Teodora Dejanović Balšić
Teodora Dragaš Dejanović Balšić, u monaštvu Ksenija (umrla posle 1397) je bila supruga vlastelina Žarka i Đurđa I Balšića.[1]
| Teodora | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Puno ime | Teodora Dejanović Balšić |
| Mesto rođenja | Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | posle 1397. |
| Porodica | |
| Supružnik | Žarko, Đurađ I Balšić |
| Potomstvo | vidi |
| Roditelji | Dejan Teodora Nemanjić |
| Dinastija | Dejanovići, Balšići |
| "gospođa" Zete | |
| Period | 1358—1379. |
Brak sa Žarkom
urediTeodora je bila ćerka srpskog despota Dejana i Teodore Nemanjić, polusestre cara Dušana i rođene sestre Simeona Siniše Nemanjića. Dejan ju je udao za zetskog velikaša Žarka. Žarko je u prvim godinama vladavine Uroša Nemanjića vladao oblašću oko ušća Bojane. Tamo je zadržao dubrovački stoku na trgu Svetog Srđa. Uroš je poslao svog vlasteličića koji je primorao Žarka da se povuče. Sledeće godine Mletačka republika pominje Žarka kao tamošnjeg gospodara i prima ga za počasnog građanina zajedno sa njegovim naslednicima. Činjenica da se Žarko oženio ćerkom sevastokratora, odnosno despota, svakao ide u prilog činjenici da je pripadao krugu najuglednije vlastele Dušana jer bi brak Teodore i osobe manjeg ugleda bio malo verovatan. Teodora je sa Žarkom imala sina Mrkšu koji je imao udatu sestru kojoj su Dubrovčani 1402. godine darovali 100 perpera i oružanu pratnju. Ona je svakako bila ćerka Žarka, moguće u braku sa Teodorom.
Brak sa Đurđem
urediTeodora je bila prisutna na ovim prostorima sve do učvršćenja mletačke vlasti. Žarko je iznenada nestao sa istorijske scene u vreme kada uspon doživljava Đurađ Balšić. Nakon Maričke bitke Đurađ je oterao svoju prvu ženu Oliveru. Olivera je bila ćerka Vukašina Mrnjavčevića. Brak je sklopljen kako bi se stvorila veza između porodica Balšić i Mrnjavčević, ali nakon pogibije Vukašina i Uglješe nije biše bilo potrebe za brakom. Đurađ je oženio Teodoru kako bi se povezao sa Dejanovićima, najbližim preživelim srodnicima Nemanjića. Đurađ je umro 1378. godine. Teodora je 15. februara 1379. godine u Lješu, pošto je ponovo postala udovica, svela račune sa Đurđevim bratom Balšom. U dokumentu je Đurđev naslednik naveden prvi, ali bez ikakve titule dok Teodora nosi epitet "gospođa". Teodora kasnije sa sinom Konstantinom deluje u Skadru i Danju. Teodora je avgust i septembar 1397. godine provela u Dubrovniku odakle je otplovila u Valonu noseći darove od 100 perpera. Za sebe, sina Mrkšu i snaju Ruđinu obezbedila je dubrovačko građanstvo. Građanstvo je dobila i Ruđinina majka Komnina, ćerka Jovana Asena Komnina.
Potomstvo
urediTeodora je sa Žarkom imala jednog sina:
- Mrkšu Žarkovića (1363—1414) — upravljao Kaninom i Valonom (1396-1414).
- Moguće da je imala i ćerku koja se pominje u dubrovačkom dokumentu iz 1402. godine.
Sa Đurđem Balšićem je imala sledeću decu:
- Konstantin Balšić (umro 1402) — gospodar Kroje (1394-1402).
- Gojislava Balšić (umrla posle 1398) — supruga humskog vlastelina Radiča Sankovića.
- Evdokija Balšić
- Jelena Balšić
- Vanbračni sin Đurađ
Porodično stablo
uredi| 2. Dejan (despot) | ||||||||||||||||
| 1. Teodora Dejanović Dragaš Balšić | ||||||||||||||||
| 24. Stefan Uroš I | ||||||||||||||||
| 12. Milutin Nemanjić | ||||||||||||||||
| 25. Jelena Anžujska | ||||||||||||||||
| 6. Stefan Dečanski | ||||||||||||||||
| 13. Ana Terter | ||||||||||||||||
| 3. Teodora Nemanjić | ||||||||||||||||
| 14. Jovan Paleolog (kesar) | ||||||||||||||||
| 7. Marija Paleolog | ||||||||||||||||
| 15. Irina | ||||||||||||||||
Reference
uredi- ^ Veselinović & Ljušić 2002, str. 25.
Literatura
uredi- Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2002). Rodoslovi srpskih dinastija. Novi Sad: Platoneum.
- Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2008) [2001]. Srpske dinastije (2. izd.). Beograd: Službeni glasnik.
- Mihaljčić, Rade (1975). Kraj Srpskog carstva. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ostrogorski, Georgije (1963). „Gospodin Konstantin Dragaš”. Zbornik Filozofskog fakulteta. Beograd. 7 (1): 287—294.
- Rajičić, Miodrag (1953). „Sevastokrator Dejan”. Istoriski glasnik. 6 (3-4): 17—28.
- Rajičić, Miodrag (1954). „Osnovno jezgro države Dejanovića: Prilozi našoj istoriskoj geografiji”. Istoriski časopis. 4issue=1952-1953: 227—243.
- Ćirković, Sima (1970). „Doba Balšića (prvi deo)” (PDF). Istorija Crne Gore. 2 (2). Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 3—48.
- Ferjančić, Božidar (1970). „Sevastokratori i kesari u Srpskom carstvu”. Zbornik Filozofskog fakulteta. Beograd. 11 (1): 255—269.
- Ferjančić, Božidar (1960). Despoti u Vizantiji i južnoslovenskim zemljama (PDF). Beograd: Naučno delo.