Srbi u Skandinaviji
Srbi u Skandinaviji su ljudi srpskog porekla koji žive i rade u zemljama Skandinavije.
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| oko 111.000 | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
 Švedska | 50.000 |
 Norveška | 30.000 |
 Danska | 10.000 |
 Finska | 20.000 |
 Island | 1.000 |
| Jezici | |
| švedski, norveški, danski, finski, islandski i srpski | |
| Religija | |
| pravoslavlje | |
| Srodne etničke grupe | |
| Srpska dijaspora | |
Srbi u Norveškoj uredi
Najveći broj Srba interniran je u Norvešku u toku Drugog svetskog rata. Među logorašima bilo je i zarobljenih partizana, ilegalaca ali i Srba iz ondašnje NDH, koji su preživeli Jasenovac. Od ukupno 4.268 interniraca, 3.841 bili su Srbi. Razmešteni u tridesetak norveških logora, koji su se većinom nalazili na severu Norveške, ali su prilikom oslobađanja i raseljavanja svi prekvalifikovani u Jugoslovene. Trideset odsto njih se više nije vratilo u domovinu. Na norveškom groblju Sur je pokopano 27 Srba streljanih 1942. godine. O stradanju Srba u Norveškoj tokom Drugog svetskog rata snimljen je film „Logor smrti u Karašjoku”.[1][2][3][4] U logorima u Norveškoj stradala su i deca.[5] O stradanju dece snimljen je film „33 anđela”.[6]
Priliv sveže radne snage, računajući i Jugoslaviju, u Norveškoj je zaustavljen 1972. godine, kada su se pojavili prvi ozbiljniji simptomi nezaposlenosti. Od tada je dozvola za rad i dozvola boravka strancima izdavana ređe, najviše kada je u pitanju politički azil. Prema statistici, početkom 1991. godine, u Norveškoj je živelo 4.243 građana SFRJ a od tada je došao izvestan broj izbeglica, tako da je početkom 1992. godine registrovano i 3.674 izbeglica iz Jugoslavije.
U Norveškoj živi oko 10.000 Srba - većinom u Oslu, gdje ih ima više od 5000 i Bergenu, gde ih ima oko 400[7]. U Oslu je aktivna parohija Sv. Vasilija Ostroškog Srpske pravoslavne crkve i Srpsko društvo Ras. Srbi su u Norvešku pristigli iz raznih srpskih predjela - Srbije, Republike Srpske i prostora nekadašnje Republike Srpske Krajine.
Srbi u Danskoj uredi
Dansku su počeli naseljavati tokom šezdesetih godina 20. veka Srbi iz istočne Srbije, zapošljavajući se u njenim fabrikama. Oni su, uglavnom, bili mladi, slabo školovani i srednje plaćeni. Radili su u železari, fabrikama automobila i kartona, a živeli su u Kopenhagenu, Odenseu, Hileredu, Balerupu i Helsingeru. Krajem šezdesetih i u Danskoj se zbog krize javila nezaposlenost, tako da se prestalo sa uvozom strane radne snage, pa su Srbi počeli da se žene Dankinjama i tako uvećavaju srpsku koloniju. Godine 1977. u Danskoj je bilo 6, a 1988. već 14 jugoslovenskih klubova, koji su imali srpske nazive: "Branko Ćopić", "Veljko Vlahović", "Timok", "Đerdap" i "Kadinjača". Svi zajedno su imali 1.500 članova. 1991. godine bilo je samo 6 organizacija sa oko 3.000 članova i Savez jugoslovenskih klubova na čijem je čelu bio Boris Keserić. U Danskoj živi 10.000 Srba, većinom su iz istočne Srbije.
Takođe na Farskim ostrvima živi nekoliko desetina Srba.[8]
Srbi u Finskoj i na Islandu uredi
U ostalim zemljama Skandinavije živi manji broj Srba, od čega u Finskoj od 1.000 do 4.000, a na Islandu od 500 do 1.000. Na Islandu je 2011. godine počela sa radom škola srpskog jezika u Rejkjaviku.[9]
Poznate ličnosti uredi
- Vladimir Vukićević, norveški atletičar
- Kristina Vukićević, norveška atletičarka
- Birgita Kosović, danska spisateljica i novinarka
- Slavko Labović, srpsko-danski glumac
- Dejan Čukić, srpsko-danski glumac
- Danica Ćurčić, danska glumica
- Slađan Perić, danski fudbaler
- Bora Živković, danski fudbaler
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Počelo snimanje filma povodom 80 godina od stradanja srpskih logoraša (B92, 22. septembar 2021)
- ^ Norveški istoričar o filmu koji opisuje stradanje Srba: „Moramo ispričati celu priču” (B92, 3. oktobar 2021)
- ^ „DOKUMENTARNI FILM O STRADALIM SRBIMA U NORVEŠKOJ: "Logor smrti u Karašjoku" u Bioskopu "Balkan"”. Večernje novosti. 23. 8. 2022. Pristupljeno 24. 8. 2022.
- ^ Ćosin, J.; Stojković, J. (27. 8. 2022). „PAMTIMO PATNjE SRBA U LOGORIMA NORVEŠKE: Dirljivi utisci publike i reditelja Kjetila Palmkvista posle premijere njegovog dokumentarca u Nišu”. Večernje novosti. Pristupljeno 27. 8. 2022.
- ^ „Počinje snimanje filma o stradanju srpske dece u nacističkim logorima tokom Drugog svetskog rata”. B92. 25. 12. 2022. Pristupljeno 1. 1. 2023.
- ^ Stojković, J. (14. 5. 2023). „PATNjA 33 ANĐELA: Film o stradanju srpskih mališana u norveškim logorima”. Večernje novosti. Pristupljeno 17. 5. 2023.
- ^ Srbi u Bergenu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. april 2015) dijaspora.gov.rs
- ^ [1]
- ^ Škola srpskog jezika na Islandu rts.rs
Literatura uredi
- Puzović, Predrag (1996). „Eparhije Srpske pravoslavne crkve u rasejanju” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 40 (1-2): 87—96. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018.