oni su omogućili da i najsitniji detalji o nekom književnom delu, video-igri ili filmu gotovo momentalno postanu dostupni širom sveta, što može predstavljati problem potencijalnim korisnicima koji su tim informacijama izloženi pre nego što im je dostupno samo delo.
Jedan od takvih primera su popularne TV serije koje svoju premijeru imaju u SAD, a u Evropi i drugim delovima sveta se emituju s nekoliko meseci ili godina zadrške.
Nastojanje da se izbegnu spojleri je na Juznet grupama, Internet forumima i blogovima dovelo je do konvencija kao što je korišćenje posebnih upozorenja o spojleru, nakon kojih sledi spojler - 25 redova niže ili jednostavna ROT13 šifra. Filmski i drugi kritičari su, pak, već ranije koristili slična upozorenja prilikom pisanja i objavljivanja recenzija.
S druge strane, postoji mišljenje kako bi nastojanje da se izbegnu spojleri predstavljalo ograničenje slobode izražavanja. Takođe se navodi kako kod nekih umetničkih i drugih dela koje predstavljaju deo opšte kulture, kao što je npr. Biblija, nema smisla koristiti pravila o spojleru.
Spoljašnje veze uredi
- https://web.archive.org/web/20070929043226/http://www.theplotspoiler.com/
- Amuse Yourself!'s collection of movie spoilers
- https://web.archive.org/web/20091106114941/http://www.spoilsport.info/
- StillSpoiled - Tv Spoilers
- Moviecheat
- Moviepooper
- Ruined Endings
- Movie stories scene-by-scene - The Movie Spoiler
- StarWars Spoiler a collection of spoiler content on Star Wars
- What now-infamous spoiler shouldn´t be considered a spoiler anymore? (2003 Internet Movie Database poll)