Staljinizam

Staljinizam (rus. stalinízm) je izraz koji najčešće označava ideologiju koju je osmislio Josif Staljin te je nastojao sprovoditi u delo u Sovjetskom Savezu za vreme svoje vladavine od 1920-ih do 1930-ih; obično se smatra jednim od pravaca marksizma-lenjinizma, iako postoje autori koji ga smatraju devijacijom od osnovnih načela te ideologije. Staljinistička politika u Sovjetskom Savezu je svoje osnove imala u ubrzanoj industrijalizaciji, konceptu socijalizam u jednoj zemlji, centralizaciji države, kolektivizaciji poljoprivrede, te širenje interesa svih drugih komunističkih partija u svetu prema interesima Komunističke partije Sovjetskog Saveza, a koje su se smatrale avangardom komunističke revolucije.

Čileanska komunistička partija (Proleterska akcija) za vreme prvomajske proslave na ulicama Santjaga nosi transparente s portretima Marksa, Engelsa, Lenjina i Staljina.

Ubrzana industrijalizacija Sovjetskog Saveza se pravdala nastojanjima da se ubrza razvoj društva prema komunizmu, kao i nastojanjem da se prevlada ranija zaostalost u odnosu na druge zemlje te stekne sposobnost suprotstavljanja spoljašnjim i unutrašnjim neprijateljima. Ubrzanu industrijalizaciju je pratila masovna kolektivizacija poljoprivrede i ubrzana urbanizacija.

Staljinizam je, međutim, daleko poznatiji po tome što je zauzeo izuzetno radikalan stav u konceptu klasne borbe, odnosno što je masovno koristio državni represivni aparat kako bi društvo nasilno očistio od buržoazije, kulaka i drugih „klasnih neprijatelja“, uključujući i članstvo vladajuće Partije koje se smatralo nedovoljno vernim staljinističkim konceptima; to je nasilje, sprovedeno kroz čistke i masovne progone, od kojih su najozloglašeniji postali tkz. Golodomor u Ukrajini i Velika čistka 1930-ih.

Ti su događaji s vremenom dali značajne argumente antikomunističkoj i antisovjetskoj propagandi, a staljinizam je postao pežorativni koji je služio za opisivanje totalitarne vladavine Josifa Staljina, svi negativni aspekti komunizma kao ideologije i njegove primene u praksi. Od Staljinove politike se posle njegove smrti počelo ograđivati i novo sovjetsko rukovodstvo, koje je nakon XX kongresa KPSS 1956. započelo proces destaljinizacije. S druge strane, deo komunističkih partija se odbio odreći staljinističke ideologije i u praksi, a za šta je najpoznatiji primer Komunistička partija Kine pod vodstvom Mao Cedunga, koja je razvila vlastitu ideologiju maoizam kao svojevrsni nastanak i ogranak staljinizma. Ta je odluka dovela do kinesko-sovjetskog raskola 1960-ih; Maou se priključila SR Albanija pod Enverom Hodžom koja je zadržala svoj staljinistički karakter, ali je 1978. nakon dolaska Deng Sjaopinga na vlast došlo do kinesko-albanskog raskola pri čemu je stvoren novi marksističko-lenjinistički pravac koji se naziva Hodžizam. Iako KP Kine danas još uvek formalno Staljina smatra jednim od izvora svoje službene ideologije, jedinom staljinističkom zemljom sveta se obično naziva jedino Severna Koreja.

Literatura

• Bottomore, T. B. (1991). A Dictionary of Marxist Thought. Blackwell. ISBN 978-0-631-16481-4. 
• Kotkin, Stephen (1997). Magnetic Mountain: Stalinism as a Civilization. University of California Press. ISBN 978-0-520-20823-0. 

Spoljašnje veze

• Stalin, Joseph V. Stalin Reference Archive at Marxists Internet Archive. Retrieved May 11, 2005.
• Joseph Stalin on Spartacus Schoolnet
• Joseph Stalin by the BBC
• Basic Economic Precepts of Stalinist Socialism by Pedro Campos, Havana Times, June 21, 2010