Текома
Tekoma (Campsis radicans (L.) Seem. ex Bureau) ime roda je od grčkog glagola κάμψη = saviti, zbog savijenih filamentuma; epitet vrste znači koreniti zbog vidljivih adventivnih korenova na nodusima letorasta. Sinonimi su Bignonia radicans L. i Tecoma radicans (L.) Juss., a domaći naziv pored tekome je i kampsis.
| Tekoma | |
|---|---|
| |
| Tekoma u grčkom letovalištu Πευκοχώρι | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Binomno ime | |
| Campsis radicans (L.) Seem. ex Bureau
| |
| |
| Areal tekome | |
Areal uredi
Prirodno je rasprostranjena na jugoistoku Severne Amerike (od Teksasa do Floride, na severu do Misurija, Pensilvanije i Nju Džerzija. Introdukovana je na Azorskim ostrvima, Španiji i celom Mediteranu gde je široko rasprostranjena, u ostalim delovima Evrope sa hladnijom klimom slabije.
Opis vrste uredi
Tekoma je listopadna brzorastuća puzavica koja dostiže visinu (dužinu) do 15 m, kači se pomoću vazdušnih korenova. Kora je smeđa i bradavičasta.
Listovi su složeni, naspramni dugi do 20 cm, neparno perasti sa 7-11 liski. Liske su ovalne ili izduženo jajaste, duge 4-6 cm, širine 2-3 cm, grubo testeraste, zašiljenog vrha. Lice je tamnozeleno i golo a naličje svetlije i dlakavo duž središnjeg nerva.
Petodelni cvetovi su narandžasti do crveni trubičasti, dužine 6-9 cm. Grupisani su po 4-11 u terminalnim cimoznim cvastima. Cveta dugo i obilno od juna do septembra.
Plod je dvodelna višesemena odrvenjena čaura dužine 5-15 cm a široka oko 3 cm koja sazreva od septembra do novembra. Čaura menja boju od zelene do tamnobraon (kada je zrela), otvara se od oktobra do decembra, a pljosnato seme sa dva bočna prozirna krila lako se raznosi vetrom. Kotiledoni dvorežnjeviti; klijanje epigeično, primarni listovi prosti[1][2].
Bioekološke karakteristike uredi
Javlja se u vlažnim šumama, močvarnim regionima, dobro podnosi gradsku sredinu. Podnosi niske temperature do -20 °C. Heliofit bez posebnih zahteva prema zemljištu.
Značaj uredi
Kao ukrasna biljka koristi se za vertikalno ozelenjavanje, na pergolama, zidovima, stubovima, terasama, često se sreće u urbanoj sredini. Nekada se koristi i za kontolu erozije i kao pokrivač tla[2]. Posebnim orezivanjem može se formirati u malo „samonoseće“ drvo. U Srbiji nema invazivni karakter, ali s obzirom da je u nekim delovima sveta invazivna, treba preduzeti ekstenzivni monitoring. Na nove lokacije širi se kao ukrasna biljka – rasadničkom trgovinom i samosevom anemohorijom, a lokalno korenskim izbojcima. Primena mehaničkih mera suzbijanja korenskih izdanaka ne daje rezultate. Herbicidi su delimično efikasni (preparat Touch-down 4-LC).
Razmnožavanje uredi
Generativno: seme je sa dormantnim embrionom koji je sposoban da isklija posle 60 dana hladno-vlažnog tretmana.[3][4] Od vegetativnih načina razmnožavanja poleganje i korenski izbojci su od značaja za širenje ove vrste bez pomoći čoveka, a korenske reznice se koriste u rasadnicima[5]
Reference uredi
- ^ Jovanović, B. (1985): Dendrologija. IV izmenjeno izdanje. Univerzitet u Beogradu. Beograd
- ^ a b Vukićević E. (1996): Dekorativna dendrologija, Šumarski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd
- ^ Grbić, M., & Žujović, K. (1994): Effect of stratification on breaking seed dormancy of common trumpetcreeper (Campsis radicans (L.) Seem.). Юubileйnaя naučna konferenciя "100 godini ot roždenieto na vidniя bъlgarski botanik i dendrolog Boris Stefanov 1894-1979.", Sofiя
- ^ Grbić, M., & Kaličanin, D. (2000): Germination studies of common trumpetcreeper (Campsis radicans (L.) Seem) seed stored in different temperature regimes. Jubileen sbornik naučni dokladi 75 godini visše lesotehničesko obrazovanie v Bulgariя, Sofiя: 70-7.
- ^ Grbić, M. (2004): Proizvodnja sadnog materijala - Vegetativno razmnožavanje ukrasnog drveća i žbunja. Univerzitet u Beogradu. Beograd. ISBN 86-7602-009-4.
