Ferdo Čulinović
Ferdo Čulinović (Karlovac, 17. maj 1897 — Zagreb, 15. septembar 1971) je bio pravni istoričar i profesor na Sveučilištu u Zagrebu.
Ferdo Čulinović | |
|---|---|
 Ferdo Čulinović | |
| Datum rođenja | 17. maj 1897. |
| Mesto rođenja | Karlovac, Austrougarska, sada Hrvatska |
| Datum smrti | 17. septembar 1971. (74 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, SFRJ |
| Zanimanje | istoričar |
| Aktivni period | 1924—1971 |
| Nagrade | „Božidar Adžija” za životno delo (1967) |
Biografija uredi
Rođen je 17. maja 1897. u Karlovcu. Detinjstvo je proveo u Senju. Osnovnu i srednju školu (1915) završio je u Senju.[1]
Nakon Prvog svetskog rata, pošto se vratio iz austrougarske vojske završio je Pravni fakultet u Zagrebu, a već 1922. je i doktorirao na istom fakultetu.[1] Najpre se zaposlio u carinskoj službi u Splitu (1919—1924), a nakon toga je radio u pravosuđu.[2] prvo kao državni tužilac u Subotici 1924—1928, a zatim na reznim stepenima sudijske karijere. Bio je predsednik okružnih sudova u Beloj Crkvi, Požarevcu, Pančevu, Gospiću i Varaždinu.[2] Takođe je bio starešina državnog tužilaštva u Novom Sadu.[1]
Istovremeno, pokazao je veliki interes za književnošću i prevođenjem. Značajan rad mu je zbirka novela „Bura”, objavljena 1927. godine u Subotici. Bavio se i naučnim istraživanjima, a od značajnijih radova u međuratnom periodu su mu bile naučne studije „Statut grada Senja” i „Dušanov zakonik”.[1] Napisao je i više rasprava o zemljoknjiškom pravu.[3]
Uz Baltazara Bogišića je bio jedan od najistaknutijih predstavnika pravne etnologije. Koristeći kao materijal narodne uzrečice, pesme, pripovetke, na teritoriji Jugoslavije,[4] objavio je knjigu „Narodno pravo: zbornik pravnih misli iz naših narodnih umotvorina”, koju je objavio u Beogradu 1938. godine.[5] Uređivao je časopise „Pravosuđe” (1931−36) i reviju „Pravni život” (1935−36).[2] Zbog istaknutog antiustaškog delovanja je nakon uspostavljanja NDH smenjen sa mesta okružnog sudije u Gospiću i neko vreme je bio nezaposlen boraveći u Splitu, a nakon toga je ponovo postavljen za sudiju Okružnog suda u Varaždinu. Decembra 1941. godine se priključio NOP. Godine 1943. je prešao na slobodnu teritoriju. Kraće vreme se zdržao u štabu 13. proleterske brigade i u Glavnom štabu Hrvatske.[3] Bio je jedan od osnivača narodne vlasti u Hrvatskoj tokom Drugog svetskog rata.[1] Kao članu ZAVNOH, poverena mu je organizacija sudstva na oslobođenoj teritoriji u Hrvatskoj.[5] Na oslobođenoj teritoriji je započeo izdavanje čaospisa „Narodni pravnik” i u njemu objavio više svojih članaka.[6]
Aktivno je sarađivao u izradi materijalnih i organizatorskih propisa o radu sudova u Hrvatskoj. Ove propise je nakon rata objavio u Zborniku Pravnog fakulteta, pod naslovm „Propisi o sudstvu Hrvatske za NOB” (1951).[7] Bio je potpresednik odeljenja pravosuđa za Hrvatsku, sekretar Zakonodavne komisije ZAVNOH i Zemaljske komisije za ratne zločine u Hrvatskoj. Za rad u toku rata je odlikovan Ordenom bratstva i jedinstva i Ordenom zasluga za narod.[1] Juna 1945. godine je izabran za profesora Pravnog fakulteta na Sveučilištu u Zagrebu i vodio je katedru za pravnu istoriju.[8] Dva puta je biran za dekana Pravnog fakulteta školske 1948/49. i 1958/59. godine.[6] Predavao je najpre „Razvitak narodne vlasti za vreme NOB”, i napisao prvi univerzitetski udžbenik iz te oblasti (1946), zatim je predavao „Opštu istoriju države i prava” i „Teoriju države i prava”, a od 1950. Istoriju države i prava naroda Jugoslavije.[7] Osnivač je postdiplomskih studija iz državnopolitičkih nauka (1963).[2] Jedan od njegovih poznatih đaka bio je Hodimir Sirotković.[5]
Nastavio je da se bavi naučnim radom, posebno iz oblasti revolucionarnih promena u tada najnovijoj istoriji,[8] državno-pravne i političke istorije,[8] kao i nacionalnog pitanja.[8] Osnivač je Instituta za istoriju države i prava naroda Jugoslavije na Pravnom fakultetu u Zagrebu i bio je njegov prvi direktor (1953).[2] Pod njegovim rukovodstvom, Institut je sakupio obimnu dokumentaciju iz državnopravne i političke istorije.[6] Osim predavanja koja je držao na diplomskim i podstdiplomskim studijama, održao je brojna predavanja iz oblasti državno pravne i političke istorije na drugim pravnim fakultetima u državi i inostranstvu, akadiemije nauke i umetnosti, narodnim i radničkim univerzitetima, domovima JNA i drugo.[9]
Inicijator je i organizator brojnih naučnih skupova, kao što su „Petrova gora” (1969), „Lika u Narodnooslobodilačkom ratu” (1970), „Drugi svetski rat i mir među narodima” (1970).[9] Iz zdravstevnih razloga je penzionisan na jesen 1967. godine, a njegov naslednik na katedri bio je Konstantin Bastaić.[5] I nakon penzionisanja je nastavio da se bavi naučnim radom. Tako je nastalo i njegovo najznačajnije delo „Okupatorska podela Jugoslavije”, koje je 1970. godine u Beogradu objavio Vojnoistorijski zavod.[8] Sahranjen je na Mirogoju 19. maja. Od njega se u ime JAZU oprostio akademik Vlasislav Brajković, u ime SANU akademik Vaso Čubrilović, a u ime SAZU akademik Lado Vavpetič.[6]
Akademik uredi
Zbog brojnih i zapaženih naučnih rezultata u istraživanju državnopravne istorije Jugoslavije, 10. juna 1955. izabran je za dopisnog, a 16. juna 1962. za redovnog člana JAZU u Zagrebu, kada je postao i član Odbora za narodni život i običaje, u čijem radu je učestvovao do smrti.[9][5] JAZU je uedno bio izdavač brojnih njegovih radova. Dopisni člana SANU u Beogradu je postao 1965. godine. [8] Dobitnik je Nagrade „Božidar Adžija” za životno delo (1967),[2] koja je predstavljala najviše naučno priznanje u SR Hrvatskoj.[6] Oktobra 1970. Moskovski državni univerzitet Lomonsov mu je svečano dodelio počasnu titulu dokotra iz istorijskih nauka, za njegov celokupan naučni rad, kao prvom jugoslovenskom naučnom radniku.[9]
Dela uredi
Ostavio je za sobom čitavu biblioteku naučnik i stručnih radova. Napisao je 48 knjiga i posebno štampanih monografija, 35 naučnih radova u raznim zbirkama, 115 rasprava objavljenih u časopisima, kao i niz recenzija, prikaza i novisnkih članaka.[7]
- „O slobodi volje” (1929)
- „Upisi u zemljišnu knjigu” (1930)
- „Dušanov zakonik” (1931)
- „Komentar zemljišnoknjižnih zakona” (1931)
- „Zemljišna knjiga i njeno osnivanje” (1931)
- „Komentar zakona o izdavanju tapija” (1932)
- „Baštinsko pravo tapijskog sistema” (1932)
- „Zemljišnoknjižno pravo” (1933)
- „Žena u našem krivičnom pravu” (1934)[10]
- „Statut grada Senja” (1934)
- „Narodno pravo: zbornik pravnih misli iz naših narodnih umotvorina” (1938)
- „Komentar zakona o izvršenju i obezbeđenju” knjige 1—5, sa Ivom Matijevićem (!937-1940)
- „O pravu uopće” (1946)
- „Pravosuđe u Jugoslaviji” (1946)
- „Sudovi nove Jugoslavije” (1946)
- „Opća istorija države i prava”, knjiga 1:„Robovlasnička država”, knjiga 2: „Feudalna - buržoaska - socijalistička država” (1949)
- „Seljačke bune u Hrvatskoj” (1951)
- „Devetsto osamnaesta na Jadranu” (1951)
- „Revolucionarni pokret u Istri 1921.” (1951)
- „Razvitak jugoslovenskog feudalizma” (1952)
- „Riječka država” (1953)
- „Državnopravna istorija jugoslovenskih zemalja XIX i XX vijeka”, 1 i 2 (1953)
- „Nacionalno pitanje u jugoslovenskim zemljama” (1955)
- „Odjeci Oktobra u jugoslovenskim krajevima” (1957)
- „Slom stare Jugoslavije” (1958)
- „Stvaranje jugoslovenske države” (1959)
- „Jugoslavija između dva rata” (1961)
- „Razvitak jugoslavenskog federalizma” (1962)
- „Pomorska politika stare Jugoslavije” (1962)
- „Državnopravni razvitak Jugoslavije” (1963)
- „Šta je nacija” (1964)
- „Dvadesetsedmi mart” (1965)
- „Narodnost i ustavi Jugoslavije” (1965)
- „Dokumenti o Jugoslaviji” (1968)
- „Državnopravni razvitak Vojne krajine (s posebnim osvrtom na Slavoniju)” (1969)
- „Okupatorska podela Jugoslavije” (1970)
Mnogi njegovi radovi su štampani u „Radovima” i „Starinama” JAZU i Pomorskom zborniku u Zadru. [9]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Lukač 1971, str. 473.
- ^ a b v g d đ Sirotković 1993.
- ^ a b Sirotković 1972, str. 189.
- ^ Gušić 1975, str. 523.
- ^ a b v g d Gušić 1975, str. 524.
- ^ a b v g d Sirotković 1972, str. 192.
- ^ a b v Sirotković 1972, str. 190.
- ^ a b v g d đ Lukač 1971, str. 474.
- ^ a b v g d Sirotković 1972, str. 191.
- ^ Čulinović 1934.
Literatura uredi
- Lukač, Dušan (1971). Čubrilović, Vaso, ur. Balkanika. Balkanika. 2. Beograd: Balkanološki istitut SANU. Pristupljeno 8. 12. 2018.
- Čulinović, Ferdo (1934). Žena u našem krivičnom pravu (PDF). Beograd: Globus. Arhivirano iz originala (PDF) 09. 12. 2018. g. Pristupljeno 9. 12. 2018.
- Sirotković, Hodimir (1993). Hrvatski biografski leksikon. Zagreb: Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 9. 12. 2018.
- Gušić, Branimir (1975). Gušić, Gušić, ur. „Akademik Ferdo Čulinović (1897—1971) : nekrolog”. Zbornik za narodni život i običaje. Zagreb: JAZU. 46. Pristupljeno 9. 12. 2018.
- Sirotković, Hodimir (1972). Karšulin, Miroslav, ur. „Ferdo Čulinović (1897—1971) : nekrolog”. Ljetopis za 1971. godinu. Zagreb: JAZU. 76. Pristupljeno 9. 12. 2018.