Srednja Amerika
Srednja Amerika (engl. Middle America) je oblast koja obuhvata deo kontinenta Severna Amerika južno od reke Rio Grande, uključuje Meksiko, Centralnu Ameriku, Antile (velike i male) i Bahamska ostrva.[1]
| Srednja Amerika | |
|---|---|
.svg) Srednja Amerika | |
| Površina | 2.728.827 km2 |
| Teritorije | Države |
Prirodne odlike
uredi
Srednja Amerika je deo severnoameričkog kontinenta, ali ona zapravo predstavlja prelaz između Angloamerike i Južne Amerike, po čemu je i dobila ime. Grubo govoreći ona je deo Latinske Amerike koji se nalazi na severnoameričkom kontinentu. To je po prirodnim karakteristikama vrlo složen prostor na kome je španska kolonizacija ostavila najdublje tragove. Od velikih prirodnih celina mogu se izdvojiti Meksička visoravan na severozapadu, Američki zemljouz na jugoistoku i ostrvski svet na istoku (Antili i Bahamska ostrva). Antili se sastoje od Velikih Antila (Kuba, Haiti, Jamajka i Portoriko) i Malih Antila, niza malih ostrva u istočnom delu Karipskog mora (Barbados, Sveta Lucija i dr).[2]
Meksiko je po površini i broju stanovnika najveća država Srednje Amerike, a njegova severna granica oštri je međaš između dva različita sveta - Angloamerike i Latinske Amerike. Najveći deo Meksika je prostrana visoravan okružena visokim rubnim i izduženim planinama. To je najnaseljeniji deo države, s najvećim gradovima i klimatski najpovoljnijim uslovima za život i rad. Glavni grad Sijudad de Meksiko jedna je od najvećih urbanih anglomeracija u svetu i nalazi se na nadmorskoj visini od 2.300 m.[3]
Geologija
urediGeologija Srednje Amerike je aktivna, sa vulkanskim erupcijama i zemljotresima koji se dešavaju s vremena na vreme. 1931. i 1972. godine, zemljotresi su opustošili Managvu, glavni grad Nikaragve. Plodna zemljišta zbog vulkanske lave su omogućila da se održi velika gustina stanovništva u poljoprivredno produktivnim predelima na visokim nadmorskim visinama.
Klima
urediSrednja godišnja količina padavina kreće se u rasponu 3.000 - 6.000 mm. Budući da se nalazi na udaru pasata, karipska obala i istočne padine planina primaju dva puta više padavina od pacifičkih obala Centralne Amerike. Količinu padavina na pacifičkoj obali snižava hladna Kalifornijska morska struja. Krajem leta i tokom jeseni, Srednja Amerika je izložena razornom dejstvu tropskih ciklona - uragana.
Srednja Amerika je mesto gde se nalazi Panamski kanal kao i predloženi, ali nikada završeni Kanal Nikaragve.
Biodiverzitet
urediSrednja Amerika je deo Mezoameričkog biodiverzitetskog pojasa.[4] Pacifička migratorna ruta je glavni put kojim se kreću ptice u Amerikama, prostire se pravcem sever-jug i ide od Aljaske do Ognjene zemlje. Zbog levkastog oblika kopnene mase, ptice selice se mogu videti u veoma velikim koncentracijama u Srednjoj Americi, posebno u proleće i u jesen. Kao most između Severne i Južne Amerike, Srednja Amerika ima mnogo vrsta iz nearktičke i neotropske ekozone. Međutim, južne zemlje (Kosta Rika i Panama) imaju veći biodiverzitet nego severne (Gvatemala i Belize), dok države u centralnom delu regiona (Honduras, Nikaragva, El Salvador) imaju najmanji biodiverzitet.[4]
Biodiverzitet u Srednjoj Americi (broj različitih vrsta terestrijalnih kičmenjaka i vaskularnih biljaka)
| Država | Broj vrsta vodozemaca |
Broj vrsta ptica |
Broj vrsta sisara |
Broj vrsta gmizavaca |
Ukupan broj vrsta terestrijalnih kičmenjaka |
Broj vrsta vaskularnih biljaka |
Biodiverzitet |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Meksiko
|
? | ? | ? | ? | ? | ? | ? |
 Belize[5]
|
46 | 544 | 147 | 140 | 877 | 2894 | 3771 |
 Kostarika[6]
|
183 | 838 | 232 | 258 | 1511 | 12119 | 13630 |
 El Salvador[7]
|
30 | 434 | 137 | 106 | 707 | 2911 | 3618 |
 Gvatemala[8]
|
133 | 684 | 193 | 236 | 1246 | 8681 | 9927 |
 Honduras[9]
|
101 | 699 | 201 | 213 | 1214 | 5680 | 6894 |
 Nikaragva[10]
|
61 | 632 | 181 | 178 | 1052 | 7590 | 8642 |
 Panama[11]
|
182 | 904 | 241 | 242 | 1569 | 9915 | 11484 |
Stanovništvo
urediZemlje Američkog zemljouza u celini su gušće naseljene od Meksika, ali ređe od Antilske Amerike. Među pojedinim zemljama ima velikih razlika, od retko naseljenog Beliza (12 stanovnika po km²) do prenaseljenog Salvadora (320 stanovnika po km²). Američki zemljouz ili Centralna Amerika nastavlja se na Meksiko i pruža se do Panamskog kanala koji razdvaja Severnu od Južne Amerike. Sastoji se od sedam država koje su, osim Paname i Beliza, nezavisnost izborile vrlo rano - u prvoj polovini 19. veka. Međutim, zbog čestih unutrašnjih sukoba, državnih udara i spoljašnjeg nekolonijalnog uticaja, to područje je sve do danas ostalo politički vrlo nemirno.
Ostrvski deo Srednje Amerike je najmanji ali najgušće naseljen u regiji. Po veličini i broju stanovnika ističu se Kuba, ostrvo Haiti (države Haiti i Dominikanska Republika), Jamajka i Portoriko. Povoljna klima, bujno tropsko zelenilo, čista topla mora i prekrasne plaže, mnogim ostrvima obezbedili su epitet rajska, naročito Bahamima. Neke manje ostrvske grupe Malih Antila tek odnedavno su samostalne državice, ali je većina ostala u tesnim ekonomskim i političkim vezama s bivšim kolonijalnim gospodarima.
Postojala je savezna država Centralna Amerika u ranom 19. veku, koja se sastojala od sadašnjih nezavisnih država Gvatemale, Hondurasa, El Salvadora, Nikaragve i Kostarike (i dela moderne meksičke države Čijapas). Poznata je i kao Ujedinjene Provincije Centralne Amerike ili Sjedinjene Države Centralne Amerike.
Stanovništvo Srednje Amerike vrlo je složeno zbog dugotrajnog zajedničkog života i mešanja starosedelaca Indijanaca s evropskim doseljenicima i dovedenim crncima i njihovim potomcima. U kopnenom delu preovlađuju mestici (mešanci Indijanaca i belaca), a na ostrvskom delu crnci i mulati, belci su u većini jedino u Kostarici i na ostrvima Kubi i Portoriku.[3]
Reference
uredi- ^ „Amerika, Srednja”. Proleksis enciklopedija.
- ^ "Central America". Merriam-Webster's collegiate dictionary. Merriam-Webster.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
- ^ a b Denis Šehić, Atlas Amerike, Australije i Okeanije. Politika, 1. izd, Beograd, 2007. god. ISBN 978-86-86809-01-8.
- ^ a b Biodiversity in Central America
- ^ Butler, RA (2006). „Belize forest information and data”. Tropical rainforests: deforestation rates tables and charts. Menlo Park, California: Mongabay.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
- ^ Butler, RA (2006). „Costa Rica forest information and data”. Tropical rainforests: deforestation rates tables and charts. Menlo Park, California: Mongabay.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
- ^ Butler, RA (2006). „El Salvador forest information and data”. Tropical rainforests: deforestation rates tables and charts. Menlo Park, California: Mongabay.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
- ^ Butler, RA (2006). „Guatemala forest information and data”. Tropical rainforests: deforestation rates tables and charts. Menlo Park, California: Mongabay.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
- ^ Butler, RA (2006). „Honduras forest information and data”. Tropical rainforests: deforestation rates tables and charts. Menlo Park, California: Mongabay.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
- ^ Butler, RA (2006). „Nicaragua forest information and data”. Tropical rainforests: deforestation rates tables and charts. Menlo Park, California: Mongabay.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
- ^ Butler, RA (2006). „Panama forest information and data”. Tropical rainforests: deforestation rates tables and charts. Menlo Park, California: Mongabay.com. Pristupljeno 1. 1. 2015.
Vidi još
urediSpoljašnje veze
uredi- Srednja Amerika Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. april 2020)
