Fransisko Madero
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Fransisko I. Madero (Paras de la Fuente, 30. oktobar 1873 — Meksiko Siti, 22. februar 1913) je bio meksikanski državnik, književnik i revolucionar sa početka 20. vijeka. Najpoznatiji je kao vođa meksičke revolucije iz 1910. godine i kao 33. predsjednik Meksika, čiju je dužnost vršio od kraja 1911. godine do svoje pogibije u atentatu 1913. godine.
Fransisko Madero | |
|---|---|
 Fransisko Madero | |
| Datum rođenja | 30. oktobar 1873. |
| Mesto rođenja | Paras de la Fuente Meksiko |
| Datum smrti | 22. februar 1913. (39 god.) |
| Mesto smrti | Meksiko Siti Meksiko |
| Supružnik | Sara Pérez de Madero |
| Roditelji | Francisco Madero Hernández |
Biografija uredi
Fransisko Madero je rođen u bogatoj zemljoposjedničkoj porodici sa sjevera Meksika. Porodica Madero se bavila vinogradarstvom, uzgojema pamuka i proizvodnjom tekstila, kasnije rudarstvom i prehrambenom industrijom. Bili su poznati kao jedna od najbogatijih meksičkih porodica. Veći dio druge decenije svog života Fransisko je proveo na školovanju u Evropi, te se tokom svog boravka u Francuskoj okrenuo spiritualističkoj religiji.[1] Po završetku školovanja 1893. godine vratio se na porodično imanje gdje je poslovao narednih 10 godina.
Godine 1903. se, nakon što je prisustvovao nasilnom gušenju demonstracija, pridružuje opozicionoj partiji čiji je glavni cilj bio borba protiv diktature Porfirija Dijaza. 1908. godine je izdao knjigu Smjena vlasti 1910. o budućim predsjedničkim izborima u Meksiku. U knjizi je oštro kritikovao dugogodišnju diktaturu Dijaza i predviđao pobjedu opozicije na demokratskim izborima 1910. godine i pozvao na osnivanje jedinstvene Demokratske partije; knjiga je iste godine postala bestseler u Meksiku u bila široko prihvaćena u širim masama. U narednim godinama je doživio veliki pritisak od strane Dijaza koji je težio da finansijski upropasti porodicu Madero, ali je odolio pritiscima i 1910. godine bio izabran za vođu opozicije, kada je izjavio da će „Na upotrebu sile uzvratiti silom“. Nakon sprovođenja uspješne kampanje je bio uhapšen u junu 1910. zajedno sa 5000 svojih pristalica. Za vrijeme Maderovog boravka u zatvoru su održani izbori i Dijaz je ponovo pobjedio. Ipak, Madero je uspjeo da pobjegne uz pomoć svog ujaka i stacionira se u San Antoniju u Teksasu odakle planira revoluciju, ali ima slab odaziv ljudi u Meksiku. U februaru 1911. godine se vraća u Meksiko i nastavlja revoluciju, ovaj put uspješno, te se do aprila revoluciji pridružuje 18 pokrajina, uključujući i Morelos na čelu sa Emilijanom Zapatom. Do 21. maja su se vodile vodile borbe protiv Dijazovih snaga i uporedo su vršeni pregovori. 21. maja su revolucionari pobjedili u ključnoj bici za Sijudad Huarez i potpisali primirje sa Dijazovom vladom. Dijaz se povukao sa vlasti 25. maja, a Madero je trijumfalno ušao u Meksiko Siti 7. juna. Ipak, vlast je prvobitno prepustio svom kolegi Fransisku Leonu de la Bari, što je dalo vremena njegovim protivnicima da se organizuju. Vlast konačno preuzima u novembru iste godine.
Po dolasku na vlast Madero je težio da postigne sporazum sa Dijazovim pratiocima zbog čega je bio žestoko kritikovan od ostatka revolucionara, pogotovo od strane Zapate. Dolaskom na vlast je ukinuo dugogodišnju cenzuru štampi što se pokazalo kao mač sa dvije oštrice, jer su ga novinari žestoko kritikovali u mnogim aspektima, pogotovo zbog krvavog obračunavanja sa svima koji su se pobunili protiv nove vlade.[2] Za vrijeme svog boravka na vlasti je osnovao ministarstvo rada, sproveo agrarne reforme, započeo izgradnju infrastrukture, uložio u školstvo i povećao poreze stranim kompanijama[3] Nezadovoljan vladanjem Madera, general Viktorijano Uerta je organizovao zavjeru koja je rezultovala ubistvom Maderovog brata i njegovim prisilnim povlačenjem sa čela države 18. februara 1913. godine. Četiri dana kasnije je ubijen pod nerazjašnjenim okolnostima zajedno sa pratnjom koja ga je pratila iz grada[4]
Fransisko Madero je ostao upamćen kao čovjek koji je predstavljao ikonu jedne revolucije ali je na kraju uništen od strane iste, djelimično svojom krivicom.
Reference uredi
- ^ Krauze 1997, str. 246–247, 264.
- ^ Heribert von Feilitzsch, In Plain Sight: Felix A. Sommerfeld, Spymaster in Mexico, 1908 to 1914, Henselstone Verlag LLC, (2012). pp. 212.
- ^ The Course of Mexican History by Michael C. Meyer and William L. Sherman
- ^ Ronald Aitken. pp. 142–143, "Revolution! Mexico 1910–20", 586 03669 5
Literatura uredi
- Krauze, Enrique (1997). Mexico: Biography of Power, A History of Modern Mexico, 1810–1996. New York: HarperCollins Publishers Inc.
