Srpsko-mađarska republika Baranja-Baja
Srpsko-mađarska republika Baranja-Baja ili Baranjsko-Bajska Republika (mađ. Baranya-Bajai Szerb-Magyar Köztársaság) je bila kratkotrajna država proglašena u Pečuju 14. avgusta 1921. Njenu teritoriju su činili severni delovi geografskih regija Baranje i Bačke.
| Srpsko-mađarska republika Baranja-Baja Baranya-Bajai Szerb-Magyar Köztársaság | |||
|---|---|---|---|
 Mapa republike | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | Srednja Evropa | ||
| Prestonica | Pečuj | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | srpski, mađarski | ||
| Religija | katolicizam, pravoslavlje, protestantizam | ||
| Politika | |||
| Oblik države | Republika | ||
| — Predsednik | Petar Dobrović | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | Savremeno doba | ||
| — Osnivanje | 1921. | ||
| — Ukidanje | 1921. | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
| ||
Istorija uredi
Posle vojnog poraza Austrougarske u oktobru 1918, teritorija Baranje i Bačke je bila pod kontrolom vojske Kraljevine Srbije i pod administrativnom upravom vojvođanskih Srba, koji su 25. novembra 1918. proglasili prisajedinjenje ovih područja Kraljevini Srbiji i formirali autonomni region pod nazivom Banat, Bačka i Baranja. 1. decembra 1918. ovaj region (kao deo Kraljevine Srbije) ulazi u sastav Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.
Posle poraza Mađarske Sovjetske Republike na čelu sa Belom Kunom u leto 1919. mnogi komunistički disidenti iz Budimpešte, bežeći od „belog terora“ admirala Mikloša Hortija, emigrirali su u Baranju, gde im je gradonačelnik Pečuja, Bela Linder, pružio utočište.
Mirovna konferencija u Parizu dodelila je severne delove Baranje i Bačke Hortijevoj Mađarskoj. Ova odluka izazvala je generalni štrajk i masovne demonstracije u Pečuju, a protesti su kulminirali velikom narodnom skupštinom 14. avgusta 1921, na kojoj je pred 30.000 ljudi slikar Petar Dobrović predložio osnivanje nezavisne republike koju bi činili delovi Baranje i severni delovi Bačke oko Baje. Njegov predlog je prihvaćen, a Petar Dobrović je postao predsednik Izvršnog komiteta nove republike.
Vlasti nove republike nisu, međutim, uspele da dobiju međunarodno priznanje svoje nezavisnosti, pa su posle povlačenja vojske Kraljevine SHS, koja je štitila republiku, Hortijeve snage ušle u Pečuj i okončale Srpsko-mađarsku republiku.
Teritorija kratkotrajne republike (14-21. avgust 1921) je još 1920. godine po Trijanonskom sporazumu dodeljena Hortijevoj Mađarskoj, a južni delovi Bačke i Baranje Kraljevstvu SHS. Međutim, vojna i civilna uprava Kraljevstva SHS nije se povukla iz severne Baranje i Bačke sve do kraja avgusta 1921, kada su se u žurbi i neredu povukle pred nastupajućom mađarskom vojskom. Danas su ovi severni delovi Baranje i Bačke u sastavu Mađarske.
Stanovništvo uredi
Većinu stanovništva republike činili su Mađari, a u njoj je bilo i Srba, Hrvata, Šokaca, Bunjevaca, Nemaca, Jevreja, i drugih.[1][2]
Predsednik uredi
Predsednik Izvršnog komiteta (14—21. avgust 1921), odnosno Predsednik Republike bio je Srbin Petar Dobrović (1890—1942).
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Homepage - www.talmamedia.com Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. mart 2008), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Homepage - www.talmamedia.com Arhivirano 2012-12-16 na sajtu Archive.today, Pristupljeno 25. 4. 2013.
Literatura uredi
- Mitrović, Andrej (1975). Razgraničenje Jugoslavije sa Mađarskom i Rumunijom 1919-1920: Prilog proučavanju jugoslovenske politike na Konferenciji mira u Parizu. Novi Sad: Institut za izučavanje istorije Vojvodine.
- Horvat, Aleksandar (2013). Baranja 1918-1922. Novi Sad: Malo istorijsko društvo.
