Toledo
Toledo (šp. Toledo) grad je u središnjoj Španiji. Nalazi se 70 km južno od Madrida, na reci Taho. Glavni je grad pokrajine Toledo i autonomne zajednice Kastilja-La Manča. Zbog bogatoga kulturnoga nasleđa nalazi se od 1986. na Uneskovoj listi svetske baštine. Bio je nekada glavni grad Španskoga carstva i Vizigotske kraljevine i mesto gde su koegzistirale hrićšanska, jevrejska i mavarska kultura. Mnogi čuveni ljudi i umetnici su rođeni ili živeli u Toledu, uključujući Lope de Vegu, Alfonsa X i El Greka. Toledo je bio mesto značajnih istorijskih događaja, kao što je npr. bio vizigotski sabor u Toledu. Grad ima 75.578 stanovnika. Stari centar grada se nalazi na granitnoj steni na 548 m nadmorske visine.
| Toledo šp. Toledo | |
|---|---|
 Panorama Toleda, Alkazar Toleda i Katedrala | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Španija |
| Autonomna zajednica | Kastilja-La Manča |
| Pokrajina | Toledo |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 80.810 |
| — gustina | 348,17 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 39° 51′ 24″ S; 4° 01′ 28″ Z / 39.856667° S; 4.024444° Z |
| Aps. visina | 529 m |
| Površina | 232,1 km2 |
  Toledo Toledo na karti Španije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Emilijano Garsija-Page |
| Veb-sajt | |
| ayto-toledo.org | |
Istorija uredi
Pre Rimljana na mestu Toleda postojalo je staro naselje. Prema staroj španskoj legendi Toledo su 540. p. n. e. osnovali jevrejski kolonisti, koji su ga nazvali Toledo.
Rimljani su 192. p. n. e. osvojili Toledo. Rimljani su na mestu Toleda zatekli grad Toletum, koji je bio sedište od Karpetanije. Uključen je u rimsku provinciju Hispanija Tarakonensis. Nalazio se na strateškom mestu duž reke Taho i na drumu, koji je povezivao Emeritu (današnja Merida) i Cesaravgustu (današnju Saragosu). U okolini Toleda bilo je mnogo rude gvožđa, što je omogućičo razvoj. Bio je jak grad umerene veličine, a čuven po proizvodnji oružja i proizvoda od čelika.
Alani su 411. osvojili Toledo, a 418. su ga zauzeli Vizigoti. Toledo je postao centar katoličke nadbiskupije.
Toledo je kasnije bio glavni grad Vizigotske Španije od 534. do 711. Prvi kralj u Toledu je bio Liuvigild. Ostao je prestolnica sve do Mavarskoga osvajanja Španije 711. Mavari su 712. zauzeli Toledo.
Od 5. do 16. veka oko 30 svetih sinoda je održano u Toledu. Prvi sinod u Toledu je održan 400. Na sinodu 589. vizigotski kralj Rekared je objavio da se pokrštava i prelazi sa arijanizma na hrišćanstvo. Isidor Seviljski je 633. predvodio crkveni sinod. Tada je određeno da liturgija bude jedinstvena unutar vizigotske kraljevine. Zahtevao je i oštrije mere protiv pokrštenih Jevreja, koji bi se ponovo vratili na svoju veru. Na sinodu 881. određeno je da nadbiskup Toleda postane glavni nadbiskup cele Španije.
U doba Kordopskog halifata Toledo je doživeo zlatno doba. Taj period je poznat kao period koegzistencije Jevreja, hrišćana i muslimana. Za vreme arapske vlasti Toledo se nazivao Tulajtulah. Do 1035. bio je u sastavu Kordovskog halifata. Pedeset godina je bio prestolnica nezavisnoga emirata.
Alfonso VI Hrabri je 25. maja 1085. zauzeo Toledo i uspostavio je ličnu kontrolu nad mavarskim gradom. Toledo je tada postao prestonica Kastilje, a od 1516. i cele Španije. Bio je to prvi konkretan korak koju je zajednička kraljevina Leona i Kastilje preduzela tokom rekonkiste. Toledo je bio čuven po proizvodnji čelika, a posebno po mačevima, a grad je još uvek centar proizvodnje noževa i drugih čeličnih proizvoda. Kada je kralj Filip II od Španije premestio 1561. prestolnicu iz Toleda u Madrid Toledo je počeo lagano da gubi značaj i da stagnira i nikad se nije oporavio.
Alkasar iz Toleda je vojna akademija, koja je bila čuvena u 19. i 20. veku. Kada je izbio Španski građanski rat garnizon u Toledu su opsedale republikanske snage.
Stanovništvo uredi
Prema proceni, u gradu je 2008. živelo 80.810 stanovnika. [1]
| 1981. | 1989. | 1991. | 2001. | 2002. |
|---|---|---|---|---|
| 57.769 | 59.802[2] | 63.561 | 69.450 | 68.382[2] |
Umetnost i kultura uredi
U vreme islamskoga halifata Toledo je bio centar umetnosti i nauke.
Stari grad se nalazi na vrhu brda, a sa tri strane je okružen rekom Tagus. U njemu se nalaze brojna istorijska mesta kao što su:
- Alkasar
- Katedrala
- Sokodover, glavna pijaca
Toledo je imao veliki broj Jevreja i muslimana sve dok nisu proterani iz Španije 1492. i 1604. godine. U Toledu su postojale značajne crkve, sinagoge i džamije. U 13. veku Toledo je bio veliki kulturni centar pod vođstvom Alfonsa X Mudrog. Škola prevodilaca u Toledu je prevodila velika naučna i filozofska dela sa arapskoga i hebrejskoga na latinski. Mnoga grčka dela su bila izgubljena za zapadnu Evropu. Međutim grčki klasici nauke i filozofije bili su prevedeni na arapski, pa je prevodilačka škola u Toledu spasila mnoga najveća dela antičkoga sveta. Aristotelova dela su dotad bila nepoznata u Zapadnoj Evropi. Prevod Aristotela na latinski snažno je uticao na srednjovekovne skolastičare.
Katedrala u Toledu pravljena je po uzoru na katedralu u Buržu, ali kombinuje i neke karakteristike mudear stila. U Toledu je živeo El Greko u kasnijem delu svoga života i neke njegove slike se nalaze u Toledu.
Partnerski gradovi uredi
Reference uredi
- ^ „Stanovništvo po opštinama”. Državni zavod za statistiku. Arhivirano iz originala 08. 12. 2013. g. Pristupljeno 3. 10. 2012.
- ^ a b „Gradovi u Španiji”. City Population. Pristupljeno 3. 10. 2012.
Spoljašnje veze uredi
- Learn the story and tales of the city of the three cultures · Secretos de Toledo (spanish)
- Magic and reality in the city of the three cultures · Toledo Mágico (spanish)
- Information about Toledo
- Panoramic pictures and videos
- Touristic information. Leyendasdetoledo.com: Legends, pictures, history and culture.
- Free Pictures of Toledo
- Adrian Fletcher’s Paradoxplace – Toledo Pages – Photos
- Photos of Toledo
- Toledo No Existe Underground music, culture, activities and collectives from Toledo.
