Srpsko kulturno društvo Prosvjeta
Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“ (skraćeno: SKD „Prosvjeta") je centralna kulturna, prosvetna i naučna ustanova Srba u Hrvatskoj, s ciljem očuvanja i razvijanja nacionalnog identiteta.
| Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“ | |
|---|---|
 | |
| Datum osnivanja | 18. novembar 1944. |
| Sedište |  Zagreb, Hrvatska |
| Područje delovanja | centralna kulturna, prosvetna i naučna ustanova Srba u Hrvatskoj |
| Predsednik | Čedomir Višnjić |
| Generalni sekretar | Srđan Tatić |
| Veb-sajt | www.skdprosvjeta.com |
U svojoj delatnosti Prosvjeta se rukovodi principima multikulturalnosti i interkulturalnosti, te vlastite kulturne samosvesti. U skladu sa svojim razumevanjem nacionalnog identiteta Srba u Republici Hrvatskoj, Prosvjeta afirmiše njegove vrednosti na dvojak način: kao deo hrvatske kulture i kao deo kulture srpskog naroda u celini.[1]
Delovanje uredi
Prosvjeta je kao kulturna ustanova Srba u Hrvatskoj osnovana 18. novembra 1944. godine na oslobođenoj teritoriji u Glini na Baniji. Radila je do 1971. godine kada je zabranjena, a formalno je ugašena 1980. godine. Pokušaji obnove aktivnosti Prosvjete počeli su 1990. godine da bi dve godine kasnije, 1992. godine Društvo ponovo počelo sa radom.[2]
Prosvjeta danas ima 50 pododbora širom Hrvatske s preko 2,200 članova, koji razvijaju izdavačku, informativnu, obrazovnu, bibliotekarsku, muzejsko-arhivsku, naučno-istraživačku delatnost i kulturno-umetnički amaterizam. Pododbori posebno doprinose razvoju popularne kulture i folklora, bilo vlastitim folklornim društvima bilo saradnjom sa drugim samostalnim folklornim društvima. Krajem godine tradicionalno organizuje "Dane srpske kulture u Hrvatskoj", koji osim folklora i sporta prezentiraju i dramska dela; tokom cele godine organizuje regionalne smotre srpskog kulturnog stvaralaštva.[1]
Izdavačka delatnost sa nekoliko biblioteka i „Ljetopis“ predstavljaju možda najzapaženiji deo Prosvjetine delatnosti - dosad je objavljeno preko 80 knjižnih naslova[3], od književnosti, preko publicistike, do naučnih dela, mahom Srba iz Hrvatske. Izdavačka delatnost Prosvjete organizovana je primarno tematski, ona se bavi prošlošću i sadašnjošću Srba u Hrvatskoj i svim onim što je njihov položaj definisalo u istorijskom kontekstu. Osim knjiga Prosvjeta izdaje i kulturni dvomjesečnik istog naziva, godišnjak „Ljetopis“ te narodni Kalendar.[4]
Pri Prosvjeti deluje i Centar za obrazovanje[5], koji brine o pripremi i organizaciji različitih oblika dopunske nastave za Srbe u Hrvatskoj. Uz dopunsku nastavu i organizovanje nastavnika, zapažena aktivnost Centra je i priprema publikacija i udžbenika potrebnih za dopunsku nastavu za matičnu grupu predmeta.
Svojevremeno je unutar Prosvjete delovao i Centar za kulturu i istoriju Srba u Hrvatskoj, sa ambicijom da preraste u institut, ali zbog organizacionih teškoća njegov je rad zamro.[4]
Predsednici Prosvjete uredi
- Velimir Sekulić (1993 — 1996)
- Slobodan Uzelac (1996 — 2002)
- Čedomir Višnjić (2002 — 2016)
- Siniša Ljubojević (2016 — 2017)
- Mile Radović (2017 do danas)
Pododbori Društva uredi
U nedavnoj prošlosti ovo Društvo je naraslo na više od 300 pododbora po čitavoj Hrvatskoj. Današnji nihov broj i raspored uglavnom je posledica ratnih i političkih zbivanja iz zadnje decenije prošlog veka.[6]
Pododbori Prosvjete su: Zagreb, Rijeka, Vrbovsko, Srpske Moravice, Donje Dubrave, Daruvar, Zapadna Slavonija (Pakrac), Bujština (Umag), Karlovac, Osijek, Vukovar, Beli Manastir, Split, Knin, Dalj, Okučani - Rajić, Negoslavci, Jagodnjak, Darda, Markušica, Trpinja, Mirkovci, Borovo, Korenica, Moslavina Garešnica, Donji Lapac, Krnjak, Pačetin (kraj Bršadina), Bršadin, Vera (kraj Trpinje), Petrinja, Mali Gradac, Bijelo Brdo, Vrginmost, Gaboš, Kistanje, Ostrovo, Biskupija, Vojnić, Dvor, Kneževi Vinogradi, Udbina, Gomirje, Glina, Bobota, Ogulin, Virovitica, Sisak, Viškovo i Bjelovar.
Centralna biblioteka Prosvjete uredi
Biblioteka Prosvjete formirana je 1996. godine u Zagrebu od kada vrši funkciju Centralne biblioteke Srba u Hrvatskoj. Zadatak joj je da pribavlja, obrađuje i distribuira srpskom bibliotečne građu te da o njoj obaveštava javnost. Trenutan fond Biblioteke iznosi 17.000 svezaka.[7]
U Biblioteci gostuju najistaknutiji srpski stvaraoci i kulturni radnici, održavaju se predavanja, predstavljaju nova izdanja i obilježavaju važne godišnjice. Biblioteka je sastavni deo sistema javnih biblioteka u Hrvatskoj, uspešno sarađuje sa hrvatskim bibliotekama, a ima podsticajnu saradnju sa Narodnom bibliotekom Srbije u Beogradu i Bibliotekom Matice srpske u Novom Sadu.
Prosvjetina nagrada za kulturu uredi
Društvo svake godine dodeljuje nagradu "Sava Mrkalj" za naročit doprinos kulturi Srba u Hrvatskoj. Dobitnici Nagrade su:[8]
- 2006 — Borivoj „Bordo“ Dovniković, karikaturist i animator
- 2007 — Dara Sekulić, književnik
- 2008 — Simo Mraović, književnik (posthumno)
- 2009 — Dušan Ivanić, profesor srpske književnosti
- 2010 — Đorđe Nešić, pesnik
- 2011 — Drago Kekanović, književnik
- 2012 — Miloš Kordić, pesnik
- 2013 — Miloš Popović, slikar
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b SKD "PROSVJETA" Zagreb Pododbor Petrinja - SKD Prosvjeta Pododbor Petrinja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. januar 2012), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Skd Prosvjeta Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. novembar 2011), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Spisak književnih naslova na Službenoj internet stranici Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. april 2012), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ a b Srbi u Hrvatskoj 2007, Srpsko narodno vijeće, Zagreb 2007
- ^ Skd Prosvjeta Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. maj 2011), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Spisak Prosvjetinih pododbora Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. maj 2011), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Skd Prosvjeta Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. maj 2011), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ “Prosvjetina” nagrada za kulturu “Sava Mrkalj”, Novosti, 7. januar 2012
