Stefan Tvrtko II Kotromanić

Stefan Tvrtko II Kotromanić je bio kralj Srba Bosne, Primorja i Humske zemlje u periodu 1404—1408. i 1421—1443. godine. Tvrtko II je bio sin kralja Tvrtka I i član dinastije Kotromanića.

Stefan Tvrtko II Kotromanić
Lični podaci
Datum smrti	novembar 1443
Porodica
Supružnik	Doroteja Jovanova Gorjanska
Roditelji	Stefan Tvrtko I Kotromanić Doroteja Vidinska
Dinastija	Kotromanići
Kralj Bosne
Period	1408–1409
Prethodnik	Stefan Ostoja
Naslednik	Stefan Ostoja
Kralj Bosne
Period	1421–1443
Prethodnik	Stefan Ostojić
Naslednik	Stefan Tomaš

Prva vladavina

Godine 1404. bosansko plemstvo je uklonilo sa vlasti prougarski orijentisanog kralja Bosne Stjepana Ostoju. Radi izbora novog kralja sazvan je Veliki Sabor i na njemu je izabran Tvrtko II, vanbračni sin kralja Tvrtka I. Tvrtko II je dao Dubrovniku široku gradsku autonomiju 24. juna 1405. godine, koju je njegov prethodnik bio ukinuo.

U nameri da povrati presto, svrgnuti kralj Ostoja je napravio savez sa ugarskim kraljem Žigmundom i zatražio njegovu pomoć. U tom cilju jedna ugarska vojska je upala u Usoru, a druga ugarska vojska je napadala preko reke Une 1405. godine. Vojvode kralja Tvrtka II su potukle obe ove vojske, a ban ugarske Hrvatske, Pavle, poginuo je kod Bihaća. Nakon ovih poraza, kralj Žigmund je pripremio novi napad 1406. godine, jer je Katolička crkva to od njega tražila. Prilikom novog napada Ugari su ponovo bili poraženi i izbačeni iz Bosne.

Sledeće godine kralj Tvrtko II je došao u sukob sa gospodarom Zete, Đurđem II Stratimirovićem, oko gradova Kotora, Budve i Bara. Kako je Đurađ bio saveznik Venecije, došlo je do sukoba između Bosne i Venecije. Sukobljene strane su pregovarale i postigle nagodbu 23. decembra 1407. godine. Po toj nagodbi Stratimirović je dobio Bar, vojvoda Sandalj Budvu, a vojvoda Hrvoje Kotor.

Posle dvostrukog poraza u Bosni, kralj Žigmund se žalio papi Grguru XII da ne može da izvrši njegov nalog i zatražio pomoć od njega. Papa Grgur XII je proglasio krstaški rat protiv „jeretika“ 9. novembra 1407. godine. Vođa krstaške vojske je bio kralj Žigmund uz pomoć kralja Poljske.

U leto 1408. godine, na čelu ugarsko-poljske vojske od 60.000 ratnika, Žigmund je započeo napad na Bosnu, udarom preko Save u pravcu grada Srebrenika.

Kralj Tvrtko II je napravio veliku grešku, jer nije prepustio vođenje vojske iskusnim i proslavljenim vojvodama Sandalju i Hrvoju, pošto je hteo da lično pobere slavu za pobedu nad ovom krstaškom vojskom. U bitku je pošao bez ijednog vojvode i zarobljen je sa celom svojom pratnjom pre nego što je do stvarne bitke i došlo. Žigmund je naredio da se, kod tvrđave Dobora, ubije 126 zarobljenih bosanskih velikaša i da se njihova tela bace u reku Bosnu, a kralja Tvrtka je odveo i zatočio u Budimu. Na glas o porazu, vojvoda Hrvoje je krenuo sa jednom vojskom iz Dalmacije, a vojvoda Sandalj sa drugom vojskom iz Huma. Žigmund ih nije čekao, nego se povukao u Ugarsku i pozvao Hrvoja i Sandalja na pregovore. Žigmund je nastojao da pridobije vojvode raznim ponudama i obećanjima. Hrvoju je priznavao vlast nad Dalmacijom i Hrvatskom i tražio od njega da mu potvrdi pravo na te zemlje koje mu je priznao kralj Dabiša; uz to nudio mu je i Požegu u Slavoniji. Ovom ponudom Hrvoju Žigmund je želeo da odstrani svog takmaca, napuljskog kralja Vladislava. Hrvoje je prihvatio ponudu, ali su mu bosanske vojvode zamerile što je prihvatio ponudu od njihovog neprijatelja. Kada je kralj Vladislav saznao da ga vojvoda Hrvoje više ne podržava, izgubio je svaku nadu da dođe na ugarski presto i 9. jula 1409. je prodao Mletačkoj republici svoje posede u Dalmaciji za sto hiljada dukata.

Po povratku sa pregovora, vojvode su predložile da se proglasi svrgnuće kralja Tvrtka II i da se na presto po drugi put vrati Stefan Ostoja. On se na presto vratio zahvaljujući podršci vojvode Đurđa Radivojevića i njegovog brata Vučića. Hrvoje nije bio za Ostoju, a Sandalj ni za ni protiv. Nemogavši više ništa postići sa svrgnutim kraljem, Žigmund je pustio Tvrtka iz zatvora i pripremio novi napad na Bosnu.

Druga vladavina

Ostoju je nasledio njegov sin Stefan Ostojić (1418—1421). Kada je Venecija zauzela Kotor 1420. godine, Stefan nije bio u stanju da bilo šta učini. Iste te godine sklopljen je mir između Venecije i Ugarske, i Venecija je dobila primorske gradove u Dalmaciji. Mletačka pobeda je u velikoj meri postignuta uz srpsku pomoć. Stanje u Bosni je bilo vrlo loše, pre svega zbog nesposobnih vladara, dok su novu pretnju predstavljali Turci, koji su logorovali u Vrhbosni, a Mlečani i Ugari se pogađaju oko podele Dalmacije. U takvim uslovima vojvoda Sandalj se zauzeo da se na presto vrati Tvrtko II, kao manje zlo od onoga koji je bio na prestolu, i na taj način se 1421. Tvrtko vratio na presto kraljevine Bosne, a bivšem kralju Stefanu se od tada gubi svaki trag.

Novi turski sultan Murat II je 1424. sa velikom vojskom napao Bosnu. Duge i teške borbe su vođene oko više gradova, a rat je, posle jednog prekida, obnovljen 1426. Te godine je zaključeno primirje između Bosne i Turske, po kome su Turci dobili nekoliko gradova u Bosni. Odmah potom jedan Srbin po imenu Nikola ubio je serdara Isaka, turskog zapovednika, i Turci su proterani iz Bosne.

Prestonica kralja Stefana Tvrtka II bio je tvrdi grad Bobovac, dok Srebrenica, Zvornik i Usora nisu bili pod njegovom upravom, već pod upravom despota Đurđa Brankovića. Srpska despotovina je bila vazalna država turskog sultana, ali u raznim vremenima delovala je različito, ponekad kao potpuno samostalna država. Srbi iz Kraljevine i iz Despotovine želeli su da se Despotovina ujedini sa Kraljevinom i da se tako stvori jedna snažna srpska država, ali to Turci nisu dozvoljavali.

Raška je većim delom bila u sastavu Kraljevine, cela današnja Kosovska oblast. Turci su bili osvojili nekoliko gradova u Raškoj, ali su Ras i Priština bili pod srpskom upravom.

Turci su preduzeli novi napad na Bosnu i osvojili gradove Hodided i Vrhbosnu 1434. godine. Prilikom ovog turskog napada pokazalo se da je kralj Tvrtko II loše pripremljen za odbranu države i nesposoban. Zato je vojvoda Sandalj, udružen sa despotom, hteo da zbaci kralja Tvrtka i da se izabere novi kralj. Tvrtka je spasila samo brza smrt vojvode Sandalja, koji je umro 15. marta 1435. Sandalja je na položaju bana Huma nasledio njegov bratić Stefan Vukčić Kosača.

Kada je ugarski kralj Sigismund čuo da je umro veliki vojvoda Sandalj, naredio je svojim velikašima u Hrvatskoj, Frangipanu i Talocu, da odmah krenu sa vojskom i osvoje Hum. Oni su na čelu jedne mađarsko-hrvatske vojske prošli kroz Dalmaciju i napali na Hum. Novi vojvoda Stefan Hranić ih je potukao i proterao. Vojvoda Stefan je preduzeo pohod u Primorje 1440. godine i zauzeo Omiš, Poljicu, predeo na obali između Omiša i Splita i Primorje do reke Krke, osim gradova Split, Trogir i Šibenik, koji su bili pod mletačkom upravom. Iste godine sagrađen je poznati most i novi grad na Neretvi — Mostar, koji je gradio Radin Gost „majordom“ vojvode Stefana.

Turci su bili poseli zemlju despota Brankovića i napali na Bosnu 1441. godine. Kralj Tvrtko je poverio vođenje rata protiv Turaka vojvodi Stefanu Hraniću i Srbi su uspeli da u roku od dve godine proteraju Turke iz Kraljevine i iz Despotovine. Kralj Stefan Tvrtko II je umro 1443. godine.

Porodično stablo

16. Prijezda I Kotromanić

8. Stefan I Kotromanić

Jelisaveta Slavonska

4. Vladislav Kotromanić

18. Stefan Dragutin

9. Jelisaveta Nemanjić

19. Katalina Arpadović

2. Stefan Tvrtko I Kotromanić

20. Pavle I Šubić

10. Đurađ I Šubić Bribirski

21. Ursa

5. Jelena Šubić Kotromanić

11. Lelka

1. Stefan Tvrtko II Kotromanić

24. Stracimir Kranski

12. Jovan Aleksandar

25. Keraca Petrica

6. Jovan Stracimir

26. Basarab I

13. Teodora Vlaška

27. Margarita

3. Doroteja Vidinska

28. Basarab I

14. Nikola Aleksandar

29. Margarita

7. Ana Vlaška

30. Jovan Dobokaj

15. Klara Dobokaj

Supružnik

ime	slika	datum rođenja	datum smrti
Doroteja Gorjanska		oko 1415.	septembar 1438.

Deca

Nije razjašnjeno pitanje potomstva. Kako izvori ne spominju decu kraljevskog para, može se pretpostaviti da ih nije ni bilo. Međutim, arheološkim istraživanjem kraljevske grobnice utvrđeno je da se između grobova kralja Tvrtka II i kraljice Doroteje nalazi dečiji grob.

Literatura

• Mrgić, Jelena (2002). Donji Kraji: Krajina srednjovekovne Bosne. Beograd: Filozofski fakultet. 
• Mrgić, Jelena (2008). Severna Bosna: 13-16. vek. Beograd: Istorijski institut. 
• Ćirković, Sima (1964a). Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd: Srpska književna zadruga. 
• Ćirković, Sima (1964b). „Sugubi venac: Prilog istoriji kraljevstva u Bosni”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 343—370. 
• Ćirković, Sima (1964v). Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba. Beograd: Naučno delo. 
• Ćorović, Vladimir (1940). Historija Bosne. Beograd: Srpska kraljevska akademija. 
• Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5.