Тарас Буљба
Taras Buljba (rus. Тарас Бульба) je kratak istorijski roman Nikolaja Gogolja iz ciklusa „Mirgorod“. Štampan je 1835, a drugo prerađeno izdanje je izašlo 1842. Drugo izdanje je osnova svih savremenih izdanja.
| Taras Buljba | |
|---|---|
 Ilustracija za roman, 1861. | |
| Nastanak i sadržaj | |
| Orig. naslov | rus. Тарас Бульба |
| Autor | Nikolaj Gogolj |
| Dizajner korica | Piotr Sokolov |
| Jezik | ruski |
| Žanr / vrsta dela | Istorijski roman, novela |
| Izdavanje | |
| Izdavanje | 1835 (1. u sklopu zbirke) |
Radnja romana se tiče istorije zaporoških kozaka. Nije moguće povezati radnju romana sa konkretnim istorijskim događajima. Glavni junak je Taras Buljba, stari kozak, koji sa svojim sinovima Andrejem i Ostapom, polazi u borbu protiv poljske šljahte, a u odbranu pravoslavlja.
Ovo delo Nikolaja Gogolja je pisano na klasičan način; likovi nisu karikirani kao što je bio Gogoljev manir. Idejno, Taras Buljba je delo u stilu romantičnog nacionalnog preporoda. Gogolj je u njemu dao prikaz koncepta „ruske duševnosti“. Delo je bogato avanturama i prikazima bojeva, kao i Gogoljevim karakterističnim humorom.
Uprkos svom ruskom imperijalizmu, roman Taras Buljba postao je popularan u Ukrajini odmah po objavljivanju, a od 1850. godine objavljeno je više od deset kompletnih prevoda romana na ukrajinski jezik.
Pored toga, roman Taras Buljba je postao jedno od najuspešnijih proznih dela ruske književnosti, inspirišući ukrajinske i strane umetnike na čitav niz različitih izvedenih dela, uključujući opere i operete, filmove, TV serije, slike i druga dela umetnosti.
Umetničke adaptacije uredi
Roman Taras Buljba je poslužio kao inspiracija za istoimenu operu ukrajinskog kompozitora Mikole Lisenka. Leoš Janaček (1854-1928) je komponovao simfonijsku rapsodiju Taras Buljba.
Po romanu je snimljeno nekoliko filmova, od kojih je najpoznatija verzija iz 1962. sa Julom Brinerom i Tonijem Kertisom.
Priča je više puta adaptirana za film:
- Taras Buljba (1909), adaptacija nemog filma, u režiji Aleksandra Drankova
- Taras Buljba (1924), napravljen u Nemačkoj od strane ruskog izgnanika Josifa N. Ermoljeva
- Taras Buljba (1936), francuska produkcija, u režiji ruskog reditelja Aleksisa Granovskog, sa zapaženim dekorom Andreja Andrejeva
- Sin pobunjenika (1938), britanski film u kojem glumi Harije Baur sa sporednom postavom značajnih britanskih glumaca
- Taras Buljba (1962), američka adaptacija sa Julom Brinerom i Tonijem Kertisom u glavnim ulogama u režiji Džej Li Tompsona; ova adaptacija je sadržala značajnu muzičku partituru Franca Vaksmana, koja je nominovana za Oskara. Bernard Herman je to nazvao "rezultatom života".
- Taras Buljba, kozak, italijanska filmska verzija iz 1962.
- Ko je osvajač?, ukrajinski film u kojem igra Nudtavat Saksiri kao Taras.
- Taras Buljba (2009), u režiji Vladimira Bortka, po narudžbini ruske državne televizije i u potpunosti plaćenom od ruskog Ministarstva kulture. Uključuje ukrajinske, ruske i poljske glumce kao što su Bohdan Stupka (kao Taras Buljba), Ada Rogovceva (kao supruga Tarasa Buljba), Igor Petrenko (kao Andrej Buljba), Vladimir Vdovičenkov (kao Ostap Buljba) i Magdalena Mielcarz (kao poljski plemić devojka). Film je sniman na nekoliko lokacija u Ukrajini, kao što su Zaporožje, Hotin i Kamjanec-Podilski tokom 2007. U scenariju je korišćeno izdanje romana iz 1842. godine.
- Veer (2010), hindski film smešten u Indiju 19. veka, delimično je zasnovan na zapletu Tarasa Bulbe.
Spoljašnje veze uredi
- Omnibus zbirka Gogoljeve kratke proze na sajtu Standard Ebooks
- Taras Buljba Tekst na mreži (ruski) iz javne biblioteke.ru
- Taras Buljba, izdanje 1835, Tekst na mreži (ruski) iz javne biblioteke.ru
- Taras Bulba na projektu Gutenberg
- Taras Bulba 2008 bioskopski trejler
