Википедија

Srednja škola

институција у којој се обезбеђује средње образовање

Srednja škola je trogodišnja ili četvorogodišnja škola u koju učenik polazi nakon završene osnovne škole.

Matematička gimnazija u Beogradu

Srednje škole se dele na gimnazije[1], strukovne ili stručne škole[2] i umetničke škole[3]. Gimnazije mogu biti opšte, jezičke, klasične, prirodno-matematičke i prirodone; a obrazovanje u njima traje četiri godine. Strukovne škole se dele na četvorogodišnje (tehničke, zdravstvene, privredne, poljoprivredne i dr.) i trogodišnje škole (industrijske, zanatske i dr.). Umetničke škole obrazuju učenike u području muzike, plesa, likovne umetnosti i dizajna i školovanje u njima traje četiri godine. Osim ovih, postoje i srednje škole MUP-a, vojne škole i verske škole.

Nakon četvorogodišnje srednje škole učenik može nastaviti obrazovanje na univerzitetu.

Istorija uredi

Neki vid obrazovanja za adolescente postao je neophodan u svim društvima koja su imala pismo i koja su se bavila trgovinom. U zapadnoj Evropi, formalno srednje obrazovanje može se pratiti do atinskih obrazovnih reformi iz 320. godine pre nove ere. Iako je njihova civilizacija bila nadvladana i oni bili porobljeni, helenistički atinski učitelji su bili cenjeni u rimskom sistemu. Rimske i helenističke škole retorike predavale su sedam slobodnih umetnosti i nauka – gramatiku, retoriku, logiku, aritmetiku, geometriju, muziku i astronomiju – koje su smatrane pripremom za studije na tercijarnom nivou teologije, prava i medicine. Dečaci bi bili pripremljeni da uđu u ove škole od strane privatnih učitelja kod kuće. Devojke bi školovanje imale samo kod kuće.[4]

Renesansa i reformacija uredi

Dok je u kontinentalnoj Evropi renesansa prethodila reformaciji, lokalni uslovi u Engleskoj uslovili su da je reformacija prva došla. Reformacija je, između ostalog, bila o tome da se dozvoli laicima da tumače Bibliju na svoj način bez intervencije sveštenika, i po mogućnosti na narodnom jeziku. Ovo je stimulisalo osnivanje besplatnih gimnazija – koje su nastojale da imaju manje ograničen nastavni plan i program. Kolonizacija je zahtevala navigaciju, merenje, jezike i administrativne veštine. Laici su želeli da ovo bude predavano njihovim sinovima. Nakon što je Gutenberg 1455[5] razvio štampanje pokretnim metalnim slovima i Tindejl je preveo Bibliju na engleski (1525),[6] latinski je postao veština rezervisana za katoličku crkvu i sinove konzervativnog plemstva. Počele su da se osnivaju škole za sinove trgovaca u Evropi i kolonijama - na primer Bostonska latinska gimnazija (1635).

Komenski (1592–1670),[7] moravski protestant je predložio novi model obrazovanja – gde su se ideje razvijale od poznatog ka teorijskom, a ne kroz ponavljanje, gde su jezici predavani na narodnom jeziku i podržavali univerzalno obrazovanje. U svojoj Didactica Magna (Velika didaktika),[8] on je izložio sistem škola koji je blizak pandan mnogim zapadnim školskim sistemima: obdanište, osnovna škola, srednja škola, koledž za šest razreda, univerzitet.[9] Lokovo delo Neke misli o obrazovanju (1693) naglašavaju važnost šireg intelektualnog treninga, moralnog razvoja i fizičkog očvršćavanja.

Gimnazije tog perioda mogu se kategorizovati u tri grupe: devet vodećih škola, od kojih sedam internata koje su održavale tradicionalni nastavni plan i program klasika, i uglavnom su služile 'aristokratiji i skverarhiji'; većina starih zadužbinarskih gimnazija koje su služile širokoj društvenoj bazi u svojim neposrednim mestima koje su se takođe pridržavale starog nastavnog plana i programa; gimnazije koje su se nalazile u većim gradovima, koje su služile porodicama trgovaca koji su prihvatili promene.[4]

Industrijalizacija uredi

Tokom 18. veka društvena baza srednjih škola se proširila i njihov nastavni plan i program se razvio, posebno u matematici i prirodnim naukama. Ali ovo nije bilo univerzalno obrazovanje i bilo je samoodabirno bogatstvom.[4] Industrijska revolucija je to promenila. Industrija je zahtevala obrazovanu radnu snagu gde su svi radnici morali da imaju završeno osnovno obrazovanje. U Francuskoj je Luj XIV preuzeo kontrolu nad obrazovanjem od jezuita, Kondorse je osnovao koledž za opšte niže srednje obrazovanje širom zemlje, zatim je Napoleon uspostavio regulisan sistem liceja.[10] U Engleskoj, Zakon o fabrikama Roberta Pila iz 1802. zahtevao je od poslodavca da obezbedi instrukcije čitanja, pisanja i aritmetike tokom najmanje prve četiri godine od sedam godina šegrtovanja. Država je prihvatila odgovornost za osnovno obrazovanje siromašnih. Obezbeđenje školskih mesta ostalo je neadekvatno, te je Naredbom Saveta od 10. aprila 1839. godine formiran Komitet Tajnog saveta za obrazovanje.[11]

Pravo na srednje obrazovanje uredi

Ujedinjene nacije su bile jake u svojoj posvećenosti obrazovanju za sve, ali su zapale u lingvističke poteškoće u definisanju tog prava.

Malala Jusafzaj, dobitnica Nobelove nagrade za mir je u intervjuu 2017. izjavila da:

„Moj cilj je da se pobrinem da svako dete, devojčica i dečak, dobiju priliku da idu u školu.” „To je njihovo osnovno ljudsko pravo, tako da ću raditi na tome i nikada neću stati dok ne vidim poslednje dete da ide u školu."[12]

Organizacija Čuvar ljudskih prava je 2017. godine usvojila politiku pozivajući države da preduzmu hitne mere kako bi osigurale da srednje obrazovanje bude dostupno svima besplatno i da je obavezno do završetka niže srednje škole. Ovo je bio poziv da srednje obrazovanje bude uključeno kao deo minimalnog jezgra prava na obrazovanje i da se posmatra kao neposredna obaveza.[13]

Budući pravci srednjeg obrazovanja uredi

UNESCO veruje da, kako bi se mladi ljudi pripremili za život i rad u svetu koji se brzo menja, sistemi srednjeg obrazovanja moraju biti preorijentisani kako bi im pružili širok repertoar životnih veština. Ove veštine treba da obuhvataju ključne generičke kompetencije, praktične sposobnosti koje nisu specifične za zanimanje, ICT, sposobnost samostalnog učenja, rada u timu, preduzetništva i građanske odgovornosti.[14]

Promovisanje vladavine prava uredi

Adolescencija je povezana sa periodom značajnog rasta kada su identitet, pripadnost i socijalizacija, posebno među vršnjačkim grupama, veoma važni. Srednje škole igraju važnu ulogu u socijalizaciji, razvoju i formiranju ideja i pristupa mladih pravdi, demokratiji i ljudskim pravima.[15]

Obrazovanje za planiranje karijere i života uredi

Aktivnosti obrazovanja za planiranje karijere i života (CLPE), kao i obrazovanje za razvoj karijere odvijaju se u srednjim školama u Hongkongu. Prelazak učenika sa studija na posao je važan u Hongkongu i stoga je omogućeno obrazovanje o karijeri u višim srednjim školama u ovoj zemlji. Međutim, u njihovim srednjim školama se još uvek ne vrši praćenje poslova.[16]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Srednje škole – Gimnazije www.vodiczaosnovce.nsz.gov.rs
  2. ^ Srednje škole – Strukovne ili stručne škole www.vodiczaosnovce.nsz.gov.rs
  3. ^ Srednje škole – Umetničke škole www.vodiczaosnovce.nsz.gov.rs
  4. ^ a b v Gillard 2017.
  5. ^ Man, John (2002). Gutenberg: How One Man Remade the World with Words . New York: John Wiley and Sons, Inc. ISBN 0-471-21823-5. 
  6. ^ Partridge, AC (1973), English Biblical Translation, London: Andrè Deutsch, str. 38—39, 52—52 .
  7. ^ Daniel Murphy, Comenius: A Critical Reassessment of his Life and Works (1995), p. 8 and p. 43.
  8. ^ Comenius. „Didactica Magna”. Arhivirano iz originala 10. 10. 2014. g. Pristupljeno 13. 3. 2017. 
  9. ^   Gilman, D. C.; Thurston, H. T.; Colby, F. M., ur. (1905). „Comenius, Johann Amos”. New International Encyclopedia (I izd.). New York: Dodd, Mead. 
  10. ^ Markham, David J. „The Revolution, Napoleon, and Education”. www.napoleon-series.org. Pristupljeno 16. 3. 2017. 
  11. ^ Gillard 2017, Section 2.
  12. ^ Association, Press (11. 3. 2017). „Malala Yousafzai receives offer to study at UK university”. The Guardian. Pristupljeno 11. 3. 2017. 
  13. ^ Sheppard, Bede (30. 5. 2022). „It's Time to Expand the Right to Education”. Nordic Journal of Human Rights. 40: 96—117. doi:10.1080/18918131.2022.2071401. 
  14. ^ ED-2005/WS/37 2005.
  15. ^ UNESCO (2019). Empowering students for just societies: a handbook for secondary school teachers. UNESCO. ISBN 978-92-3-100340-0. 
  16. ^ Lee, John Chi-Kin (2017). „Curriculum reform and supporting structures at schools: challenges for life skills planning for secondary school students in China (with particular reference to Hong Kong)”. Educational Research for Policy and Practice. 16: 61—75. S2CID 151763255. doi:10.1007/s10671-016-9202-y. 

Literatura uredi

  •   This article incorporates text from a free content work. Licensed under CC BY-SA 3.0 IGO Empowering students for just societies: a handbook for secondary school teachers, UNESCO, UNESCO. UNESCO. To learn how to add open license text to Wikipedia articles, please see this how-to page. For information on reusing text from Wikipedia, please see the terms of use.
  • „International Standard Classification of Education I S C E D 1997”. www.unesco.org. 11. 4. 2013. 
  • Statistics, UNESCO Institute for (2012). International standard classification of education : ISCED 2012. Montreal, Quebec: UNESCO Institute for Statistics. ISBN 978-92-9189-123-8. Arhivirano iz originala (PDF) 6. 1. 2019. g. Pristupljeno 11. 3. 2017. 
  • „OPERATIONAL DEFINITION OF BASIC EDUCATION” (PDF). UNESCO. UNESCO. 2007. Arhivirano iz originala (PDF) 15. 2. 2017. g. Pristupljeno 13. 3. 2017. 
  • „Secondary Education Reform- Towards a convergence of Knowledge Acquisition and Skills Development” (PDF). ED-2005/WS/37: UNESCO. 2005. Pristupljeno 17. 3. 2017. 
  • Gillard, Derek. „The History of Education in England – History”. www.educationengland.org.uk. Pristupljeno 11. 3. 2017. 
  • Iwamoto, Wataru (2005). „Towards a Convergence of Knowledge Acquisition and Skills Development” (PDF). uis.unesco.org. UNESCO. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 5. 2017. g. Pristupljeno 11. 3. 2017. 
  • Leach; Gillard, Derek (1915). Cox, Charles, ur. Leach – The Schools of Medieval England (1915) – full text (Antiquary's Books series izd.). London: Methuen. Pristupljeno 13. 3. 2017. 
  • Benavot, Aaron, and Julia Resnik. "Lessons from the past: A comparative socio-historical analysis of primary and secondary education". in Joel Colton et al. eds. Educating all children: A global agenda (2006): 123–229. online
  • Connell, W. F. ed. A History of Education in the Twentieth Century World (1981), 478pp; global coverage
  • Cubberley, Ellwood Patterson. The History of Education: Educational Practice and Progress Considered as a Phase of the Development and Spread of Western Civilization (1920) [The history of education : educational practice and progress considered as a phase of the development and spread of western civilization online]
  • Foght, H.W. ed. Comparative education (1918), compares United States, England, Germany, France, Canada, and Denmark online
  • Rebecca Marlow-Ferguson, Rebecca, ed. World Education Encyclopedia: a survey of educational systems worldwide (Gage, 4 vol 2002)
  • Palmer, Joy A. et al. eds. Fifty Major Thinkers on Education: From Confucius to Dewey (2001)
  • Palmer, Joy A. ed. Fifty Modern Thinkers on Education: From Piaget to the Present Day (2001)
  • Peterson, Penelope et al. eds. International Encyclopedia of Education (3rd ed. 8 vol 2010) comprehensive coverage for every nation
  • Watson Foster, ed. The Encyclopaedia and Dictionary of Education (London: 1921, 4 vol) online free; global coverage
  • Dharampal. (1983). The beautiful tree: Indigenous Indian education in the eighteenth century. New Delhi: Biblia Impex.
  • Elman, Benjamin A., and Alexander Woodside. Education and Society in Late Imperial China, 1600–1900 (U of California Press, 1994)
  • Ghosh, Suresh Chandra. The history of education in modern India, 1757-1998 (Orient Longman, 2000)
  • Lee, Thomas H. C. Education in traditional China: a history (2000)
  • Jayapalan N. History Of Education In India (2005) excerpt and text search
  • Price, Ronald Francis. Education in modern China (Routledge, 2014)
  • Sharma, Ram Nath. History of education in India (1996) excerpt and text search
  • Swarup, Ram (1971). The Hindu view of education. New Delhi. Aditya Prakashan.
  • Anderson, Robert David. European Universities from the Enlightenment to 1914. (Oxford University Press, 2004)
  • Begley, Ronald B. and Joseph W. Koterski. Medieval Education (2005)
  • Bowen, James. A History of Western Education: Vol 3: The Modern West, Europe and the New World. (2003). vol 2 online; also vol 3 online
  • Boyd, William, and Edmund J. King. The History of Western Education. (11th ed, 1975) online
  • Butts, R. Freeman. A Cultural History of Western Education: Its Social and Intellectual Foundations (2nd ed. 1955)
  • Cook, T. G. The History of Education in Europe (1974)
  • Cubberley, Ellwood. The history of education (1920) online Strong on European developments
  • Graff, Harvey J. The Legacies of Literacy: Continuities and Contradictions in Western Culture and Society (1987) from Middle Ages to present
  • Hoyer, Timo. Sozialgeschichte der Erziehung. Von der Antike bis in die Moderne. [Social History of Education. From Ancient to Modern Age] (Wissenschaftliche Buchgesellschaft Darmstadt, 2015)
  • Lawson, John, and Harold Silver. A social history of education in England (Routledge, 2013)
  • McCulloch, Gary. The Struggle for the History of Education (2011), Focus on Britain excerpt; Chapter 1 covers historiography.
  • McCulloch, Gary. Historical Research in Educational Settings (2000); Textbook on how to write British educational history. excerpt; Good bibliography
  • Ringer, Fritz. Education and Society in Modern Europe (1979); focus on Germany and France with comparisons to US and Britain
  • Soysal, Yasemin Nuhoglu; Strang, David (1989). „Construction of the First Mass Education Systems in Nineteenth-Century Europe”. Sociology of Education. 62 (4): 277—88. JSTOR 2112831. doi:10.2307/2112831. 
  • Sturt, Mary. The education of the people: A history of primary education in England and Wales in the nineteenth century (Routledge, 2013)
  • Toloudis, Nicholas. Teaching Marianne and Uncle Sam: Public Education, State Centralization, and Teacher Unionism in France and the United States (Temple University Press, 2012) 213, pp. *Sorin-Avram, Virtop (2015). „Romanian Contemporary Approaches to the Continuous Training of History and Geography Teachers”. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 197: 1774—81. doi:10.1016/j.sbspro.2015.07.235  . 
  • Tröhler, Daniel. Curriculum history or the educational construction of Europe in the long nineteenth century. European Educational Research Journal 15(3):279-297. https://www.researchgate.net/publication/317002808_Curriculum_history_or_the_educational_construction_of_Europe_in_the_long_nineteenth_century
  • Wardle, David. English popular education 1780–1970 (Cambridge UP, 1970)
  • Whitehead, Barbara J., ed. Women's education in early modern Europe: a history, 1500–1800 (1999); specialized topics
  • Cremin, Lawrence A. American Education: The Colonial Experience, 1607–1783 (1970); American Education: The National Experience, 1783–1876. (1980); American Education: The Metropolitan Experience, 1876–1980 (1990); standard 3 vol detailed scholarly history
  • Goldstein, Dana. The Teacher Wars: A History of America's Most Embattled Profession (2014)
  • Herbst, Juergen. The once and future school: Three hundred and fifty years of American secondary education (1996).
  • Parkerson Donald H., and Jo Ann Parkerson. Transitions in American education: a social history of teaching (2001) online
  • Reese, William J. America's Public Schools: From the Common School to No Child Left Behind (Johns Hopkins U. Press, 2005)
  • Thelin, John R. A History of American Higher Education (2011) online
  • Fuchs, Eckhardt et al. The Transnational in the History of Education: Concepts and Perspectives (Palgrave Macmillan, 2019). excerpt
  • Gaither, Milton, "The Revisionists Revived: The Libertarian Historiography of Education", History of Education Quarterly 52 (Nov. 2012), 488–505.
  • Goodman, Joyce, and Ian Grosvenor. "Educational research—history of education a curious case?" Oxford Review of Education 35:5, pp. 601–616.
  • Herbst, Jurgen. "The history of education: state of the art at the turn of the century in Europe and North America". Paedagogica Historica 35.3 (1999): 737–747.
  • King, Kelley. "How Educational Historians Establish Relevance", American Educational History Journal (2014) 41#1/2, pp. 1–19.

Spoljašnje veze uredi

 
Srednja škola na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Средња_школа&oldid=27555990”