Википедија

Stefan Vladislav

краљ Србије (1234 —42)

Stefan Vladislav Nemanjić, poznat i kao Vladislav Nemanjić (crsl. Стѣфань Владиславь), bio je srpski kralj (1234–1243)[1] i ktitor manastira Mileševa, u kom je sahranjen Sveti Sava.[2]

Stefan Vladislav
Freska iz manastirske crkve u Mileševi,
oko 1234. godine
Lični podaci
Puno imeStefan Vladislav Nemanjić
Datum rođenjaoko 1198.
Mesto rođenjaRaška
Datum smrti1. novembar 1267.(1267-11-01) (68/69 god.)
Mesto smrtiZetska oblast, Kraljevina Srbija u srednjem veku
Grobmanastir Mileševa
Religijapravoslavlje
Porodica
SupružnikBelosava Asenina
PotomstvoStefan, Desa, ćerka nepoznatog imena
RoditeljiStefan Prvovenčani
Evdokija Anđel
DinastijaNemanjići
Kralj Srbije i Primorja
Period1234–1243.
PrethodnikStefan Radoslav
NaslednikStefan Uroš I

Porodica, detinjstvo i mladost uredi

Vladislav je bio sin Stefana Prvovenčanog, srpskog velikog župana i kralja (1196–1228) i Evdokije, ćerke vizantijskog cara Aleksija III. Brak Prvovenčanog[a] i Evdokije zaključen je nakon bitke na Moravi 1190. godine i sklapanja mira između Srbije i Vizantije, kada se na mestu vizantijskog cara nalazio Evdokijin stric Isak II Anđeo. Iako godina rođenja Vladislava nije poznata, hronološke granice mogu se približno odrediti. Budući da je Vladislav imao starijeg brata Radoslava, mogao je biti rođen u periodu između 1192. i 1200/1201. godine, kada su mu se roditelji razveli. Zahvaljujući podacima koje dobijamo iz materijalnih izvora (freskoslikarstvo), može se pretpostaviti da je Vladislav rođen oko 1198. godine.[3]

Vladislav je navodno imao dve sestre: Komnenu, koju je otac Prvovenčani udao za albanskog princa Dimitrija Progonova, a ona se potom preudala za grčko-albanskog starešinu Gregorija Kamonasa.[4] Druga neimenovana sestra se navodno udala za sevastokratora Aleksandra Asena. Georgije Akropolit smatra da je Aleksandar bio sin bugarskog vladara Jovana Asena I. Ne može se sa sigurnošću potvrditi da li je Koloman II Bugarski njihov sin. Vladislav je imao i trojicu braće: Radoslava, Uroša i Predislava.

O Vladislavljevom ranom životu nema mnogo podataka. Čuveni "Danilov zbornik" sadrži samo kratke beleške o životima Radoslava i Vladislava. Arhiepiskop Danilo, koji se nastavlja na dela Domentijana i Teodosija, očigledno je smatrao da su podaci o vladavinama ove dvojice kraljeva sadržani u delima njegovih prethodnika dovoljni. Stoga je o kratkim vladavinama Radoslava i Vladislava sačuvano srazmerno manje podataka nego o vladavinama drugih Nemanjića.[5]

Izgradnja Mileševe uredi

Glavni članak: Mileševa
 
Beli Anđeo, freska iz manastira Mileševa

Još kao kraljević, Vladislav je pristupio izgradnji manastira Mileševa. Teodosije svedoči da je hram građen tokom vladavine kralja Vladislava, ali su freske na manastiru datovane u period između 1220. i 1228. godine. One prikazuju Vladislava kao golobradog mladića, što svakako nije bio 1234. godine kada je došao na vlast. Presudnu ulogu u podizanju i oslikavanju Mileševe imao je Vladislavljev stric Sava. Ipak, manastir je nesumnjivo podignut u ime kralja Vladislava, o čemu svedoče Teodosije i Domentijan. Kolika je bila uloga samog Vladislava u podizanju Mileševe, danas se ne može znati. O podizanju manastira pisao je i arhiepiskop Danilo. Manastir Mileševa posvećena je Vaznesenju Hristovom. Podignuta je u župi Crna Stena. Mileševa je u celosti završena tek 1234. godine, odnosno godine kada je Vladislav došao na vlast.[6]

Pitanje prvobitne namene Mileševe bilo je predmet rasprave među naučnicima. Mnogi smatraju da je Sava gradio Mileševu sa namerom da tamo bude sahranjen nakon smrti. Ovakvoj tezi nedostaje izvorna potvrda. Drugi smatraju da je odluka o sahranjivanju Save u Mileševi bila na Vladislavu, u čije ime je manastir i građen. Nikola Radojčić je pretpostavljao da je izgradnja Mileševe posledica Savinog sećanja na mladost provedenu u Humu i da je prvi srpski arhiepiskop ostavio u amanet Vladislavu i Arseniju da tamo bude sahranjen. U tom slučaju Mileševa bi prvobitno bila građena u te namene.[7]

Dolazak na vlast uredi

Aprila 1230. godine u bici kod Klokotnice, Radoslavljev tast, car Teodor I i Epir su doživeli težak poraz od Bugara i njihovog cara Ivana (Jovana) Asena II (1218–1241). Tako je Stefan Radoslav ostao bez važne spoljne pomoći, a oni koji su u Srbiji bili nezadovoljni njegovom progrčkom vladavinom su mogli tražiti podršku pobednika Bugara, da se smeni vladar naklonjen Epiru. Ipak, Stefan Radoslav se održao na prestolu još više od tri godine. Očigledno je imao značajnu podršku u svojoj državi. Uprkos neslaganjima i arhiepiskop Sava je izgleda ostao pouzdan oslonac kralju Stefanu Radoslavu, a kada je kralj smenjen arhiepiskop Sava je neko vreme oklevao da li da kruniše njegovog brata Stefana Vladislava.

Protiv Stefana Radoslava se pobunila vlastela i na presto dovela njegovog mlađeg brata Stefana Vladislava.[8] Pobuna se desila poslednjih meseci 1233. ili početkom 1234. godine.[9] Hronologiju ovog događaja znamo zahvaljujući povelji Radoslava Dubrovčanima od 4. februara 1234. godine u kojoj on gubitak prestola smešta u 6742. godinu. Ona je otpočela 1. septembra 1233. godine, te Radoslavljev pad treba smestiti između ta dva datuma.[10]

Građanski rat Radoslava i Vladislava uredi

Glavni članak: Stefan Radoslav
 
Radoslav na fresci "Loza Nemanjića" u Dečanima.

Arhiepiskop Sava prvobitno izgleda da nije prihvatio smenu na prestolu, o čemu opširno piše Teodosije, a mnogo oskudnije Domentijan. Ipak, naposletku je morao prihvatiti svršen čin i krunisati Vladislava za novog kralja.[11] Radoslav i Ana su najpre otišli u Dubrovnik gde su pokušali organizovati državni udar protiv Vladislava. Dubrovčani su ga lepo primili, a Radoslav im je dodelio veoma široke povlastice oslobađajući ih svih obaveza prema srpskim vladarima. Reč je o povelji od 4. februara 1234. godine na kojoj se bivši kralj potpisao kao "Stefan Duka". Namera mu je bila da stekne saveznika za borbu protiv Vladislava. Radoslav stoga obećava Dubrovčanima vrlo široke povlastice ukoliko uspe da povrati presto: dubrovački trgovci stekli bi pravo slobodnog kretanja po Srbiji, kao i po Humskoj zemlji i po Zeti. Takođe, republika bi bila oslobođena plaćanja mogoriša.[11]

Međutim, Vladislav je vršio veliki pritisak na Dubrovnik. Radoslav je pokušao da potraži zaštitu kod bosanskog bana Mateja Ninoslava, u čemu nije imao uspeha. Stoga je napustio Dubrovnik i pobegao u Drač kog despota Mihaila II. Tamo se razveo od Ane. Izvori kažu da mu je jedan „Fruz“ (Francuz) zapretio maču i oteo ženu. Laskaris sumnja u istinitost Teodosijeve tvrdnje da je Francuz oteo ženu bivšeg srpskog kralja. Drač se do 1258. godine nalazio u rukama epirskih Grka, nakon čega prelazi pod vlast Manfreda Sicilijanskog. U vreme kada je Teodosije pisao "Žitije Svetog Save" Drač se nalazio pod vlašću Anžujaca, čime Laskaris objašnjava grešku Savinog biografa. Takođe, Laskaris, kao i Stanoje Stanojević sumnja u čitavu priču o razvodu, budući da se Radoslav i Ana pominju u srpskim pomenicima. On dopušta mogućnost da se sa Radoslavom vratila u Srbiju i zamonašila i Ana.[12]

Tronoški rodoslov daje donekle drugačiju sliku razvoda Radoslavljevog braka: Radoslav i Ana su najpre pobegli u Zetu, kod Vukanovih sinova, a kako ih ovi tamo nisu primili, produžili su za Drač, gde su se rastali. Iz Drača je Radoslav otišao na Svetu goru stricu Savi, te su se zajedno vratili u Srbiju. Sava je potom zamonašio Radoslava.[13] Manojlo Laskaris sumnja u istinitost Teodosijeve priče o Radoslavljevom razvodu i zamonašenju. On smatra da Teodosije kao pisac iz prve polovine 14. veka ne može biti pouzdani izvor, tim pre što Domentijan ne pominje Radoslavljev boravak u Draču. Teodosije, sa druge strane, ne pominje boravak Radoslava u Dubrovniku, ali je nesumnjivo da je svrgnuti kralj zaista najpre otišao u taj grad, budući da je februara 1234. godine tamo izdao povelju.

Sumnja u priču o Savinom monašenju Radoslava javlja se usled činjenice da monašenje ne pominje Domentijan koji nije propustio da navede nijedno delo svog učitelja. Budući da je ovim činom Sava sprečio nastavak građanskog rata, malo je verovatno da bi Domentijan izostavio da ga pomene.[14]

Odnos prema Bugarskoj uredi

Kao što je Radoslav imao podršku iz Epirske despotovine, Vladislav I je podršku crpao iz Bugarske, koja je u vreme Ivana Asena II (1218–1241) postala najmoćnija država na Balkanu. Da bi ojačao vezu sa Bugarskom, Stefan Vladislav I se oženio Beloslavom, kćerkom bugarskog cara i Ane.[15] Teodosije priča kako je Sava, prilikom krunisanja Vladislava, doveo sinovcu i nevestu, ćerku bugarskog cara Asena. Brak je sklopljen oko 1234. godine, kada je Vladislav imao oko 40 godina.[16] O bračnom životu Vladislava i Beloslave ne zna se mnogo. Sigurno je da su imali više dece. Sačuvani podaci o kraljičinom depozitu svedoče o njenom bogatstvu. Nakon pada Vladislava sa vlasti, Beloslava je zajedno sa njim otišla u Dubrovnik.

 
Bugarski car Jovan Asen II, tast kralja Vladislava. Moderna slika iz 19. veka.

Alijansa između Vladislava i Jovana Asena II bila je pretnja mađarskim vladarima. Neki istoričari misle da je Vladislav prihvatio bugarsko sizerenstvo, ali ne postoji evidencija o tome, jer ne postoji ni jedan izvor koji tvrdi da je Vladislav priznao Jovana Asena kao vrhovnog gospodara Srbije. Kako god, izgleda da je Jovan Asen jedno vreme imao veliki uticaj na politiku Vladislava. Vladislav je kasnije napustio alijansu sa Jovanom Asenom, možda uplašen posledica bližih odnosa sa Bugarskom, jer je Radoslav bio u bližim odnosima sa Epirom što je doprinelo nezadovoljstvu u srpskom plemstvu. Ovo ukazuje da Vladislav nije zavisio od Bugarske, jer nije bio dužan da bude u alijansi. Da je morao da prihvati sizerenstvo od Jovana Asena, on bi najverovatnije morao biti nateran da joj se pridruži.[17]

Prenos moštiju Svetog Save iz Trnova u Srbiju uredi

Na početku vladavine kralja Vladislava dolazi do promene na arhiepiskopskoj stolici. Sveti Sava je dobrovoljno napustio položaj arhiepiskopa i odredio svog naslednika, Arsenija. Abdikacija je izvršena na saboru u Žiči.[18] Nakon što je neko vreme proveo u Srbiji, kako bi svog naslednika uputio u poslove, Sveti Sava je krenuo na svoje poslednje hodočašće na istok. Po povratku, posetio je bugarskog cara Jovana Asena u Trnovu. Tamo je i umro, najverovatnije 14. januara 1236. godine, mada se mišljenja istoričara po pitanju tačnog datuma razilaze.[19]

 
Drugi grob Svetog Save, manastir Mileševa.

Sveti Sava je sahranjen u crkvi Četrdeset mučenika u Trnovu. Prema Tedoosijevom svedočanstvu, Sava za života nije odredio gde će biti sahranjen. Sam Sava je, napuštajući Srbiju, izrekao da će u tuđoj zemlji završiti život i biti sahranjen. Teodosije nam daje i opis Savinog groba u Trnovu: "car zapovedi da se ozida grob njegov i položivši kamen časni povrh groba i carskom bagrenicom pokrivši ga, postavi svećnjak i zlatokovana kandila nad grobom." Opis Vladislavljeve misije dolaska u Bugarsku i preuzimanja stričevih moštiju daju Domentijan i Teodosije. Usled sukoba sa Svetim Savom, postojala je mogućnost da kralj izgubi podršku. Takođe, mošti prvog srpskog arhiepiskopa nisu smele počivati van Srbije. Stoga se Vladislav lično uputio u Bugarsku sa namerom da mošti strica prenese u Srbiju. Posle dugih pregovora sa bugarskim carem, postignut je dogovor o prenosu. Mošti prvog srpskog arhiepiskopa bile su netljene, što je bio prvi korak ka njegovoj kanonizaciji. Ispražnjen Savin grob u Trnovu i dalje je nastavio da predstavlja svetinju Bugarima. Na njegovom mestu nastavila su da se dešavaju čuda. Mošti su prenete u manastir Mileševu, gde su, u prisustvu arhiepiskopa Arsenija, položene u grob koji je Vladislav prethodno pripremio.[20]

Odnos sa Dubrovačkom republikom uredi

Stefan Vladislav I nastojao je da uredi odnose i sa Dubrovnikom. Pregovori sa Dubrovnikom 1234. i 1235. godine doveli su do sklapanja ugovora, prema kome se Dubrovnik obavezao da neće dozvoliti da se na njegovoj teritoriji pripremaju akcije protiv Srbije. Stefan Vladislav I je potvrdio povlastice Dubrovčana u Srbiji i oslobodio ih plaćanja mogoriša za župu Žrnovnicu, a za vinograde na području Reke dubrovačke, Dubrovnik je plaćao srpskim vladarima do turskih osvajanja.[21]

Godine 1237. Vladislav je potpisao sporazum za trgovanje sa Đovanijem Dandolom, predstavnikom Dubrovnika. Sporazum je dao Dubrovniku trgovinske privilegije pod uslovom da Dubrovnik više nikada ne dopušta pobune protiv Srbije na njenoj teritoriji.[22]

Papa Grgur IX započeo je krstaški rat protiv Bogumila u Bosni, koji su bili smatrani jereticima. Centralna Bosna nije bila osvojena, i bosanski ban Matej Ninoslav i njegovo plemstvo povukli su se u Dubrovnik 1240. godine. U jednom ediktu izdatom od strane Ninoslava 22. marta 1240. godine, ovaj je obećao da će štititi Dubrovnik, ako ga Vladislav napadne.[23]

Pohod na Hum uredi

 
Stefan Vladislav, Mileševa.

Rastko Nemanjić je proveo u Humskoj zemlji dve godine, pre nego što je otišao na Svetu goru da se zamonaši. U Humu ga je nasledio veliki knez Petar koga je, prema Mavru Orbiniju, izabrala humska vlastela. Petar je proterao udovicu Miroslava Zavidovića i njihovog maloletnog sina Andriju. Stefan Nemanja je stao u zaštitu prava svoga nećaka Andrije, dok je Petar potražio pomoć ugarskog kralja. Posledica je upad ugarskog hercega Andrije u Humsku zemlju 1198. godine, u vreme kada se i monah Simeon (Stefan Nemanja) povukao na Svetu goru. Andrija u svojoj titulaturi 1198. i 1200. godine navodi, između ostalog i da je "gospodar Huma". Herceg Andrija se nije dugo zadržao u Humskoj zemlji, već se povukao ostavljajući Petra kao predstavnika ugarskih interesa na ovim teritorijama. Usled rata sa bratom Vukanom, Stefan nije mogao aktivnije učestvovati u restauraciji vlasti Miroslavljevih potomaka u Humu. Tek 1207. godine Stefan je pokrenuo pohod na Hum. U bici u Bišću kod Blagaja Petar je odlučno poražen i primoran na povlačenje u predeo između Neretve i Cetine i priznao vrhovnu vlast srpskog kralja. Njegove teritorije su podeljene. Prema Mavru Orbinu, Andrija je dobio Ston sa Pelješcom, Primorje i Popovo, dok je Istočni Hum dobio Stefanov sin Radoslav Nemanjić. Toma Arhiđakon piše da su Splićani izabrali Petra za svog gospodara u borbama protiv Šubića. On je Splitom vladao do svoje smrti (početak 1227. godine). Nasledio ga je brat Toljen. Splitom je nakon Petrove smrti ovladao Grgur Šubić.[24]

Toljen je takođe priznavao vlast srpskog kralja, što se zna na osnovu pohoda kralja Vladislava ka istoku iz 1237. godine. Ugarski herceg Koloman, na nagovor pape Grgura IX, pokrenuo je te godine pohod protiv bosanskih patarena, uspešno prodirući sve do Humske zemlje. Tako su se na udaru našle zemlje kneza Toljena, te se srpski kralj, kao njihov vrhovni vladar, našao obaveznim da interveniše. Srpska vojska stigla je do Cetine gde je Vladislav 23. juna 1237. godine zaključio ugovor o savezu i prijateljstvu sa građanima Splita. Prema ovom dokumentu, kao i prema dokumentima koje su knezovi Omiša sklapali sa Mletačkom republikom između 1208. i 1247. godine, Krajina je bila pod vrhovnom vlašću srpskog kralja, uživajući poseban status u odnosu na humske gospodare. Granica Srbije i Ugarske bila je na reci Cetini. Toljen je umro 1239. godine. Miroslavljev sin Andrija proširio je svoju vlast nad čitavom Humskom zemljom, ponovo ujedinivši zemlje svoga oca. Andrijine potomke, Radoslava i Bogdana, uklonio je sa vlasti Vladislavljev brat Uroš, u sklopu svoje centralističke politike.[25]

Pad sa vlasti uredi

 
Stefan Nemanja, Stefan Prvovenčani i Stefan Vladislav. Krušedol.

Za vreme Vladislavljeve vladavine, došlo je do velike mongolske (u tadašnjim izvorima tatarske) najezde. Tatari su upali u Ugarsku 1241. godine i stigli do Jadranskog mora. Početkom 1242. godine njihovi odredi su pustošili i srpske gradove na obali Jadranskog mora, a u unutrašnjost prema Dunavu su se vratili verovatno preko severnog Kosova. Pri tome su nastavili da pljačkaju područje kroz koje su prošli.[26] Već 1241. godine Tatari su u Bugarskoj izazvali potpunu pometnju, koja se dodatno pogoršala smrću cara Ivana Asena II, u junu 1241. godine. Kada je Bugarska postala tatarski vazal, ugled bugarskog zeta, kralja Stefana Vladislava I, naglo je opao. Srpska vlastela je to iskoristila i na vladarski presto dovela novog kralja. Stefan Vladislav I zbačen je sa vlasti verovatno krajem 1241. ili početkom 1242. godine, a uz podršku vlastele nasledio ga je mlađi brat Uroš I.[27]

U jesen 1243. godine Stefan Uroš I, njegov treći brat, postavljen je na tron. Istoričari misle da je bugarski uticaj bio jak i nepopularan.[28] Pobunjeno plemstvo je izabralo Uroša za svog kandidata za kralja negde u periodu od 1242. do jeseni 1243. godine. Počela je bitka za tron, koja je ubrzo završena porazom Vladislava. Izgleda da ga je Uroš brzo uhvatio i zatočio. Glavni otpor protiv Uroša pružila je Vladislavljeva žena, Beloslava. Beloslava je na neko vreme bila prognana u Dubrovnik. Činjenica da je ona organizator otpora protiv Uroša poznata je iz edikta nastalog u leto 1243. godine.[23] Neprijateljstvo nije trajalo dugo, a ubrzo su se braća pomirila.[23]

Poslednje godine uredi

 
Manastir Mileševa.
 
Grob kralja Vladislava uz južni zid naosa, Mileševa.

Budući da nema istorijskih izvora o smeni na srpskom prestolu 1243. godine, istoričari su je pripisivali promenama na široj geopolitičkoj sceni, izazvanoj mongolskom najezdom. Vladislav je nakon izmirenja sa bratom nastavio da živi u Srbiji. Jedini dokument koji donekle svedoči o sukobu Uroša i Vladislava potiče najverovatnije iz prve polovine 1243. godine. Vezan je za boravak Vladislavljeve udovice Beloslave u Dubrovniku, gde se sklonila nakon muževljevog pada sa prestola. Dubrovčani su se zakleli da neće "ni po moru, ni po suhu, ni u Bosnu", ni pismima, ni poslanicima delovati protiv kralja Uroša.[29][30]

O Vladislavljevom životu nakon 1243. godine nema mnogo podataka. On se pominje u jednom rukopisu manastira Mileševa 1264. godine. Umro je pre 1277. godine.[31] Pojedini podaci iz dubrovačkog arhiva nagoveštavaju Vladislavljevu vlast nad Zetom u godinama nakon njegovog silaska sa raškog prestola. Mišljenja istoričara po pitanju da li je Vladislav upravljao Zetom od 1243. godine do svoje smrti se razilaze. Dokument iz 1247. godine svedoči o izveštaju dubrovačkog kanonika Mateja koji je saopštavao papsku naredbu o supremaciji dubrovačke arhiepiskopije stanovnicima Bara. Prisutni su uzvikivali: "Kakav papa, kralj Uroš je naš papa!" Vladislav je i zaista živeo u zetskom primorju, u gradu Skadru.[32] Ivan Božić smatra da je on vladao zemljom zajedno sa svojim bratom. Barski arhiepiskop, povodom sukoba dubrovačke i barske crkve, dolazeći u Dubrovnik na razgovore sa tamošnjim poglavarom, tražio je zaštitu između ostalog i u ime Uroša i njegovog brata Vladislava. Stav Uroša i Vladislava prema ovom pitanju bio je isti: Uroš je govorio da rimski papa nema u njegovoj državi nikakve vlasti, jer ona već ima papu (odnosno arhiepiskopa). Istovremeno je "brat pomenutog kralja Vladislav govorio nečuvene reči psujući kao bestidni pas na gospodina papu nazivajući psom i njega i sve kardinale." [33]

Ugovor Dubrovačke republike i bugarskog cara Mihaila Asena podrazumevao je zajednički rat protiv kralja Uroša i njegovog brata Vladislava. Vladislavljeva uloga u upravljanju Srbijom bila je velika, ali se on ne pominje ni sa kakvom funkcijom. Zadatak Dubrovnika u ovom savezu bio je da osvoje gradove u Primorju. Ti gradovi se pominju u sklopu cele srpske države, pod vlašću kralja Uroša, a ne kao posebna oblast pod vlašću Vladislava. I u ostalim dokumentima tog perioda pominje se kao vladar Zete Uroš, a ne Vladislav.[34]

Potomstvo uredi

 
Srpska zastava 1281. godine.

Vladislav je sa bugarskom princezom Beloslavom imao više dece. Već 1237. godine, u ugovoru koga je srpski kralj potpisao sa dubrovačkim knezom Đovanijem Dandolom, Dubrovčani su predvideli da u slučaju nužde ugoste Vladislava, njegovu ženu i decu. Tronoški rodoslov pominje da Vladislav nije imao sinove, već samo dve ćerke, što nije tačno.[35] Pouzdano se zna za dvojicu Vladislavljevih sinova i jednu ćerku:

O postojanju Vladislavljeve ćerke svedoči nedatirano pismo Đure Kačića, omiškog kneza, dubrovačkom knezu, vlasteli i opštini, u kome su pomenuti "seljaci" koje je kralj Vladislav dao njemu i njegovoj ženi, a svojoj ćerci. Pismo se datuje u period sredine 1270-tih godina.[36] Stefan, Vladislavljev stariji sin, umro je pre 1281. godine kada se kao pokojni pominje u manastiru Esfigmenu na Svetoj Gori. O županu Desi sačuvano je nešto više podataka, zahvaljujući dubrovačkim dokumentima. Sin kralja Vladislava ostavio je na čuvanje poklad koga su 1281. godine preuzeli izaslanici kralja Dragutina. Iz ovoga se posredno može zaključiti da 1. jula 1281. godine Desa nije bio živ. Između ostalog, Desa je u depozit ostavio i zastavu od svile crvene i plave ("vexillum unum de zendato rubeo et blavo"). To je prvi podatak o bojama jedne srpske zastave u srpskoj istoriji[37][38].

Porodično stablo uredi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
16. Uroš I Vukanović
 
 
 
 
 
 
 
8. Zavida
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
17. Ana Diogenesa
 
 
 
 
 
 
 
4. Stefan Nemanja
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Stefan Prvovenčani
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. Ana Nemanjić
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Stefan Vladislav
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
24. Konstantin Anđel
 
 
 
 
 
 
 
12. Andronik Anđel
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
25. Teodora Komnina Anđelina
 
 
 
 
 
 
 
6. Aleksije III Anđel
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
13. Efrosina Kastamonitisa
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Evdokija Anđel
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
14. Andronik Duka Kamater
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7. Efrosina Dukina Kamatera
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
15. Kiruena
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Vidi još uredi

Napomene uredi

  1. ^ Kao lično ime za Prvovenčanog (Nemanju Drugog) često se piše „Stefan Nemanjić“. Ipak, „Stefan Nemanjić“ je i kralj Dragutin (Stefan D. Nemanjić), i kralj Dečanski (Stefan U. III D. Nemanjić) i svi ostali vladari iz te porodice. Izgleda da nije u skladu sa pravopisom za jednog od vladara iz porodice Nemanjića kao lično ime upotrebiti samo „Stefan“, ili samo „Stefan Nemanjić“. „Stefan“ se može ispravno koristi samo zajedno sa ličnim imenom, u ovom slučaju „Stefan Nemanja Drugi“, ili sa nadimkom „Stefan Prvovenčani“. Nemanjići (i njihovi pisari) su koristili oblike kao „Simeon Nemanja Prvi“ i „Uroš Treći“, ali nikada nisu koristili oblike kao „Stefan Drugi“ i slično. Iz toga se vidi da su za Nemanjiće (i njihove pisare) lična imena vladara iz te porodice Nemanja i Uroš, ali ne i „Stefan“. „Stefan“ je upotrebljavano u značenju funkcije u državi, to jest samo kao „Ovenčani“ (Krunisani). Zbog toga, „Stefan Nemanjić“ je samo uopšteno „Ovenčani Nemanjić“, a lično ime moralo je biti: Nemanja (Drugi), Radoslav i slično.

Reference uredi

  1. ^ Logos 2017, str. 171-173, 183.
  2. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 67. ISBN 86-331-2112-3. 
  3. ^ Radojčić 1996, str. 20–21
  4. ^ Istorija srpskog naroda, I, Beograd (1994). str. 302.
  5. ^ Mak Daniel (1991), 217-224
  6. ^ Popović 1992, str. 48–49
  7. ^ Popović 1992, str. 49–54
  8. ^ Stara srpska književnost, I, str. 267. Domentijan uopšteno piše kako je Bog dopustio da Stefan Vladislav „liši zemlje starijeg brata” i uzme presto svoga oca.
  9. ^ Logos 2017, str. 171-173 sa napomenom 852.
  10. ^ Istorija srpskog naroda (1994), 309, nap. 42
  11. ^ a b Istorija srpskog naroda (1994), 310
  12. ^ Laskaris 1997, str. 48
  13. ^ Laskaris 1997, str. 47
  14. ^ Stanojević 1894, str. 2
  15. ^ Logos 2017, str. 171-172.
  16. ^ Purković 1996, str. 29–31
  17. ^ Fajfrić 2000, str. 18
  18. ^ Istorija srpskog naroda (1994), 312
  19. ^ Istorija srpskog naroda (1994), 312, nap. 52
  20. ^ Popović 1992, str. 54
  21. ^ Logos 2017, str. 172.
  22. ^ Sarkic, S. (1992), „The influence of Byzantine ideology on early Serbian law”, The Journal of Legal History, Taylor & Francis 
  23. ^ a b v Fajfrić 2000, str. 18.
  24. ^ Mišić 1994, str. 50–52
  25. ^ Mišić 1994, str. 52–53
  26. ^ Uzelac 2015, str. 47-50, 54-57.
  27. ^ Logos 2017, str. 173.
  28. ^ Fine 1994, str. 137.
  29. ^ Kovačević 1879, str. 13–15
  30. ^ Istorija srpskog naroda (1994), 341
  31. ^ Istorija srpskog naroda (1994), 341, nap. 2
  32. ^ Matica srpska (1911). Letopis Matice srpske. 273–284. Novi Sad, Serbia: U Srpskoj narodnoj zadružnoj štampariji. p. 78.
  33. ^ Božić 1950, str. 114
  34. ^ Božić 1950, str. 115
  35. ^ Purković 1996, str. 32
  36. ^ Purković 1996, str. 33
  37. ^ Malović 2003, str. 31–8
  38. ^ Ječmenica 2018, str. 89–93

Izvori i literatura uredi

Spoljašnje veze uredi


Kralj Srbije
(1233/1234 — 1241/1242)
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Стефан_Владислав&oldid=27706915”