Википедија

Federacija Bosne i Hercegovine

бошњачко-хрватски ентитет БиХ
„Federacija Bosna i Hercegovina” preusmerava ovde. Za druge upotrebe pogledajte stranicu Bosna i Hercegovina (višeznačna odrednica).

Federacija Bosne i Hercegovine (skraćeno Federacija BiH ili FBiH) jedan je od dva entiteta u Bosni i Hercegovini, pored Republike Srpske.[2] Zauzima oko 51% teritorije BiH. Osnovana je 18. marta 1994. godine potpisivanjem Vašingtonskog sporazuma, kojim je prekinut Muslimansko-hrvatski sukob.

Федерација Босне и Херцеговине
Federacija Bosne i Hercegovine

  Položaj Federacije BiH u okviru BiH
  Položaj Federacije BiH u okviru Evrope
Glavni gradSarajevo
Službeni jezikbošnjački, hrvatski i srpski jezik
Vladavina
Oblik entitetaFederacija
 — PredsjednikLidija Bradara
 — Predsjednik vladeNermin Nikšić
Istorija
Stvaranje18. mart 1994.
Geografija
Površina‍
 — ukupno26.110,5 km2 (—)
Stanovništvo‍
 — 2013.[1]2.219.220 (—)
 — gustina84,99 st./km2
Ekonomija
BDP / PKM≈ 2021.
 — ukupno11,317 mlrd. €
 — po stanovniku5.180 €
ValutaKonvertibilna marka
 — kod valuteBAM
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +1 (CET)
UTC +2 (CEST)
Pozivni broj+387
Mapa Federacije
Kantoni Federacije BiH

Zakonodavnu vlast vrši dvodomni Parlament Federacije Bosne i Hercegovine, koji se sastoji od Doma naroda koji ima 58 delegata i Predstavničkog doma koji ima 98 poslanika, koji se kao predsjednik biraju na neposrednim opštim izborima. Vlada Federacije Bosne i Hercegovine i predsjednik vrše izvršnu vlast. Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u Federaciji je popisano ukupno 2.219.220 lica ili 62,85% od ukupnog stanovništva Bosne i Hercegovine.[1] Preliminarni rezultati popisa pokazuju i to da je u Federaciji ukupan broj domaćinstava 715.739, a stanova 986.668.[1] Sarajevo je najveći grad, sjedište većine institucija Federacije Bosne i Hercegovine i predstavlja njen politički, administrativni, ekonomski, univerzitetski i kulturni centar.

Istorija uredi

Federacija BiH je nastala Vašingtonskim sporazumom, koji je potpisan 18. marta 1994. godine. Tim sporazumom je prekinut rat između Hrvata i Bošnjaka (Muslimana).

Nacionalni parkovi i parkovi prirode uredi

Federacija Bosne i Hercegovine ima jedan nacionalni park i dva parka prirode:

Politička podjela uredi

Glavni članak: Administrativna podela Federacije BiH

Sastoji se od deset kantona:

  1. Unsko-sanski kanton (Bihać),
  2. Posavski kanton (Orašje),
  3. Tuzlanski kanton (Tuzla),
  4. Zeničko-dobojski kanton (Zenica),
  5. Bosansko-podrinjski kanton (Goražde),
  6. Srednjobosanski kanton (Travnik),
  7. Hercegovačko-neretvanski kanton (Mostar),
  8. Zapadnohercegovački kanton (Široki Brijeg),
  9. Kanton Sarajevo (Sarajevo) i
  10. Kanton 10 (tzv. Hercegbosanski kanton) (Livno).
 
Kantoni FBiH

Glavni grad je Sarajevo, uz Mostar u kome se nalaze sjedišta četiri federalna ministarstva. Poslednjim ustavnim promjenama, i Srbi su postali konstitutivni narod Federacije, tako da trenutno postoji deklarativna[3] konstitutivnost sva tri naroda na cijelom području Federacije.

Stanovništvo uredi

Glavni članak: Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 1996.
 
Etnički sastav Federacije po naseljima 1991. godine
Godina Bošnjaci % Hrvati % Srbi % Jugosloveni % ostali % Ukupno
1991. 1.423.593 52,3 594.362 21,9 478.122 17,6 161.938 5,9 62.059 2,3 2.720.074

Federacija je najviše naseljena Bošnjacima i Hrvatima, kao i manjim brojem Srba (koji su od 2001. godine treći konstitutivni narod) nego 1991. godine, što je produkt raspada SFRJ i etničkog čišćenja.

Prema zvaničnim rezultatima popisa iz 2013. godine, u Federaciji Bosne i Hercegovine žive:[1]

  • Bošnjaci (70,40%)
  • Hrvati (22,44%)
  • Srbi (2,55%)
  • ostali (3,6%)
  • neizjašnjeni i bez odgovora na popisu (1,01%)

Tri kantona su većinski hrvatska, dva su mešovita (Srednjobosanski, sa više Bošnjaka nego Hrvata, i Hercegovačko-Neretvanski, sa više Hrvata nego Bošnjaka), dok su ostali većinski bošnjački.

Genetika uredi

Prema rezultatima genetskih istraživanja, među stanovništvom Bosne i Hercegovine, samim tim i Federacije BiH, najzastupljenije su sljedeće patrilinearne DNK haplogrupe ljudskog Y-hromozoma:[4]

Prirodno kretanje stanovništva uredi

Broj stanovnika (procjena) Živorođeni Umrli Prirodna promjena Stopa nataliteta Stopa mortaliteta Prirodni priraštaj
1996. 34.331 14.221 20.110 15,2 6,3 8,9
1997. 34.304 16.120 18.184 14,6 6,9 7,7
1998. 31.480 16.210 15.270 14,1 7,3 6,8
1999. 27.964 16.108 11.856 12,3 7,1 5,2
2000. 25.372 17.112 8.260 11,0 7,4 3,6
2001. 24.018 16.891 7.127 10,4 7,3 3,1
2002. 23.251 17.175 6.076 10,0 7,4 2,6
2003. 23.168 18.259 4.909 10,0 7,9 2,1
2004. 22.250 18.350 3.900 9,6 7,9 1,7
2005. 2.233.167 21.934 19.293 2.641 9,4 8,3 1,1
2006. 2.232.376 21.602 18.678 2.924 9,3 8,0 1,3
2007. 2.231.548 21.715 19.428 2.287 9,3 8,3 1,0
2008. 2.229.787 22.920 19.480 3.440 9,8 8,3 1,5
2009. 2.229.072 22.913 20.022 2.891 9,8 8,6 1,2
2010. 2.228.027 22.382 20.482 1.900 9,6 8,8 1,2
2011. 2.226.011 21.228 20.208 1.020 9,1 8,6 0,5
2012. 2.222.587 21.472 20.859 613 9,2 8,9 0,3
2013. 2.219.131 20.145 20.465 -320 9,1 9,2 -0,1
2014. 2.215.997 19.880 20.283 -403 9,0 9,2 -0,2
2015. 2.210.994 19.358 21.703 -2.345 8,8 9,8 -1,0
2016. 2.206.231 19.655 21.105 -1.450 8,9 9,6 -0,7
2017. 2.201.193 19.824 21.689 -1.865 9,0 9,9 -0,9
2018. 2.196.233 19.899 21.442 -2.543 8,6 9,8 -1,2

Trenutna vitalna statistika uredi

  • Broj rođenih Januar-Oktobar 2018 =   15,400
  • Broj rođenih Januar-Oktobar 2019 =   14,548
  • Broj umrlih Januar-Oktobar 2018 =   17,275
  • Broj umrlih Januar-Oktobar 2019 =   17,739
  • Prirodni priraštaj Januar-Oktobar 2018 =   -1,875
  • Prirodni priraštaj Januar-Oktobar 2019 =   -3,191

Opštine i gradovi uredi

Osnovni podaci o opštinama Federacije BiH
Ime opštine Sedište opštine Broj st. (2009)
Opština Banovići Banovići 25.749
Grad Bihać Bihać 61.287
Opština Bosanska Krupa Bosanska Krupa 28.137[5]
Opština Bosanski Petrovac Bosanski Petrovac 7.601
Opština Bosansko Grahovo Bosansko Grahovo 2.102
Opština Breza Breza 14.594
Opština Bugojno Bugojno 37.255
Opština Bužim Bužim 17.865
Opština Busovača Busovača 16.073
Opština Vareš Vareš 10.743
Opština Velika Kladuša Velika Kladuša 46.561
Opština Visoko Visoko 40.301
Opština Vitez Vitez 25.052
Opština Vogošća Vogošća 21.595
Opština Glamoč Glamoč 4.710
Opština Goražde Goražde 30.264
Opština Gornji Vakuf-Uskoplje Gornji Vakuf-Uskoplje 19.248
Opština Gračanica Gračanica 52.113
Opština Gradačac Gradačac 46.244
Opština Grude Grude 15.525
Opština Doboj Istok Klokotnica 10.221
Opština Doboj Jug Matuzići 4.523
Opština Dobretići Dobretići 658
Opština Domaljevac-Šamac Domaljevac 4.297
Opština Donji Vakuf Donji Vakuf 14.070
Opština Drvar Drvar 11.286
Opština Žepče Žepče 31.067
Opština Živinice Živinice 54.926
Opština Zavidovići Zavidovići 38.027
Grad Zenica Zenica 127.105
Opština Ilidža Ilidža 53.600
Opština Ilijaš Ilijaš 18.048
Opština Jablanica Jablanica 11.810
Opština Jajce Jajce 24.319
Opština Kakanj Kakanj 43.306
Opština Kalesija Kalesija 35.619
Opština Kiseljak Kiseljak 20.710
Opština Kladanj Kladanj 15.086
Opština Ključ Ključ 19.687
Opština Konjic Konjic 28.535
Opština Kreševo Kreševo 5.624
Opština Kupres Kupres 3.437
Opština Livno Livno 32.013
Opština Lukavac Lukavac 51.078
Opština Ljubuški Ljubuški 23.870
Opština Maglaj Maglaj 23.403
Grad Mostar Mostar 111.186
Opština Neum Neum 4.605
Opština Novi Grad (Sarajevo)* Sarajevo 124.035
Opština Novo Sarajevo* Sarajevo 73.371
Opština Novi Travnik Novi Travnik 24.859
Opština Olovo Olovo 12.406
Opština Orašje Orašje 19.786
Opština Odžak Odžak 15.803
Opština Pale-Prača Prača 1.069
Opština Posušje Posušje 16.049
Opština Prozor-Rama Prozor 16.064
Opština Ravno Ravno 1.400
Opština Sanski Most Sanski Most 44.508
Opština Sapna Sapna 12.935
Opština Srebrenik Srebrenik 41.508
Opština Stari Grad (Sarajevo)* Sarajevo 37.737
Opština Stolac Stolac 13.227
Opština Teočak Teočak 7.397
Opština Tešanj Tešanj 48.159
Opština Tomislavgrad Tomislavgrad 27.252
Opština Travnik Travnik 55.000
Opština Trnovo (FBiH) Dujmovići 2.524
Opština Tuzla Tuzla 131.640
Opština Usora Omanjska 6.968
Opština Fojnica Fojnica 12.124
Opština Foča-Ustikolina Ustikolina 1.760
Opština Hadžići Hadžići 22.636
Opština Cazin Cazin 62.468
Opština Centar (Sarajevo)* Sarajevo 70.099
Opština Čapljina Čapljina 23.251
Opština Čelić Čelić 14.033
Opština Čitluk Čitluk 15.852
Opština Široki Brijeg Široki Brijeg 26.263
Federacija BiH Sarajevo
* Opštine koje čine Grad Sarajevo

Galerija uredi

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b v g „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. — konačni rezultati popisa” (PDF). popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. 2013. Pristupljeno 19. 4. 2017. 
  2. ^ „Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini — Aneks 4 — Ustav Bosne i Hercegovine Preambula”. www.oscebih.org. OSCE. Arhivirano iz originala 21. 2. 2018. g. „Sastav. Bosna i Hercegovina sastoji se od dva entiteta, Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske (u daljnjem tekstu „entiteti”).” 
  3. ^ „Federacija BiH: Srbi konstitutivni narod samo na papiru”. Arhivirano iz originala 12. 3. 2016. g. Pristupljeno 17. 3. 2013. 
  4. ^ „National Pies – Bosnia-Herzegovina”. http://atlas.xyvy.info/. Ancestral Genography Atlas. Arhivirano iz originala 10. 11. 2017. g. Pristupljeno 27. 09. 2015.  Spoljašnja veza u |work= (pomoć)
  5. ^ „fzs.ba/Podaci” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 8. 7. 2011. g. Pristupljeno 25. 6. 2011. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Федерација_Босне_и_Херцеговине&oldid=27432259”