Univerzitet u Lavovu
Univerzitet u Lavovu (ukr. Львівський університет; rus. Львовский национальный университет; polj. Lwowski Uniwersytet; nem. Universität Lwiw), pod punim nazivom Nacionalni univerzitet Ivana Franka u Lavovu je najstariji univerzitet u Ukrajini koji djeluje i danas. Sedište univerziteta nalazi se u Lavovu, u Lavovskoj oblasti u zapadnoj Ukrajini.
| ukr. Ліьвівський національний університет імені Івана Франка | |
 Grb Univerziteta u Lavovu | |
| lat. Universitas Leopoliensis | |
| Bivša imena | • Universitat Lemberg
|
|---|---|
| Moto | Ratriae desori sіvibus educandis |
| Moto (na srpskom) | Obrazovani građani, ponos domovine |
| Osnivanje | 1661. |
| Rektor | Vladimir Meljnik[1] |
| Broj studenata | 11 649 |
| Lokacija | Lavov, Ukrajina |
| Boje | Plava i zlatna |
| Veb-sajt | lnu |
 Zgrada Nacionalnog univerziteta Ivana Franka u Lavovu | |
Istorija uredi
Početak uredi
Univerzitet je osnovan 20. januara 1661. godine kada je Jan II Kazimir, kralj i knez Državne zajednice Poljske i Litve, izdao diplomu kojom lokalnom isusovačkom kolegijumu osnovanom 1608. dodjeljuje "čast akademije i titulu univerziteta". Isusovci su i prije toga 1589. neuspješno pokušali osnovati univerzitet. Tome su se tada protivile vlasti u Krakovu koje su u novom univerzitetu na području tadašnje Poljske videli konkurenciju njihovom Jagelovskom univerzitetu.
Kralj i knez Jan II Kazimir bio je simpatizer isusovačkog pokreta što je bilo presudno za usješno pokretanje univerziteta 1661. godine. Osnivanje univerziteta bilo je obaveza i na osnovu Hajdačkog sporazuma iz 1658. godine koji je zahtevao da se u Kijevu osnuje Rutenska akademija, i druga u Lavovu (Lavov nije eksplicitno određen ali se podrazumevao) koji je bio značajan centar Istočne katoličke crkve.
Pod austrijskom vlašću uredi
1772. Lavov je anektiran od strane Habsburške Monarhije za vreme Prve podele Poljske. 1773. papa Kliment XIV izdao je bulu Dominus ac Redemptor kojom je prekinuo rad Jezuita što je potrajalo sve do 1814. i pape Pia VII. Podela Državne zajednice Poljske i Litve rezultirala je izlaskom institucije iz nadležnosti Komisije za narodno obrazovanje koja je funkcionisala kao ministarstvo obrazovanja zajednice. Austrijanci su dali instituciji novi naziv Theresianum, koja je postala državna akademija. 21. oktobra 1784. austrijski car Josif II potpisao je odluku o osnivanjeu sekularnog univerziteta. Njegova je administracija započela i sa germanizacijom institucije dovodeći neophodne profesore i eksperte iz raznih delova imperije. Univerzitet je bio podeljen na teološki, filozofski, medicinski i pravni fakultet. Jezik predavanja u to je vrijeme bio latinski, dok su se kao pomoćni jezici koristili nemački i poljski.
1805. univerzitet je privremeno zatvoren zbog austrijskog učešča u Napoleonskim ratovima. Univerzitet je ponovo otvoren 1817. godine kako bi se ograničio uticaj pro-poljske politike koju je u toj regiji podržavao ruski car Aleksandar I. Univerzitet je tada prešao na nemački kao jezik učenja, ali je ukupna razina rada bila vrlo niska budući da je institucija smatrana provincijalnom i nepoželjnom za rad uglednih profesora.
Kada je Proleće naroda stiglo do Lavova sa sobom je donelo i zahteve za polonizaciju univerziteta. Austrijske vlasti odgovorili su na ove zahteve upotrebom sile kada su trupe generala Hamerštajna u bombardovanju grada oštetili i zgrade univerziteta, posebno zgradu biblioteke. Ovi događaji doveli su do novog zatvaranja institucije. Univerzitet je ponovo otvoren u januaru 1850. kada mu je akademska autonomija ograničena. Nakon godina otpora, austrijska vlast je ipak pristala na promjene i 4. jula 1871. uvela poljski i ukrajinski kao zvanične jezike univerziteta. Ova je odluka potakla osnivanje germanofonog Univerziteta u Červincima. Nakon osam godina odluka je promenjena pa je isključivo poljski postao službeni jezik dok su nemački i ukrajinski postali pomoćni jezici na kojima su se mogli provoditi ispiti jedino ukoliko ih je profesor govorio. Ova je odluka dovela do otpora među ukrajinskim studentima koja su poprimila i nasilne karakteristike kada je 1908. rutenski student filozofskog fakulteta izvršio atentat na poljskog guvernera Galicije. Paralelno sa ukrajinskim otporom, univerzitet je postao značajna institucija kao jedan od dvije institucije na poljskom jeziku (uz Jagelonski univerzitet) koja je okupljala poljsku intelektualnu elitu onoga vremena.
Univerzitet Jana II Kazimira uredi
Za vreme Druge Poljske Republike od 1919. do septembra 1939. godine, univerzitet je bio preimenovan i u čast svoga osnivača nosio je naziv Univerzitet Jana II Kazimira, vladara nekadašnje Državne zajednice Poljske i Litve. Odluku o promeni imena donela je Vlada Poljske 22. novembra 1919. godine. Univerzitet je bio treći najveći u državi (nakon Univerziteta u Varšavi i Jagelovskog univerziteta). 1920. vlasti su univerzitetu predali zgradu skupštine bivše Kraljevine Galicije i Lodomerije koja od tada do danas služi kao centralna zgrada univerziteta. Prvi rektor nakon dolaska poljske vlasti bio je pesnik Jan Kasprovič, član pokreta Mlade Poljske. Ovaj je period ponovo obeležila i diskriminacija prema lokalnom nepoljskom stanovništvu. Ukrajinski profesori koji su odbili dati zakletvu za lojalnost Poljskoj izgubili su svoja radna mesta. Iako su kandidati koji su bili etnički Poljaci činili tek 15% ukupno prijavljenih kandidata, za njih je bila garantovana kvota od najmanje 50% od ukupnih dostupnih mesta na univerzitetu.
Državni Univerzitet Ivana Franka u Lavovu uredi
Nakon Sovjetske invazije na Poljsku Lavov i njegov univerzitet našli su se u okviru Sovjetskog Saveza koji je dozvolio nastavak postojećih predavanja na univerzitetu. Do kasne 1939. godine univerzitet je nastavio raditi po postojećem poljskom sistemu. Ipak, 18. oktobra tadašnji poljski rektor je smijenjen i na njegovo je mjesto došao ugledni ukrajinski istoričar Mihajlo Marčenko. Njegova je namjera bila da Univerzitet u Lavovu preobrazi u ukrajinski nacionalni univerzitet i sa tom je namjerom insitucija još jednom preimenovana 8. januara 1940. u Državni Univerzitet Ivana Franka u Lavovu. Značajan deo poljskih profesora u ovim je godinama uklonjen sa univerziteta, a njihova mesta su zauzeli etnički Rusi i Ukrajinci. Univerzitet se u ovome periodu specijalizovao u oblastima marksizma, Lenjinovog učenja, političke ekonomije kao i ukrajinske i sovjetske književnosti, istorije i geografije.
Univerzitetski kamp uredi
Spoljašnje veze uredi
- ^ Vlasnička struktura Franko Lviv National Universiti. Retrieved April 29, 2023.