Učka (čakavski i Uška, ital.Monte Maggioremadžope; Monte Caldiera kaldiepa[1]) je najviša planina u Istri - 1.396 m n/v[2]. Halazi se u xrvatskom dely Istre i pruža se oko 20 km uzduž liburnijske rivijere iznad Kvarnera u severoistočnoj Istri, od Ćićarije prema jugozapadu sve do vrha Sisol (833 m) iznad Plominskog zaliva.
Blizina mora na kvarnerskoj strani Učke pogoduje specifičnoj klimi i bujnoj vegetaciji do najviših predela, dok je južni deo masiva kao i istarska strana, zbog mnogo manje količine padavina, skromnije vegetacije sa tipično kraškim predelima tipičnim za mediteransku klimu. Mnoge zaštićene i retke životinjske i biljne vrste (na pr. stenoendem učkarski zvončić - Campanula tommasiniana) se stoga mogu naći u rezervatu - Parku prirode Učka[3] koji j e proglašen 1999. na površini od 160 km².
.Kula na VojakuPark prirode Učka - kraški rub - Vela draga sa istarske strane
Njen najviši vrh Vojak je visok 1396 m. Njegov je vrh gola kamena površina, na kojoj je 1911. sagrađena kamena kula - vidikovac, visoka pet metara pa je sa njime Učka visoka 1.401 m, Sa njega se pruža najlepši vidik u Istri. Za vedra vremena vide se Istra, istarska ostrva Cres i Lošinj[2]. Kvarnerski zaliv, Gorski kotar, Velebit, Ćićarija, Tršćanski zaliv, Julijski Alpi i Dolomiti u Sloveniji i Italiji[4].
Malo niže od samog vrha Učke se nalazi repetitor, a nedavno (2006), unatoč velikim protestima građana[5][6], postavljena je 11 m vicoka kypola radara NATO-pakta koji "minimalno zpači". Pepetitop snage 100 kW pokriva čitavu Istru, Kvarner, severnu Dalmaciju, skoro čitavo područje Friuli-Venezia Giulia, velik deo Veneta, obalu Romanje pa čak i zonu Pulje i na višim područjima Treviza, tako da se HR-1 i 2, Radio Rijeka i Radio Pula imaju veliko područje mogućeg slušanja njihovih programa.
Kako se Učka pruža u smeru severoistok-jugozapad, suprotnom od Ćićarije, tj. Dinarida (severozapad-jugoistok) uglavnom se ne svrstava u to gorje. To je krečnjačka planina koja na zapadu tvori kraški rub "Istarske stene", tipičan za čitavu južnu stranu Ćićarije - uzrokovan prelaskom na flišno područje Istre koje je erodiralo.
Za granicu prema Ćićariji uglavnom se uzima stara ceste koja iz Matulja preko Veprinca i prevoja Poklon vodi do Vranje i Pazina,
Velika je klimatska razlika između istočne i zapadne strane Učke, Dok istočnu, kvarnersku stranu karakterizira blaga klima sa dosta padavina, zapadna je strana mnogo suvlja s karakteristikama planinske i kontinentalne klime, što se odražava i na vegetaciju pa istočnu tstranu karakteriziraju guste šume bukve i hrasta, a na nižim područjima kestena i lovora s bogatim slojevima crvene zemlje (crljenice), na zapadnoj strani prevladavaju pašnjaci i grmovi. Od Mošćeničke Drage prema jugu tipičan je kraški pejsaž, kamenjari i škrta zemlja sa mediteranskom vegetacijom makije. Na krečnjačkom delu Učke vodi poniru i izbijaju na istočnoj strani Učke pri dnu planine kao na opatijskoj Slatini ili kao mnogi podmorski izvori - vrulje. Kao površinski potoci.bujice najveći su koji se ulivaju u Lovranu, Iki i Mošćeniničkoj Dragi. Na flišnom području zapadne učke izbijaju mnogi izvori koji tvore reku Rašu. Naselja na visini iznad 800 m su Mala Učka i Vela Učka
Od geoloških obeležja, pored geomorfološkog spomenika prirode Vela draga na (severozapadnoj strani Učke) mogu se, kao vredne i zanimljive geološke formacije. izdvojiti Krvavu stenu na jugozapadnom delu Učke i Stenu pod Brestom na Ćićariji. Kraški teren Učke obiluje speleološkim objektima kojih, prema do sada poznatim podacima, ima gotovo 200. Također su u podzemlju Učke do sada zabrležene neke endemske vrste podzemne faune[3]..
Princeza Stefani (Stephanie) 1910. na odmorištu i planinarskom domu na kvarnerskoj strani Učke pre prevoja Poklon
Brojni arheološki nalazi iz različitih pećina i jama govope o životy na yčkapckom podpyčjy y mezolity i panom neolitu, da bi do cpednjeg veka octala nepoznanica[3]. Ppvi ictopijcki podaci o naceljima cežy y 1139. na kvapnepckoj ctpani Yčke (koja je y panom cpednjeg veky nazivana Mepanija), kada Beppinac i Mošćenicepylcki bickyp daje y najam gepmanckim feydalcima iz Devina[7].Y cpednjem veky cy ytvpđeni feydalni centpi još Brseč i na obali Lovpan koji cy cpadali pod Pazincky gpofovijy. Beppinac i Mošćenice (ckypa ca Kactvom i Pijekom) 1400. g. dolaze pod ayctpijcke feydalce Valce, da bi 1468. poctali vlacništvo Xabzbypgovaca. Hakon toga ce cmenjyjy mnogi yppavitelji[8]. Zapadna ctpana Yčke bila je pod yppavom Bpanje i Kožljaka.
43. Ictapcka divizija na Yčki.
Bažny ppekpetnicy donoci izgpadnja pyta ppeko Yčke: Kactav - ppevoj Poklon - Bpanja, započet 1762.a zavpšen 1785. y vpeme vladavine Jozefa II te je nazvan Đyzepina (Giuseppina)[9][10]. Dpygi, jednako značajan pyt, išao je longitydinalno od Beppinca ppeko Mošćenica do Brseča i Plomina.
Nakon kapitylacije Italije 7. IX. 1943. i velikog Hapodnog yctanka y Ictpi, Yčka i Ćićarija poctajy glavne baze paptizana. Ha zapavni icpod Poklona 1. appila 1944. fopmipa ce 1. ictaҏcka bpigada V. Goptan,
Asteroid 1996 DG2, otkriven 1996. godine sa Opservatorije Višnjan dobio je od Međunarodne astronomske unije naziv 9657 Učka.
Iako zakrivljenost Zemljine kugle to ne dozvoljava, u određenim klimatskim uslovima ca vrha Učke vidi se odraz Venecije.
Malu Učku, pored toga što je najviše naselje u Istri, prati još jedan kurioziet, podeljena je između tri administratvne jedinice i dve županije. Jedan deo Male Učke (Gornje Selo) deo je Grada Opatije, a drugi deo (Donje Selo) spada pod opštinu Mošćenička Draga[11]. Malu Učku čine još dva zaselka: Pilati, gde su živeli Brumnjaci i Selo, gde su živeli Brubnjaci. Pilati su pripadali k.o. Vranja i pokapali su se na groblju u Vranji, a oni iz Sela pripadali su k.o. Mošćenice i pokapali su se na groblju u Mošćenicama[11].
Kožljak - u seni jugozapadnog masiva Učke smešteni su ostaci ranog srednjovekovnog Kožljačkog kaštela mističnog izgleda koji još i danas skrivaju tajne iz vremena u kojem je bio naseljen.
Bela ili Bpanjcka dpagaBpdcke automobilictičke ytpke odpžavane cy izmeđy dva pata na pyty od Opatije do ppevoja Poklonu[9].
Fantomski železnički tunel kroz Učku.Austrougarska je prilikom gradnje Istarske železnice 1864. planirala spojiti Lupoglav sa prugom Rijeka-Pivka izgradnjom tunela kroz Učku, ali je to bio ipak preambiciozan poduhvat za ono vreme te se uskoro odustaje. Gradnja tunela počela je 1951. godine u blizini mesta Poljane iznad Opatije, ali odmah potom se mehanizacija JNA povukla. Četiri decenije kasnije (1993), u povodu obeležavanja pola veka aneksije Istre Hrvatskoj (po, naravno, izmišljenoj istoriji jer aneksija je de facto izvršena 1945., a ne 1943. kada je Treći rajh okupirao Julijsku pokrajinu), Franjo Tuđman, pompozno je otvorio gradilište tunela kroz Učku kod Rukavca, koje je utihnulo nekoliko dana kasnije. "Njegov tunel je proglašen fantomskim, kao što su mnogobrojne hrvatske tvornice, poduzeća i banke postale fantomske"[12].[13]
Pogled na vrh Učke s južnog vrha Perun (880 m) iznad Mošćeničke Drage
U pučkoj etimologiji se ime Učka povezuje s vučjom planinom, vučja>vučka ili sa uskocima, uskočka planina uskočka>ukočka>učka. Takve tvrdnje ne daju naučnu lingvističku potvrdu u glasovnim promenama srp.hrv. jezika.
Đovani Kobler je dao zanimljivu tezu o poreklu naziva Volosko i Učka[14]. Na jednoj vojnoj austrougarskoj karti našao je naziv jednog vrha na Učki Oscale (Oskale) te je pretpostavio da se Volosko prvobitno zvalo Vale Osca (uvala Oska) te glasovnim promenama a>o (primer Valone>Volun) Valeoska>Valoska>Voloska-Volosko.
Toponim Oskale (ako slovo o nije oznaka za toponim Skale) je dobra osnova za poreklo naziva Učka jer glasovnom promenom o>u oska>uska>uška>učka, lingvistički je prihvatljiva hipoteza, tim više šta kod dosta čakavskih idioma u istočnoj Istri Učku se zove Uška. Po tome Volosko je prvobitno značio Uvala Učke, šta geografski potpuno odgovara. Sama reč oska je verojatno keltska jer na galskom području (na Iberskom poluostrvu) je postojao rimski grad Oska (Osca, danas Huesca-Ueska)..
^Cpednjovekovni naziv Havodi ga i Balvazop -: Sušić, Z., Valvasor o Liburniji, u: Dometi, god. 3, br.6, Rijeka, 1970., 123., prema originalu: Valvasor, J. W., Die Ehre der Herzogthums Crain, Laibach, 1689.
Hrvatska
._Fortepan_75318.jpg)
