Toško Vlahović
Toško Vlahović (Rovca, 1890 — Vlasovo, 2. novembar 1917)[1] bio je student filozofije u Nemačkoj i komitski vojvoda, jedan od vođa Jablničko-topličkog ustanka u Prvom svetskom ratu, komandant Krajinskog četničkog odreda. Bio je brat Milinka Vlahovića i stric Velimira Vlahovića.
| Toško Vlahović | |
|---|---|
 Vlahović kao student | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1890. |
| Mesto rođenja | Rovca, Knjaževina Crna Gora |
| Datum smrti | 2. novembar 1917. |
| Mesto smrti | Vlasovo, Kraljevina Srbija |
| Vojna karijera | |
| Čin | komitski vojvoda |
Biografija
urediPosle maturiranja na Cetinju 1911. godine studirao je filozofiju kao stipendista crnogorske vlade, prvo u Rusiji 1911/1912, u Petrogradu, a zatim od 1912. do 1914. u Nemačkoj, u Jeni. Po izbijanju Prvog svetskog rata stupio je kao dobrovoljac i do kapitulacije Crne Gore učestvuje kao borac u I bataljonu Kolašinske brigade. Nakon kapitulacije Crne Gore 1916. godine, Toško Vlahović i njegov brat Milinko Vlahović, kapetan crnogorske vojske su izbegli zarobljavanje. U proleće 1916. godine u Crnoj Gori je general Radomir Vešović organizovao neuspešan ustanak u koji je bio umešan i Milinko Vlahović. Pošto su usledila masovna hapšenja u brda se odmetnuo veći broj ljudi. Dvadesetak njih se sastalo u selu Žircima kod Kolašina i odlučilo da stvore komitsku četu. Sa još nekoliko komita (prema različitim izvorima od 9-20), u septembru 1916. godine krenuli su u Srbiju, s namerom da preko Rumunije pređu na Solunski front. U grupi su osim braće Vlahović bili i Jovan Radović sa bratom Savom, zatim Milan Drljević iz Morače, đak podnarednik u 11. puku Šumadijske divizije sa bratom Đurom, Nikola Vlahović, Milinkov i Toškov zet, braća Lakić i Miroslav Lakićević, Mirko Jovanović i nekolicina drugih. Početkom oktobra došli su na teritoriju Kosanice (Radan planina), i tamo stupili u kontakt sa Kostom Pećancem, koji je nešto ranije bio došao sa Solunskog fronta, upućen od srpske Vrhovne komande.[2]
Dana 21. februara 1917. je na savetovanju izabran za vojvodu, odnosno za komandanta Krajinskog odreda.
Braća Vlahović i Jovan Radović sa Kostom Vojinovićem i Kostom Pećancem pristupili su organizovanju, a potom i vođenju Topličkog ustanka 1917. godine.[3]
Čak i u uslovima surovog četničkog života uspeo je da formira malu ličnu biblioteku iz koje je svojim borcima pozajmljivao knjige na čitanje. Vodio je i dnevnik, koji je zaplenjen, zajedno sa celokupnom arhivom, u manjem okršaju sa bugarskim jedinicama, u kojem je i poginuo 2. novembra 1917. godine. Novosadska izdavačka kuća Prometej je izdala 2018. godine dnevnik Toška Vlahovića - „Utočišta ni kod koga – dnevnik iz 1917”.[4]
Sahranjen je na Kuršumlijskom groblju.[5]
Reference
uredi- ^ Vlahović, Vlahović & Vlahović 1988.
- ^ Mitrović 1987.
- ^ Rakočević 1988.
- ^ Vlahović 2018.
- ^ Ilić 2006, str. 278.
Literatura
uredi- Ilić, Dobrosav (2006). Popov, Čedomir, ur. Srpski biografski rečnik knjiga 2, V-G. Novi Sad: Matica Srpska. ISBN 978-86-83651-62-7.
- Rakočević, Novica (1988). Dragičević, Risto, ur. „Bjekstvo 17 Crnogoraca iz okupirane Crne Gore 1917. godine” (PDF). Istorijski zapisi. Titograd: Istorijski institut SR Crne Gore. 3—4: 211-214. ISSN 0021-2652.
- Vlahović, Toško (2018). Utočišta ni kod koga: dnevnik Toška Vlahovića iz 1917. godine. Prometej. ISBN 978-86-515-1397-1.
- Mitrović, Andrej (1987). Ustaničke borbe u Srbiji, 1916-1918. Srpska književna zadruga.
- Vlahović, Miodrag; Vlahović, Milinko; Vlahović, Toško (1988). Braća Vlahović 1917: prilozi za istoriografiju Topličkog ustanka. Stručna knjiga. ISBN 978-86-419-0009-5.