Fridrih I od Pruske

Fridrih I (nem. Friedrich I, rođen 11. jula 1657. i umro 25. februara 1713) je bio knez izbornik Brandenburga (1688—1713), vojvoda Pruske (1688—1701), kao Fridrih III, i prvi kralj Pruske (1701—1713). Od 1707. je i knez Nešatela (stvorivši personalnu uniju).

Fridrih I
Fridrih I od Pruske
Lični podaci
Datum rođenja(1657-07-11)11. jul 1657.
Mesto rođenjaKenigzberg, Pruska
Datum smrti25. februar 1713.(1713-02-25) (55 god.)
Mesto smrtiBerlin, Pruska
ReligijaKalvinizam
Porodica
SupružnikElizabeta Henrijeta od Hesen-Kasela, Sofija Šarlota Hanoverska, Sofija Lujza od Meklenburg-Šverina
PotomstvoLuise Dorothea of Prussia, Fridrih Vilhelm I
RoditeljiFridrih Vilhelm
Lujza Henrijeta od Nasaua
DinastijaHoencolern
Vojvoda Pruske
Period29. april 168818. januar 1701.
PrethodnikFridrih Vilhelm, izbornik od Brandenburga
Nasledniknema
Kralj Pruske
Period18. januar 170125. februar 1713.
Prethodniknema
NaslednikFridrih Vilhelm I

Potpis

Biografija

uredi

Porodica

uredi

Rođen je u Kenigzbergu kao treći sin Fridriha Vilhelma i njegove prve žene Luize Henriete fon Nasau-Oranske, kćerke Frederika Oranskog Nasauskog i Amalije od Solms-Braunfelsa. Rođak sa majčine strane mu je engleski kralj Vilijam III Oranski. Kada je njegov otac umro, 29. aprila 1688, Fridrih je postao knez izbornik Brandenburga i vojvoda Pruske. Odmah nakon ustoličenja na presto osnovao je novi grad (naselje u današnjem Berlinu), južno od Dorotenštadta i nazvao ga po sebi — Fridrihštadt.

Vojna karijera

uredi

Fridrih I je poznat po protivljenju Francuskoj, za razliku od svog oca koji je hteo da uspostavi savez sa Lujem XIV. Fridrih je priključio Brandenburg Augzburškom savezu protiv Francuske i 1689. i vodio vojne snage u savezničkoj koaliciji. Te godine vojska je pod njegovim vođstvom osvojila Bon.

Kralj Pruske

uredi

Država Hoencolerna je tada bila poznata kao Brandenburg-Pruska. Glavna imovina porodice bila je Markgrofovija Brandenburg u okviru Svetog rimskog carstva i Vojvodstvo Pruska van carstva, kojima su vladali preko personalne unije. Iako je bio grof i knez izbornik Brandenburga i vojvoda od Pruske, Fridrih želi prestižniju titulu kralja. Međutim, prema zakonu u to vreme, ne postoji mogućnost da postoji kraljevstvo unutar Svetog rimskog carstva, sa izuzetkom Kraljevine Bohemije.

Fridrih je ubedio Leopolda I, nadvojvodu Austrije i cara Svetog rimskog carstva, kako bi se omogućilo da se Pruska uzdigne u carstvu. Ovaj sporazum je navodno dao u zamenu za savez protiv kralja Luja XIV u ratu za špansko nasleđe. Fridrih je tvrdio da Pruska nikada nije bila deo Svetog rimskog carstva, a on je vladao preko njega sa punim suverenitetom. Zbog toga, kako je rekao, nije postojalo pravnih ili političkih prepreka pustiti ga da vlada kao kralj. Fridrihu je u pregovorim pomagao Šarl Ansilon.

Fridrih je krunisan 18. januara 1701. u Kenigzbergu. Iako je to učinio uz carevu saglasnost, kao i sa priznavanjem Avgusta II, koji je držao titulu kralja Poljske, Poljsko-litvanska unija je imala primedbe, i smatrala krunisanje nezakonitim. U stvari, u skladu sa odredbama Ugovora Vehlau i Bromberg, dinastija Hoencolern nema apsolutni suverenitet nad Vojvodstvom Pruska, već zavisi od nastavka muške linije (u nedostatku muških naslednika vojvodstvo bi bilo vraćeno poljskoj kruni). Prema tome, iz poštovanja prema istorijskim vezama u regionu do poljske krune, Fridrih sebe naziva „kralj u Pruskoj” umesto „Kralj Pruske”.

Iako je njegova vlast bila ograničena Svetim rimskim carstvom i njegova država je, doduše, još uvek personalna unija između Brandenburga i Pruske, Fridrih se ipak smatra prvim pruskim kraljem i formalno koristi titulu „Kralj Pruske”. Kasnije će ova titula postati stvarna jer je vlast Svetog rimskog carstva samo formalna na ovim prostorima.

Fridrih je bio pokrovitelj umetnosti. Osnovao je Akademie der Künste akademiju 1696, i akademiju nauka u 1700.

Brakovi i deca

uredi

Fridrih se ženio tri puta i njegove žene i deca bili su:

  • Elizabeta Henrijeta od Hesen-Kasela, sa kojom je imao jednu kćerku,

Luiza Doroteja Brandenburgška, rođena 1680, umrla sa 25 godina,

Princ Fridrih Avgust (1685—1686), Fridrih Vilhelm I, rođen 1688, nasledio je svog oca,

  • Sofija Lujza od Meklenburg-Šverina.

Fridrih I umro je 1713, i sahranjen je u Berlinskoj katedrali.

Porodično stablo

uredi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8. Johan Sigismund, izbornik Brandenurga
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4. Georg Vilhelm, izbornik Brandenburga
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9. Anna, Duchess of Prussia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Fridrih Vilhelm
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
10. Fridrih IV Palatinski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. Elizabeta Šarlota od Palatinata
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
11. Lujza Julijana od Nasaua
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Fridrih I od Pruske
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
12. Vilem I Oranski Ćutljivi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6. Frederik Oranski Nasauski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
13. Lujza de Kolinji
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Lujza Henrijeta od Nasaua
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
14. Johan Albrecht I of Solms-Braunfels
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7. Amalia of Solms-Braunfels
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
15. Agnes of Sayn-Wittgenstein