Hanja
Hanja (grč. Χανιά, ital. Canea) je glavni grad istoimenog okruga Hanja, periferije Krit. To je jedan od najvažnijih i najvećih gradova južne Grčke i drugi po veličini grad na ostrvu Krit.[2]
| Hanja Χανιά | |
|---|---|
 Pogled na Hanju | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Grčka |
| Periferija | Krit |
| Okrug | Hanja |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 108.642[1] |
| — gustina | 305,07 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 35° 31′ 00″ S; 24° 01′ 00″ I / 35.5166666667° S; 24.0166666667° I |
| Vremenska zona | UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST) |
| Aps. visina | 0-5 m |
| Površina | 356,12 km2 |
  Hanja Hanja na karti Grčke | |
| Poštanski broj | 731 00 |
| Registarska oznaka | ΧΝ |
Položaj uredi
Hanja se nalazi na severnoj obali Krita, na Egejskom moru, u omanjem Hanijskom zalivu. Grad se razvio između dva poluostrva, Akrotiri i Spata. Područje grada spada u nizijska za veoma brdoviti Krit i predstavlja najpogodniji deo ostrva za život.
Istorija uredi
Grad je veoma bogat istorijom, jer je tokom većeg dela istorije Krit, a Hanja bila najvažnije njegovo središte. Prva civilizacija na području današnje Hanje bila je kritska. Na području današnjeg grada nalazio se tadašnji grad Cydonia, čiji su ostaci pronađeni u savremenim iskopavanjima. Grad je nastavio da postoji i tokom antičke Grčke, kada postaje grad-država. Hanja se spominje i u Odiseji. 69. p. n. e. grad potpao pod vlast Rima i zadržao mnogo povlastica, poput kovanja sopstvenog novca do kraja 3 v. n. e. Današnje ime Hanja dolazi od turske reči Han.
Prvi deo vizantijske uprave nad gradom trajao je od 395. godine do 824. godine, tokom kojeg grad i ostrvo Krit postaju hrišćaski po karakteru. Grad 824. godine osvajaju Saraceni, koji daju gradu današnje ime. Saraceni se okrutno ponašaju prema zatečenom hrišćanskom stanovništvu, pa se ono povlači iz grada južno u brda Krita. 961. godine grad ponovo ulazi u sastav Vizantije, koji traje do 1204. godine. Grad dobija na značaju i novom izgradnjom okužuje se moćnim zidinama. Takođe, grad postaje i episkopsko sedište.
U Četvrtom krstaškom ratu Krstaši zauzimaju Carigrad i veći deo Vizantije, a Hanja potpada pod vlast markiza Bonifacija od Monferata, koji ju je ubrzo prodao Mlecima. Mletačka vlast je nastavila upravu nad Kritom iz Hanije i grad se službeno naziva La Canea. Mletačka vlast postepeno uspostavlja dobru saradnju sa mesnim stanovništvom, pa u gradu počinje novo razdoblje burnog razvoja. U to vreme stari grad dobija današnji izgled. Razvoj na kulturnom planu se naročito sagledava u godina posle pada Carigrada, kada mnogo školovanih ljudi iz nekadašnje prestonice dolazi na hrišćanski Krit, gde postaju nosioci nove kulture, nastale mešanjem grčko-vizantijskih i italijansko-renesansnih uticaja.
1645. godine posle dvomesečnog opsedanja gradskih zidina Kanija pada pod osmansku vlast. Grad je po osvajanju opljačkan, mnoštvo stanovništva je izginulo ili pobeglo iz grada. Gradske crkve se pretvaraju u džamije, gradi se amam i druge zgrade istočnjačkog tipa. I pored strašnog stradanja Kanija zadržava vodeću ulogu na ostrvu zahvaljujući tome što postaje sedište pašaluka na Kritu, a u gradu se javlja i muslimanska („turska”) manjina.
1821. godine počinje Grčki ustanak protiv osmanske vlasti, uperen najviše protiv mesnih Turaka. Ustanak je završen stvaranjem moderne Grčke, ali ona nije obuhvatila Krit. 1878. godine na Berlinskom kongresu zajemčena je znatnazaštita hrišćana na Kritu, što je prourokovalo postepeno iseljavanje Turaka sa ostrva, koje je završeno 1922. godine posle grčko-turskog rata. U ovo vreme grčku politiku predstavlja najviše ličnost Elefteriosa Venizelosa, koji je bio nosilac pobune protiv osmanske vlasti na Kritu godine 1896—97. Tada je obrazovana tzv. Republika Krit sa središtem u Kaniji. Ovim započinje procvat grada, koji postaje kosmopolitski i sve više evropski. Konačno, Hanja i Krit su se priključili današnjoj Grčkoj 1913. g, a status središta ostrva Kanija gubi u korist Irakliona.
1941. godine tokom nemačkog osvajanja Grčke odvijala se Bitka za Krit. Grad je preživeo teška bombardovanja, pa je teško stradao. Tada je nestala veoma dugovečna jevrejska manjina u gradu. Stradalo je i grčko stanovništvo, najviše zbog stalnog učestvovanja u raznim merama protiv nemačkih okupatora. Posle Drugog svetskog rata grad se nije našao na putu Grčkog građanskog rata, pa se brzo ekonomski oporavio tokom 50ih godina. Još brži razvoj Kanija doživljava 70ih godina kada dolazi do procvata turizma na Kritu. Sa druge strane, 1971. godine grad u potpunosti gubi atribute središta Krita, kada se uprava pokrajine Krit seli u mnogo veći i središnje postavljen Iraklion.
Staro gradsko jezgro uredi
Grad Hanja je podeljen na dva dela: stariji i manji i novi i veći deo. Stari deo grada nalazi se do starog pristana i predstavlja jezgro oko kojeg se razvio novi deograda. Oko starog dela grada delimično se i danas nalaze zidine tvrđave iz vremena Mletaka. Središte starog dela grada je Kasteli na malom brdu iznad pristana. Poznat je i Trg Splancija, koji je posebno živ tokom leta.
Najvažniji trg starog dela grada je Trg Elefterosa Venizelosa ili jednostravnije Sintrivani. Od ovog mesta na zapad pruža se četvrt Topanas, nekada hrišćanska u doba osmanske uprave, a na sever četvrt Ovraiki, nekada jevrejska u doba osmanske uprave. Obe četvrti su očuvale drevni izgled sa uskim ulicama, malim pjacetama i starim kućama, pa su veoma privlačne za turiste.
U starom delu grada nalazi veliki broj vrednih starih građevina, od kojih treba izdvojiti:
- gradske zidine iz svih istorijskih razdoblja (vizantijsko, mletačko, osmansko doba)
- arheološke iskopine iz minojskog razdoblja u Kasteliju
- Pravoslavni katedralni hram sv. Nikole sa ostacima njegovom pretvaranja u džamiju (najstariji delovi iz 14. v.)
- Pravoslavna crkva sv. Ekaterine iz 16. v.
- Kuća mletačkog upravnika ostrvom, tzv. „Palaco” iz 17. v.
- Rimokatolički manastir St. Marija Čudesna iz 1615.
- Rimokatolička crkva sv. Roka iz 17. v.
- Ec Hajim sinagoga
- Mletački svetionik ili „Faros” iz 15. v.
- Zgrada rektorata (danas Tehnički univerzitet Krita)
- Tursko kupatilo (hamam)
- Truska fontana iz 18. v.
- Arheološki muzej (nekada franjevački manastir)
Poznate ličnosti uredi
Stanovništvo uredi
| 2011. |
|---|
| 108.642[1] |
Reference uredi
- ^ a b „Detailed census results 2011”. Arhivirano iz originala 16. 10. 2015. g. Pristupljeno 7. 5. 2015.
- ^ „Hanija, zapad Krita”. B92. Pristupljeno 30. 1. 2019.
