Stanica Vostok
Stanica Vostok je ruska (bivša sovjetska) istraživačka stanica na Antarktiku. Stanica se nalazi na na istočnom delu Antarktičke ledene ploče, unutar Australijske antarktičke teritorije (iako potpisnica Sistema antarktičke povelje, Australija ne upražnjava suverenite nad teritorijom).
U stanici Vostok je izmerena najniža temperatura na Zemlji od −89,2 °C, a ispod stanice je otkriveno jezero Vostok, najveće poznato subglacijalno jezero na svetu.
Istorija uredi
Istraživačku stanicu Vostok je podigla Druga sovjetska antarktička ekspedicija 16. decembra 1957. godine, tokom Međunarodne geofizičke godine i radila je sve do 1994. godine, kada je privremeno zatvorena. Danas stanicu zajedno koriste ruski, američki i francuski naučnici.
Na ovom mestu je 21. jula 1983. godine izmerena najniža zabeležena temperatura na Zemlji od −89,2 °C. Ruski i britanski naučnici su 1996. godine ispod stanice Vostok otkrili jezero Vostok, najveće poznato subglacijalno jezero na svetu. Jezero Vostok leži oko 4.000 m ispod površine Antarktičke ledene ploče i zauzima površinu od 14.000 km².
Opis uredi
Stanica se nalazi oko 1.300 km od Južnog pola, na visini od 3.488 m, i uz američku stanicu Amundsen-Skot koja se nalazi na samom južnom polu spada u najizolovanije istraživačke stanice na Antarktiku. Njen položaj blizu južnog magnetnog pola je čini optimalnim mestom za posmatranje promena u Zemljinoj magnetosferi. Druge oblasti koje se proučavaju su aerometeorologija, aktinometrija, geofizika, medicina, klimatologija i druge. U stanici se tokom leta nalazi obično 25 naučnika i inženjera, dok se zimi taj broj spusti na 13.
Klima uredi
Najniža zabeležena temperatura od −89,2 °C je izmerena ovde 21. jula 1983. (kako temperatura opada sa visinom, skoro je izvesno da se niža temperatura mogla desiti na višim delovima ledene ploče. Godine 1997. je javljeno da je izmereno -91 °C, ali to nije potvrđeno[1]. Tokom dugih zima prosečna temperatura je oko −65 °C, a u kratkim letima oko −30 °C. Najviša izmerena temperatura u stanici Vostok nikad se nije podigla iznad -19 °C, što je izmereno 1992. godine, a tokom jula 1987. godine, temperatura se nije podigla iznad -72,2 °C.
Pored niske temperature, postoje drugi faktori koji čine Vostok jednim od najtežih mesta na Zemlji za život ljudi:
- Skoro potpuni nedostatak vlažnosti u vazduhu.
- Prosečna brzina vetra je 5 m/s (18 km/s), a ponekad se diže do 27 m/s (97 km/s).
- Nedostatak kiseonika zbog visine od 3.488 m. Kako se gustina kiseonika smanjuje kako se približava polovima, procenjenoje da je gustina kiseonika na Vostoku ekvivalentna gustini kiseonika na planinini visokoj preko 5.000 m na nižim geografskim širinama.
- Veća jonizacija vazduha.
- Parcijalni pritisak gasova je drugačiji od onog na koji je navikla većina ljudi.
- Polarna noć koja traje tri meseca godišnje.
Aklimatizacija na takve uslove može trajati od jedne nedelje do dva meseca i prate je glavobolje, bolovi u ušima, krvarenje iz nosa, iznenadan rast krvnog pritiska, nesanica, smanjeni apetit, povraćanje, bolovi u mišićima i zglobovima i gubitak težine.
Bušenje uzoraka leda uredi
Sovjetski Savez je tokom 1970-ih izbušio nekoliko uzoraka ledene kore na dubini od 500–952 m. Oni su iskorišćeni da se prouči odnos izotopa kiseonika u ledu, što je pokazalo da led od poslednjeg ledenog doba počinje na dubini od oko 400 m. Kasnije su izbušene još tri rupe: 1984. godine rupa 3G je stigla do dubine od 2.202 m, 1990. godine rupa 4G je stigla do dubine 2.546 m, 1993. godine rupa 5G je stigla do 2.755 m. Nakon kratkog zatvaranja stanice, bušenje se zatvorilo tokom zime 1995, a bušenje je 1996. obustavljeno na dubini od 3.623 m, zbog zahteva Naučnog komiteta za istraživanja Antarktika, koji je iskazao bojazan zbog potencijalnog zagađenja jezera Vostok. Ovo ledeno jezgro, izbušeno zajedno sa Francuzima, je dalo podatke o životnim uslovima iz prošlosti koja se protezala do pre 420.000 godina i pokrila 4 ledena doba. Dugo vremena ovo jezgro je bilo jedino koje je pokrivalo nekoliko ledenih doba, ali ju je 2004. nadmašilo jezgro EPICA, koje pokriva veći vremenski period.[2] Godine 2003. je odobren nastavak bušenja, ali je obustavljeno na procenjenoj udaljenosti od 130 m od jezera.
Iako je rupa kod Vostoka stigla do dubine od 3.623 m, korisne klimatske informacije se ne protežu ovoliko duboko. Samo dno ledene kore je led koji potiče od vode iz jezera Vostok i ne sadrži informacije o klimi.
Izvori uredi
- ^ (jezik: engleski) Coldest Temperature On Earth. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. septembar 2007) The Physics Factbook.
- ^ Deciphering Mysteries of Past Climate From Antarctic Ice Cores Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. jul 2009) Earth in Space, Vol. 8, No. 3, November 1995. pp. 9. © 1995 American Geophysical Union.
