Staro jezgro Zrenjanina
Staro jezgro Zrenjanina je prostorna kulturno-istorijska celina od velikog značaja koji obuhvata istorijski vredne središnje gradske delove u vidu niza ambijenata i zgrada u središnjem delu Zrenjanina.
| Staro gradsko jezgro Zrenjanina | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Zrenjanin |
| Opština | Zrenjanin |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | Nepokretno kulturno dobro - spomenik kulture od velikog značaja |
| Vreme nastanka | XVIII vek - XX vek |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin |
| www | |
Opšti opis uredi
.jpg)
Staro jezgro Zrenjanina nastajalo je spontano tokom 19. i 20. veka na prostoru najstarijeg dela grada. U tih dva veka zaokružena je istorijska celina sa graditeljskim nasleđem koje svojim stilskim obeležjima, konstruktivnim i dekorativnim elementima i detaljima, predstavlja likovne i prostorne vrednosti na kojima su ispoljene sve odlike arhitektonskih stilova od baroka do secesije.
Trg slobode, kao središnja zona jezgra, obuhvata zgrade koje odlikuje arhitektura istorijskih stilova, među kojima se izdvajaju: zgrade Muzeja i Treće gimnazije, gradska kuća, Rimokatolička crkva, Rimokatolički župni ured i Narodna biblioteka. Druga važna celina je Ulica kralja Aleksandra I Karađorđevića sa Gimnazijskom ulicom, glavna pešačka zona koja spaja tri značajna stara ambijenta, čija su oba fronta izgrađena uglavnom jednospratnim zgradama sa dekorativnim fasadama. Trg dr Zorana Đinđića predstavlja neku vrstu „kapije” za ambijent glavne ulice jezgra, odakle se pruža pogled na Županijsku palatu i iz koje se sagledava daleka vizura sledeće ambijentalne celine – Trga slobode. Poslednja urbana celina u sastavu jezgra je Ulica kralja Petra Prvog, sa reprezentativnim građevinama arhitektonsko-stilskih vrednosti i savremenim zgradama koji ne narušavaju valorizovano nasleđe.[1]
Obuhvat prostorne kulturno-istorijske celine uredi
Staro jezgro Zrenjanina obuhvata[2]:
- Trg slobode - 7 zgrada,
- Subotićeva ulica - 1 zgrada,
- Ulica kralja Aleksandra I Karađorđevića - 25 zgrada,
- Ulica Svetozara Markovića - 1 zgrada,
- Gimnazijska ulica - 5 zgrada,
- Trg dr Zorana Đinđića - 2 zgrade,
- Ulica dr Slavka Županskog - 3 zgrade,
- Ulica kralja Petra Prvog - 3 zgrade,
Trg slobode uredi
- Trg slobode 2 - Gradska narodna biblioteka „Žarko Zrenjanin”
- Trg slobode 4 - Rimokatolička crkvena opština (plebanija)
- Trg slobode 5 - Zgrada Grand hotela „Vojvodina”
- Trg slobode - Katedrala Sv. Ivana Nepomuka
- Trg slobode 7 - Zgrada Narodnog pozorišta „Toša Jovanović”
- Trg slobode 8 - Biskupski ordinarijat
- Trg slobode 10 - Županijska palata (Gradska kuća)
Subotićeva ulica uredi
- Subotićeva 1 - Finansijska palata, danas Narodni muzej Zrenjanin
Ulica kralja Aleksandra I Karađorđevića uredi
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 1 - Bukovčeva palata (Pupinova 2)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 4 - Zgrada Srpske pravoslavne crkvene opštine (Gimnazijska 1)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 6 - Zgrada Vilmoša Grinbauma (Gimnazijska 3)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 8 - Zgrada Vladislava Cikajla
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 10 - Zgrada Prve hrvatske štedionice (Gimnazijska 7)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 17 - Zgrada Štagelšmit
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 18 - Palata Daun (Gimnazijska 15)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 20 - Palata Mencer
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 21 - Robna kuća nameštaja „Bence i sin”
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 22 - Zgrada Lipota Goldšmita
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 23 - Zgrada Gaje Adamovića
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 26 - Zgrada Filkovića (srušena 2015. godine)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 27 - Zgrada Gustava Frombaha
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 29 - Zgrada Samuela Frajnda
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 30 - Zgrada Karla Helmbolda („Šeherezada”)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 31 - Zgrada Vilmoša Hercfelda (Svetosavska 11)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 33-35 - Zgrada ekspoziture Državne hipotekarne banke
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 34 - Palata Panji (Svetozara Markovića 1)
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 37 - Zgrada Čede Udickog
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 39 - Zgrada Jovana Ekštajna
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 41 - Zgrada Hranimira Kupusarevića
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 43 - Zgrada firme „Jakšić i Ambrozi”
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 45 - Zgrada porodice Popović-Peci
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 47 - Palata Srpske štedionice
- Kralja Aleksandra I Karađorđevića 49 - Kuća Živka Vukova
Ulica Svetozara Markovića uredi
- Svetozara Markovića 2 - Palata Šandora Kovača
Gimnazijska ulica uredi
- Gimnazijska 2 - Pijaristička crkva i Zgrada zrenjaninske gimnazije
- zgrade pod brojevima 1, 3, 7, 15 i 19, koje čine celinu sa objektima u Ulici kralja Aleksandra
Trg dr Zorana Đinđića uredi
- Trg dr Zorana Đinđića 1 - Zgrada Velikobečkerečke štedionice (Zavod za zaštitu spomenika kulture)
- Trg dr Zorana Đinđića 3 - Kuća Ignaca Levija (Mesna zajednica „Centar”)
Ulica dr Slavka Županskog uredi
- Dr Slavka Županskog 1 - Zgrada Treće gimnazije i Zgrada Trgovačke akademije (Elektrotehnička i građevinska škola „Nikola Tesla”)
- Dr Slavka Županskog 2 - Dom narodnog zdravlja
- Dr Slavka Županskog 3 - Zgrada siromašnih školskih sestara „De Notre Dame” sa kapelom (OŠ „Vuk Karadžić”)
Ulica kralja Petra I uredi
- Kralja Petra I 1 - Zgrada stare pošte
- Kralja Petra I 3 - Zgrada Srpske zadružne banke
- Kralja Petra I 6 - Zgrada Austrougarske banke
Galerija uredi
-
Bukovčeva palata -
Panjijeva palata -
Zgrada Hranimira Kupusarevića -
Zgrada porodice Popović-Peci -
Kuća Živka Vukova -
Zgrada firme „Jakšić i Ambrozi” -
Palata Šandora Kovača -
Biskupski ordinarijat -
Grand hotel „Vojvodina” -
Državna hipotekarna banka -
Finansijska palata, danas Narodni muzej Zrenjanin -
Kuća Gaje Adamovića -
Kuće Frajnd i Hercfeld -
Daunova palata i ugao Jevrejske ulice i Ulice kralja Aleksandra -
Zgrada Čede Udickog -
Mencerova palata -
Zgrada pozorišta -
Šeherezada -
Najamna zgrada Srpske pravoslavne crkvene opštine -
Zgrada Rimokatoličke crkvene opštine -
Zgrada Prve hrvatske štedionice -
Zgrada apotekara Vladislava Cikajla -
Filkovićeva zgrada (srušena 2015. godine) -
Srpska štedionica -
Zgrada Gustava Frombaha -
Zgrada Lipota Goldšmita -
Benceova robna kuća -
Štagelšmitova zgrada -
Zgrada Vilmoša Grinbauma -
Pijaristička crkva u okviru gimnazije -
Austrougarska banka -
Srpska zadružna banka -
Stara pošta -
Kuća Ignjaca Levija -
Velikobečkerečka štedionica -
Dom narodnog zdravlja -
Zgrada Treće gimnazije/Elektrotehničke škole „Nikola Tesla”
.jpg)