Sunčeva piramida
Sunčeva piramida je naziv za najveći građevinski objekat drevnog meksičkog grada Teotivakan, ili jednu od najvećih u Mezoamerici. Nalazi se duž Avenije mrtvih, između Mesečeve piramide i Siudadela, u senci planine Sero Gordo.
 Pogled sa prednje strane na piramidu Sunca | |
| Mesto | Država Meksiko |
|---|---|
| Regija | Mezoamerika |
| Tip | Piramida, Hram |
| Dužina | 220 m (720 ft)[1] |
| Širina | 224 m (735 ft)[1] |
| Oblast | Teotivakan |
| Volume | 1.184.828,3 kubnih metara (41.841.817 kubnih stopa) |
| Visina | 65,5 m (215 ft)[1] |
| Istorija | |
| Osnovan | 200.[2] |
| Napušten | 750.E[1] |
| Period | Mezoamerički klasik |
| Kulture | Toletek |
| Podaci | |
| Uslovi | Pod UNESCO zaštitom |
| Vlasništvo | Kulturno nasleđe |
| Rukovodstvo | Komitet za svetsku baštinu |
| Javni pristup | Da |
| Treća po veličini drevna piramida na svetu, druga po veličini je Keopsova piramida, a najveća je Piramida u Čoluli, koja je udaljena 90 kilometara | |
Dugačka je 225 m, a široka 75 m, dok je visoka 75 m, i smatra se trećom najvećom piramidom na svetu. Izgrađena je u 2. veku,[3] a pretpostavlja se da se na njenom vrhu nalazio hram koji je kasnije uništen, bilo zbog erozije ili vandalizma. Ime Piramida Sunca dali su joj Asteci.
Istorija uredi
Naziv Sunčeva piramida potiče od Asteka, koji su posetili grad Teotivakan vekovima nakon što je bio napušten; ime koje su piramidi dao Teotivakanski narod je nepoznato. Objekat je izgrađen je u dve faze. Prva faza izgradnje, oko 200. godine, dovela je piramidu do njene približne sadašnje veličine. Drugi krug izgradnje rezultirao je njenom dovršenom veličinom od 225 m (738 ft) širine i 75 m (246 ft) visine, što je čini trećom najvećom piramidom na svetu,[4] mada je još uvek nešto viša od polovine visine Velike Piramida u Gizi (146 metara). U drugoj fazi je takođe izgrađen oltar na vrhu piramide koji nije preživeo do modernog doba.
Preko građevine, drevni Teotivakani su završili svoju piramidu krečnim malterom uvezenim iz okolnih područja, na kome su slikali freske sjajnih boja. Iako je piramida trajala vekovima, boja i gips nisu više nisu vidljivi. Glave i šape jaguara, zvezde i zmije zvečarke su među retkim slikama povezanim sa piramidama.
Smatra se da je piramida odavala počast božanstvu unutar Teotivakanskog društva. Međutim, postoji malo dokaza koji podržavaju ovu hipotezu. Uništavanje hrama na vrhu piramide, namernim i prirodnim silama pre arheološkog proučavanja lokaliteta, do sada je sprečilo identifikaciju piramide sa bilo kojim određenim božanstvom.
Dimenzije strukture, lokacija i orijentacija uredi
| Dimenzija | Vrednost |
|---|---|
| Visina | 71,17 metara ili 233,5 stopa |
| Površina baze | 794,79 kvadratnih metara ili 8.555,0 kvadratnih stopa |
| Strana | 223,48 metara ili 733,2 stopa |
| 1/2 strane | 111,74 metara ili 366,6 stopa |
| Ugao nagiba | 32,494 stepeni |
| Lateralna površina | 59.213,68 kvadratnih metara ili 637.370,7 kvadratnih stopa (pretpostavlja savršenu kvadratnu osnovu i glatka lica) |
| Zapremina | 1.184.828c31 kubnih metara ili 41.841.817 kubnih stopa (pretpostavlja savršenu kvadratnu osnovu i glatka lica) |
Piramida je sagrađena na pažljivo odabranom mestu, odakle ju je bilo moguće poravnati kako sa prominentnim Sero Gordom na severu, tako i u normalnim pravcima, do mesta izlaska i zalaska sunca određenih datuma, zabeleženih nizom arhitektonskih orijentacija u Mezoamerici.[5] Čitav centralni deo urbane mreže Teotivakana, uključujući Aveniju mrtvih, reprodukuje orijentaciju Piramide Sunca, dok južni deo pokazuje nešto drugačiju orijentaciju, koju diktira Siudadela.[6]
Piramida je sagrađena preko veštačkog tunela koji je vodio do „pećine” koja se nalazi šest metara niže ispod centra građevine. Prvobitno se verovalo da je ovo prirodno formirana cev lave i protumačeno je kao moguća lokacija Čikomostosa, mesto ljudskog porekla prema Nahua legendama. Novija iskopavanja sugerišu da je taj prostor stvorio čovek i da je mogao da služi kao kraljevska grobnica. Nedavno su naučnici koristili mionske detektore da bi pronašli druge komore u unutrašnjosti piramide,[7] ali je značajna pljačka sprečila otkrivanje funkcije komora u Teotivakanskom društvu.
Pronađeni artefakti uredi
U piramidi i oko nje pronađeno je samo nekoliko skloništa sa artefakatima. Opsidijanski vrhovi strela i ljudske figurice otkriveni su unutar piramide, a slični predmeti pronađeni su u obližnjoj Mesečevoj piramidi i Piramidi pernate zmije u Siudadeli. Ovi predmeti su možda predstavljali žrtvena darivanja. Jedinstveni istorijski artefakt otkriven kraj podnožja piramide krajem devetnaestog veka bio je Teotivakanski ocelot, koji se sada nalazi u kolekciji Britanskog muzeja.[8] Pored toga, u iskopinama na uglovima piramide pronađena su i mesta sahranjivanja dece. Veruje se da su ova sahranjivanja bile deo žrtvenog rituala posvećivanja zgrade piramide.
Reference uredi
- ^ a b v g "Teotihuacán." Britannica School. Encyclopædia Britannica, Inc., 2014. Web. 9 Dec. 2014.
- ^ "Teotihuacán." Early Civilizations in the Americas Reference Library. Ed. Sonia G. Benson, Sarah Hermsen, and Deborah J. Baker. Vol. 2: Almanac, Vol. 2. Detroit: UXL, 2005. 315–332. Student Resources in Context. Web. 14 Dec. 2014.
- ^ Teotihuacan: Pyramids of the Sun and the Moon, Heilbrunn Timeline of Art History, The Metropolitan Museum of Art, retrieved October 29, 2016
- ^ Aston, Michael; Tim Taylor (1998). Atlas of Archaeology. Dorling Kindersley. str. 43. ISBN 978-0-7894-3189-9.
- ^ Šprajc, Ivan (2000). „Astronomical alignments at Teotihuacan, Mexico”. Latin American Antiquity. 11 (4): 403—415. JSTOR 972004. doi:10.2307/972004.
- ^ Šprajc, Ivan (2001). Orientaciones astronómicas en la arquitectura prehispánica del centro de México. Mexico City: Instituto Nacional de Antropología e Historia. ISBN 970-18-4180-8.
- ^ A. Menchaca-Rocha; et al. (2013). „Search for cavities in the Teotihuacan Pyramid of the Sun using cosmic muons: preliminary results”. Proceedings of Science. X LASNP 012.
- ^ „British Museum Highlights”. Arhivirano iz originala 2015-10-18. g. Pristupljeno 2017-06-15.
Literatura uredi
- Evans, Susan Toby (2004). Ancient Mexico and Central America.
- Gwin, Peter (februar 2005). „Seeing Through Walls”. National Geographic.
- Šprajc, Ivan (2000). „Astronomical Alignments at Teotihuacan, Mexico”. Latin American Antiquity. 11 (4). str. 403—415.
- Sugiyama, Saburo (2005). „Governance and Polity at Classic Teotihuacan”. Mesoamerican Archaeology.
- Leibsohn, Dana, and Barbara E. Mundy, “Making Sense of the Pre-Columbian,” Vistas: Visual Culture in Spanish America, 1520–1820 (2015). http://www.fordham.edu/vistas
- Feder, Kenneth L. (2010). Encyclopedia of Dubious Archaeology: From Atlantis to the Walam Olum: From Atlantis to the Walam Olum (na jeziku: engleski). ABC-CLIO. str. 34. ISBN 9780313379192. Pristupljeno 17. 3. 2019.
- Takacs, Sarolta Anna; Cline, Eric H. (2015). The Ancient World (na jeziku: engleski). Routledge. str. 16. ISBN 9781317458395. Pristupljeno 17. 3. 2019.
- Koontz, Rex (2013). Mexico: From the Olmecs to the Aztecs. New York, New York: Thames and Hudson. ISBN 9780500290767.
- „The Aztecs/Mexicas”. Pristupljeno 2006-12-27.
- King, Heidi (2004). „Tenochtitlan”. Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art. Pristupljeno 14. 8. 2021.
- Williams, Victoria (2020). Indigenous peoples : an encyclopedia of culture, history, and threats to survival. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. str. 722. ISBN 9781440861185.
- Ferguson, William M. (2001). Mesoamerica's ancient cities : aerial views of pre-Columbian ruins in Mexico, Guatemala, Belize, and Honduras (Rev. izd.). Albuquerque: University of New Mexico Press. ISBN 9780826328007. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Wicke, Charles R. (april 1965). „Pyramids and Temple Mounds: Mesoamerican Ceremonial Architecture in Eastern North America”. American Antiquity. 30 (4): 409—420. JSTOR 277940. S2CID 161286348. doi:10.2307/277940. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Joyce, Thomas Athol (1922). „The archaeological heritage of Mexico”. New World Review and Pan-Ameri- Can Magazine. 35: 197—203. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Werner, Michael S., ur. (2001). Concise encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn. str. 813. ISBN 9781135973773. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition. EBSCO: Columbia University Press. 2020. ISBN 978-0-7876-5015-5. OCLC 1149280662.
- Yahya, Nazry Bin (28. 1. 2021). The Golden Ages of the Dark Ages. Singapore: Partridge Publishing. ISBN 9781543762792. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Cartwright, Mark (17. 2. 2015). „Teotihuacan”. World History Encyclopedia. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Cowgill, George L. (2013). „Possible Migrations and Shifting Identities in the Central Mexican Epiclassic”. Ancient Mesoamerica. 24 (1): 131—49. JSTOR 26300635. S2CID 162328949. doi:10.1017/S0956536113000060. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Coe, Michael, D (2013). Mexico: From the Olmecs to the Aztecs. New York, New York: Thames and Hudson. str. 170—176. ISBN 978-0-500-29076-7.
- „Toltec 'builder'”. Credo Reference. 2018.
- „Tula or Tollan”. Credo Reference.
- Cartwright, Mark (27. 1. 2015). „El Tajin”. World History Encyclopedia. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- „Historic Centre of Oaxaca and Archaeological Site of Monte Albán”. UNESCO. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Voorhies, Barbara (decembar 2005). „Ancient Mexico and Central America: Archaeology and Culture History. Susan Toby Evans. Thames and Hudson, London. 2004. 502 pp., bib. $70.00 (cloth), $50.00 (paper).”. Latin American Antiquity. 16 (4): 473—473. ISSN 1045-6635. doi:10.2307/30042512.
- Torvinen, Andrea; Nelson, Ben A. (mart 2020). „Refinement of the Chronology of La Quemada, Zacatecas, Mexico, Using Ceramic Seriation”. Latin American Antiquity. 31 (1): 61—80. S2CID 214046921. doi:10.1017/laq.2019.106. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Trombold, Charles D. (28. 11. 1991). Ancient Road Networks and Settlement Hierarchies in the New World. Cambridge University Press. str. 162. ISBN 9780521383370. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Palmer, Allison Lee (2009). The A to Z of architecture. Lanham, Md.: Scarecrow Press. ISBN 978-0810868953. Pristupljeno 15. 8. 2021.
- Kelly, Joyce (2001). An Archaeological Guide to Central and Southern Mexico. Norman: University of Oklahoma Press. str. 30—2. ISBN 0-8061-3349-X.
- Neff, Hector (2011). „Evolution of the Mesoamerican Mother Culture”. Ancient Mesoamerica. 22 (1): 107—122 (16 pages). JSTOR 26309551. S2CID 145389188. doi:10.1017/S0956536111000150 — preko JSTOR.
- „Professor's Research Rocks Mesoamerican Cultural Theory”. www2.gwu.edu. Pristupljeno 2022-12-06.
- Inomata, Takeshi; Triadan, Daniela; Aoyama, Kazuo; Castillo, Victor; Yonenobu, Hitoshi (2013). „Early Ceremonial Constructions at Ceibal, Guatemala, and the Origins of Lowland Maya Civilization”. Science. 340 (6131): 467—471. Bibcode:2013Sci...340..467I. PMID 23620050. S2CID 29520487. doi:10.1126/science.1234493 — preko Science.org.
- PRINGLE, HEATHER (2013). „Deep Dig Shows Maya Architecture Arose Independently of Olmec's”. Science. 340 (6131): 417. ISSN 0036-8075. JSTOR 41942620. PMID 23620025. doi:10.1126/science.340.6131.417.
