Fridrih I od Pruske

Fridrih I
Fridrih I
	Fridrih I od Pruske
Lični podaci
Datum rođenja	11. jul 1657.
Mesto rođenja	Kenigzberg, Pruska
Datum smrti	25. februar 1713. (55 god.)
Mesto smrti	Berlin, Pruska
Religija	Kalvinizam
Porodica
Supružnik	Elizabeta Henrijeta od Hesen-Kasela, Sofija Šarlota Hanoverska, Sofija Lujza od Meklenburg-Šverina
Potomstvo	Luise Dorothea of Prussia, Fridrih Vilhelm I
Roditelji	Fridrih Vilhelm; Lujza Henrijeta od Nasaua
Dinastija	Hoencolern
Vojvoda Pruske
Period	29. april 1688 — 18. januar 1701.
Prethodnik	Fridrih Vilhelm, izbornik od Brandenburga
Naslednik	nema
Kralj Pruske
Period	18. januar 1701 — 25. februar 1713.
Prethodnik	nema
Naslednik	Fridrih Vilhelm I
Potpis

Fridrih I (nem. Friedrich I, rođen 11. jula 1657. i umro 25. februara 1713) je bio knez izbornik Brandenburga (1688—1713), vojvoda Pruske (1688—1701), kao Fridrih III, i prvi kralj Pruske (1701—1713). Od 1707. je i knez Nešatela (stvorivši personalnu uniju).

Biografija uredi

Porodica uredi

Rođen je u Kenigzbergu kao treći sin Fridriha Vilhelma i njegove prve žene Luize Henriete fon Nasau-Oranske, kćerke Frederika Oranskog Nasauskog i Amalije od Solms-Braunfelsa. Rođak sa majčine strane mu je engleski kralj Vilijam III Oranski. Kada je njegov otac umro, 29. aprila 1688, Fridrih je postao knez izbornik Brandenburga i vojvoda Pruske. Odmah nakon ustoličenja na presto osnovao je novi grad (naselje u današnjem Berlinu), južno od Dorotenštadta i nazvao ga po sebi — Fridrihštadt.

Vojna karijera uredi

Fridrih I je poznat po protivljenju Francuskoj, za razliku od svog oca koji je hteo da uspostavi savez sa Lujem XIV. Fridrih je priključio Brandenburg Augzburškom savezu protiv Francuske i 1689. i vodio vojne snage u savezničkoj koaliciji. Te godine vojska je pod njegovim vođstvom osvojila Bon.

Kralj Pruske uredi

Država Hoencolerna je tada bila poznata kao Brandenburg-Pruska. Glavna imovina porodice bila je Markgrofovija Brandenburg u okviru Svetog rimskog carstva i Vojvodstvo Pruska van carstva, kojima su vladali preko personalne unije. Iako je bio grof i knez izbornik Brandenburga i vojvoda od Pruske, Fridrih želi prestižniju titulu kralja. Međutim, prema zakonu u to vreme, ne postoji mogućnost da postoji kraljevstvo unutar Svetog rimskog carstva, sa izuzetkom Kraljevine Bohemije.

Fridrih je ubedio Leopolda I, nadvojvodu Austrije i cara Svetog rimskog carstva, kako bi se omogućilo da se Pruska uzdigne u carstvu. Ovaj sporazum je navodno dao u zamenu za savez protiv kralja Luja XIV u ratu za špansko nasleđe. Fridrih je tvrdio da Pruska nikada nije bila deo Svetog rimskog carstva, a on je vladao preko njega sa punim suverenitetom. Zbog toga, kako je rekao, nije postojalo pravnih ili političkih prepreka pustiti ga da vlada kao kralj. Fridrihu je u pregovorim pomagao Šarl Ansilon.

Fridrih je krunisan 18. januara 1701. u Kenigzbergu. Iako je to učinio uz carevu saglasnost, kao i sa priznavanjem Avgusta II, koji je držao titulu kralja Poljske, Poljsko-litvanska unija je imala primedbe, i smatrala krunisanje nezakonitim. U stvari, u skladu sa odredbama Ugovora Vehlau i Bromberg, dinastija Hoencolern nema apsolutni suverenitet nad Vojvodstvom Pruska, već zavisi od nastavka muške linije (u nedostatku muških naslednika vojvodstvo bi bilo vraćeno poljskoj kruni). Prema tome, iz poštovanja prema istorijskim vezama u regionu do poljske krune, Fridrih sebe naziva „kralj u Pruskoj” umesto „Kralj Pruske”.

Iako je njegova vlast bila ograničena Svetim rimskim carstvom i njegova država je, doduše, još uvek personalna unija između Brandenburga i Pruske, Fridrih se ipak smatra prvim pruskim kraljem i formalno koristi titulu „Kralj Pruske”. Kasnije će ova titula postati stvarna jer je vlast Svetog rimskog carstva samo formalna na ovim prostorima.

Fridrih je bio pokrovitelj umetnosti. Osnovao je Akademie der Künste akademiju 1696, i akademiju nauka u 1700.